Priorytet prezydencji Polski
Jak podkreślił Poznański, głównym celem polskiego przewodnictwa w Radzie UE jest wzmocnienie bezpieczeństwa w Europie. „Podstawowym naszym priorytetem jest bezpieczeństwo. Zresztą motto przewodnictwa to »Bezpieczeństwo, Europo!«” — powiedział dyplomata.
Zaznaczył, że zagrożenia płyną nie tylko ze strony agresywnej polityki Rosji, ale także działań hybrydowych, takich jak przecięcie kabli podmorskich na Bałtyku. Dlatego Polska stawia na rozwój zdolności obronnych UE, wzmocnienie europejskiego przemysłu zbrojeniowego oraz zwiększenie odporności na dezinformację.
„Widzimy próby rozbicia jedności europejskiej, podważenia zasad demokracji i rządów prawa, które są fundamentem współpracy w Europie” — podkreślił.
„Leżymy w jednej grupie interesów”
Zdaniem Poznańskiego Polska i Litwa mają wspólne cele w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa. „Mieliśmy spotkanie szefów ambasad Unii Europejskiej z premierem Litwy w naszej ambasadzie, gdzie premier powiedział jasno: »Podzielamy wszystkie priorytety polskiej prezydencji«” — wskazał kierownik ambasady RP w Wilnie.
Podkreślił, że w kwestiach geopolitycznych, energetycznych i wojny na Ukrainie oba kraje pozostają w pełnej zgodzie. Wspomniał również o zbliżającej się synchronizacji sieci energetycznych państw bałtyckich z systemem unijnym, co oznacza definitywne odłączenie się od systemu BREL kontrolowanego przez Rosję.
„To powoduje, że kraje bałtyckie będą w tym samym systemie co reszta Europy. Chyba nie trzeba nikomu tłumaczyć, że zaufanie do Europy, jeśli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne, jest dużo większe niż do tych partnerów, z którymi do tej pory kraje bałtyckie są zsynchronizowane” — zauważył Poznański.
Konflikt UE-USA?
Podczas rozmowy poruszono również temat relacji transatlantyckich. Poznański zwrócił uwagę na rosnącą jedność w Unii Europejskiej, którą wzmacniają m.in. doświadczenia pandemii COVID-19 i wojny w Ukrainie. Odniósł się także do zapowiedzi Donalda Trumpa dotyczących wprowadzenia ceł na towary z UE.
„Stany Zjednoczone mają prawo chronić swój rynek, ale stosunki handlowe między Europą a USA są obustronne. Każdy kraj musi się zastanowić, ile może stracić na eskalacji takich działań” — stwierdził dyplomata, zaznaczając, że mimo potencjalnych napięć gospodarczych współpraca między UE a USA pozostaje kluczowa dla stabilności globalnej.
Jednak Poznański uspokaja, że deklaracje Trumpa wobec Grenlandii i Danii nie są wcale czymś, co powinno wywoływać strach. „Wiele osób nie docenia tego, że wartości demokratyczne pozwalają nam zarządzać konfliktami i rozwiązywać je pokojowo. Niewielu pamięta, że w NATO od lat mamy bardzo ostry spór Grecji i Turcji o Cypr — i jakoś sobie z tym radzimy” — przypomniał.
„Mniejszość litewska ma zapewnione prawa”
Istotnym tematem rozmowy była także sytuacja polskiej mniejszości na Litwie. Poznański podkreślił, że Polska nie rezygnuje z działań na rzecz poprawy warunków edukacji polskojęzycznej na Litwie.
„Tak jak wcześniej Polska wspierała edukację polską na Litwie, tak i będzie to robić” — zapewnił. Zwrócił uwagę, że choć w ostatnich latach poczyniono pewne postępy, wciąż nie wszystkie zapisy traktatu polsko-litewskiego z 1994 r. zostały wdrożone.
„Trzeba pamiętać, że traktat polsko-litewski, szczególnie jego część dotycząca praw mniejszości, obejmuje zarówno prawa mniejszości polskiej na Litwie, jak i litewskiej w Polsce. Dzisiaj mniejszość litewska w Polsce ma zapewnione wszystkie prawa zapisane w traktacie — pisownię nazwisk, możliwość nauki w języku ojczystym, znaki topograficzne. To są kwestie, z którymi na Litwie wciąż są problemy” — powiedział Poznański.
Jednocześnie zaznaczył, że zapewnienie praw mniejszości narodowych leży również w interesie Litwy, która w ten sposób mogłaby zwiększyć swoją odporność na dezinformację i wojny informacyjne.
„Jeśli Litwa chce być jeszcze bardziej odporna na dezinformację i wojny informacyjne, powinna pamiętać, że niezadowoleni obywatele są bardziej podatni na tego typu zagrożenia. W interesie Litwy, zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej, jest więc rozwiązanie tych nierozstrzygniętych kwestii (mniejszości polskiej — przyp. red.)” — podkreślił.
Plan działania w sprawie oświaty
Nowy kierownik ambasady RP na Litwie zadeklarował, że priorytetem jego misji będzie m.in. ocena stanu polskiego szkolnictwa na Litwie oraz dialog z litewskimi władzami oświatowymi.
„Nie chciałbym mówić o konkretnych działaniach, ponieważ nie spotkałem się jeszcze z litewską minister edukacji. Na pewno jednak będziemy chcieli dokonać podsumowania stanu polskiego szkolnictwa na Litwie” — podkreślił.
Wspomniał także o deklaracji ministrów oświaty z 2019 r., w której określono kluczowe aspekty wsparcia polskiej edukacji na Litwie, takie jak podręczniki, doszkalanie nauczycieli i podnoszenie poziomu nauczania.
„Chciałbym zobaczyć, na jakim jesteśmy etapie, a przede wszystkim porozmawiać zarówno z przedstawicielami polskich szkół na Litwie, jak i z litewskimi partnerami” — zaznaczył.
Zapowiedział, że czeka na ustalenie terminu spotkania z litewską minister oświaty.
Czytaj więcej: Poznański kierownikiem Ambasady RP. Pracował na Litwie już wcześniej
Rozmawiała Renata Widtmann, Radio „Znad Wilii”, opracował Apolinary Klonowski, „Kurier Wileński”