Poprawki do pisowni nazwisk zostały zaproponowane przez dziewięciu przedstawicieli grupy Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej i byłą przewodniczącą Sejmu, liberałkę Viktoriję Čmilytė-Nielsen. Posłowie Akcji Wyborczej Polaków na Litwie — Związku Chrześcijańskich Rodzin w Sejmie również optują za znakami diakrytycznymi.
„Niepotrzebne zamieszanie”
Przewodniczący Sejmu powiedział, że nie uważa za stosowne poruszanie tej kwestii w obecnej sytuacji politycznej.
„Nie, nie będziemy popierać podnoszenia tych kwestii, ponieważ tak jak to, co było negocjowane przez dziesięciolecia i niezbędne kompromisy, które zostały zaakceptowane, zostały podjęte w ostatnim Sejmie. Dziś uważam, że takie propozycje mogą ponownie wprowadzić niepotrzebne zamieszanie i napięcie, zarówno gdy mówimy o stosunkach międzynarodowych, jak i w nastawieniu społeczeństwa” — powiedział Skvernelis dziennikarzom w Sejmie.
Obecne prawo stanowi, że imię i nazwisko powinny być zapisywane alfabetem łacińskim bez znaków diakrytycznych.
Paluckas: „Nie było jeszcze czytania w Sejmie”
Paluckas powiedział, że nie będzie wdawał się w szerszą debatę na ten temat, ponieważ nie jest jasne, czy ta inicjatywa ma poparcie Sejmu.
„Nie było jeszcze czytania w Sejmie, więc nie wiemy, czy jest poparcie w samym Sejmie. Poczekamy i zobaczymy”, powiedział premier.
Sejmowi wielokrotnie przedstawiano propozycję umożliwienia zapisu nielitewskich nazwisk obywateli w oryginalnej formie, ze znakami diakrytycznymi. Ostatni raz taka propozycja została odrzucona w czerwcu 2023 roku.
W grudniu tego roku Sąd Konstytucyjny (TK) orzekł, że przewidziana w ustawie możliwość zapisu nielitewskich imion i nazwisk alfabetem łacińskim bez znaków diakrytycznych w dokumentach osobistych jest zgodna z konstytucją. Sąd zauważył jednak, że takie znaki byłyby możliwe, gdyby Państwowa Komisja Języka Litewskiego wydała takie orzeczenie.
Szefowa Komisji, Violeta Meiliūnaitė, powiedziała wówczas, że komisja nigdy nie otrzymała wniosku w sprawie stosowania znaków diakrytycznych w nazwach osobowych, więc nie wie, jaki będzie wniosek.
Znaki diakrytyczne zagrażają językowy?
Instytut Języka Litewskiego stwierdził, że obce znaki diakrytyczne w litewskich dokumentach tożsamości zagrażałyby językowi.
Z kolei 13 lutego tego roku Sąd Najwyższy odrzucił pozew Jarosława Wołkonowskiego w sprawie użycia litery ze znakiem diakrytycznym, ponieważ według sądu pisownia takiej litery nie jest zgodna z wymogami obowiązującego prawa.
Według polsko-litewskiego traktatu o dobrosąsiedzkiej współpracy, Litwa jest zobowiązana do zapewnienia Polakom na Litwie „używania swych imion i nazwisk w brzmieniu języka mniejszości narodowej”.
Litwini w Polsce mają możliwość zapisywania swoich nazwisk z litewskimi znakami diakrytycznymi, jak „ė”, „ž”, „č”, „š”, „ū” i innymi.