Dlaczego zmieniamy czas?
Zmiana czasu ma na celu lepsze wykorzystanie światła dziennego. Latem dni są dłuższe, a przesunięcie zegarów pozwala na dłuższe korzystanie ze słońca wieczorem.
Czas letni na Litwie wprowadzany jest w ostatnią niedzielę marca o godzinie 3.00 rano, a kończy się w ostatnią niedzielę października o godzinie 4.00 rano. Przez siedem miesięcy mieszkańcy funkcjonują w przesuniętym rytmie dobowym.
Pomysł na tzw. „czas oszczędzania światła” narodził się w XVIII w. i przypisywany jest Benjaminowi Franklinowi. Wprowadzenie zmian czasu na szerszą skalę miało jednak miejsce dopiero w XX w. — jako pierwsi zastosowali go Niemcy w czasie I wojny światowej, wprowadzając tzw. Sommerzeit.
Skutki dla organizmu
Zdaniem naukowców zmiana czasu nie jest obojętna dla zdrowia. „Zmiana czasu na letni jest dla organizmu dużo trudniejsza niż przejście na czas zimowy. Szczególnie dotkliwie zmianę mogą odczuć osoby, które rozpoczynają pracę wcześnie rano” — mówi prof. Elżbieta Pyza z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jak wyjaśnia badaczka, nasz zegar biologiczny musi synchronizować się z warunkami zewnętrznymi. Nagła zmiana o godzinę zakłóca rytm dobowy, co może prowadzić do trudności ze snem, zmęczenia, a nawet problemów zdrowotnych.
„Jeżeli ustalimy taki program różnych czynności w ciągu doby, to będziemy mieć lepszą kondycję, lepsze funkcjonowanie i lepszy sen w nocy” — dodaje prof. Pyza.
Pomocne mogą być także krótkie drzemki i melatonina, szczególnie u osób starszych oraz wrażliwych na zmiany rytmu. Ważne jest też utrzymanie stałego harmonogramu dnia — regularne posiłki, sen i aktywność fizyczna mogą złagodzić skutki zmiany czasu.
Psychiczne obciążenie
Zmiana czasu może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne, szczególnie u osób z już istniejącymi trudnościami.
„Gdy nagle tracimy godzinę snu, jest to duża ingerencja w nasz zegar biologiczny. Stres związany ze zmianą czasu jest większy niż podejrzewamy. To negatywnie wpływa na zdrowie psychiczne ludzi” — jeszcze w 2020 r. mówiła „Kurierowi Wileńskiemu” Loreta Vitkutė-Maigienė, psychiatra z przychodni rejonu wileńskiego w Poszyłajciach.
Jak dodała, szczególnie narażone są dzieci i osoby ze spektrum autyzmu.
Czy to już ostatni raz?
Litwa, podobnie jak wszystkie kraje Unii Europejskiej, zmienia czas zgodnie z unijną dyrektywą. Komisja Europejska oraz Parlament Europejski opowiadają się za zniesieniem rotacji zegarów. W 2020 r. litewski rząd liczył, że niebawem nastąpi koniec tego zwyczaju. Mimo to brak jednomyślności wśród państw członkowskich blokuje wdrożenie decyzji.
Choć propozycje zniesienia zmiany czasu są regularnie dyskutowane, wdrożenie reformy wymaga zgody wszystkich krajów członkowskich UE. Obecnie większość z nich nie wykazuje chęci do porzucenia dotychczasowego systemu.
Na razie więc, mimo postępujących technologii, powszechnego dostępu do sztucznego światła i głosów krytyki, Litwa nadal dwa razy do roku obraca wskazówki zegara. Jak długo jeszcze — pozostaje pytaniem bez odpowiedzi.
Czytaj więcej: W niedzielę zmiana czasu na letni. Specjaliści ostrzegają o zagrożeniach