Święto zostało ustanowione w 1983 r. przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS). Litwa od 1997 r. obchodzi to święto jako Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków i Zabytkowych Miejscowości.
— Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków co roku ogłasza tematykę obchodów. Tegoroczne obchody będą odbywały się pod hasłem: „Spuścizna w obliczu zagrożenia: gotowość i przeszkolenie”. Wpływ na wybór tematu zdecydowanie miała sytuacja międzynarodowa. Coroczne obchody święta obejmują liczne spotkania i debaty. Będą one okazją do dyskusji na temat ochrony dziedzictwa w obliczu międzynarodowych konfliktów zbrojnych i innych zagrożeń. Będziemy szukali nowych sposobów na ochronę dziedzictwa przed różnego rodzaju kataklizmami, reagowania w sytuacjach ekstremalnych — mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Jūratė Mičiulienė, rzeczniczka Departamentu Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury RL.
Tegoroczne obchody odbędą się w Kownie. Szczególna uwaga będzie poświęcana zabytkom tego miasta, m.in. modernistycznej architekturze.
Kategorie zabytków
Litewskie zabytki dzielą się na grupy: obiekty archeologiczne (relikty z okresu wczesnego — od czasów najdawniejszych do powstania źródeł pisanych — związane z życiem przodków), obiekty memorialne (ich celem jest upamiętnienie miejsc pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych), obiekty architektoniczne (budynki i kompleksy budynków ), układy urbanistyczne (centra miast, place, budowle, wsie etnograficzne), obiekty sztuki (dzieła sztuki, dzieła artystów ludowych), zabytki techniczne (budynki przemysłowe) i zabytki inżynieryjne.
Dodatkowo dziedzictwo można podzielić na materialne i niematerialne. Dziedzictwo materialne tworzą zabytki ruchome, czyli te, które teoretycznie można przenosić (np. dzieła sztuki, regalia itd.) i nieruchome (np. pałace, dworki, kościoły).
Dziedzictwo niematerialne jest bardziej nieuchwytne. To wiedza, umiejętności, praktyki, idee, tradycje, jak również związane z nimi przedmioty, np. palmy wileńskie i tradycja ich wicia.
Powojenna lista zabytków
Pierwszą listę zabytków Litwy ogłoszono po drugiej wojnie światowej. W 1947 r. na liście znalazły się 11 zabytków: Ostra Brama, Galeria Obrazów (obecnie Katedra wileńska) z dzwonnicą, Pałac Pracowników Sztuki (obecnie Pałac Prezydencki), kościoły: św. Anny, św. Franciszka i Bernarda (bernardyński), św. Piotra i Pawła, św. Michała, św. Mikołaja, Zamek w Trokach, Zamek Raudań (Raudonės pilis), kościół św. Jana Chrzciciela w miasteczku Zapyškis oraz kościół z klasztorem bernardyńskim w miejscowości Tytuvėnai.
Lista powiększa się
Z każdym rokiem lista najcenniejszych obiektów systematycznie się powiększa. Znajdują się na niej obiekty o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Litwy. Do najbardziej znanych i rozpoznawalnych zabytków znajdujących się w Wilnie należą m.in. zespół architektoniczny Uniwersytetu Wileńskiego, kościół św. Katarzyny, Pałac Sapiehów, Pałac Chodkiewiczów, Zamki Górny i Dolny, Ratusz miejski, zespół pałacowy w Werkach.
Czytaj więcej: Pałac Sapiehów już po renowacji
