Edukacja stanowi podstawę każdego społeczeństwa. Współczesne państwa coraz częściej preferują koncepcję kształcenia się przez całe życie, ułatwiającą członkom społeczeństwa zdobywanie i rozwijanie umiejętności społecznych, niezbędnych do funkcjonowania na współczesnym rynku pracy.
Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) chce z radością poinformować, że podczas przygotowania Narodowej Strategii Edukacji Republiki Litewskiej 2013-2022 zostały uwzględnione również uwagi i spostrzeżenia EFHR.
Odpowiednia strategia jest kluczem do jej sprawnego i skutecznego wdrożenia w życie. Polityka edukacyjna państwa nie stanowi w tym wyjątku. Państwo definiując najbardziej ogólne wytyczne w zakresie swojej działalności, nadając kierunek planowanym działaniom, przyjmuje strategie, plany itd. Narodową Strategię Edukacji na lata 2013-2022 została zatwierdzona przez Rząd Republiki Litewskiej 28 sierpnia 2013 r.
Porównując nową Strategię z wcześniejszą, obowiązującą w latach 2003-2012 Strategią Edukacji, EFHR stwierdziła brak jednego z podstawowych założeń poprzedniej Strategii — zachowania tożsamości narodowej (artykuł 5 punkt 5 Narodowej Strategii Edukacji 2003-2012). EFHR zwróciła uwagę na definicję punktu 19.3 nowej Strategii „Przeprowadzić reorganizację szkół wiejskich oraz sieci szkół prowadzących nauczanie w językach mniejszości narodowych, uwzględniając interesy społeczności zgodnie z zasadą efektywności placówek oraz minimalizowania wykluczenia społecznego” oraz punktu 23 „Przewiduje się, by oświata w języku litewskim została zatwierdzona jako podstawa kształcenia humanistycznego – obejmująca rozwój wspólnych kompetencji kulturowych, kreatywności osobistej oraz edukacji publicznej”.
Po pierwsze, pominięcie celu zachowania tożsamości narodowej skutkuje prowadzeniem polityki państwowej w zakresie edukacji bez uprzedniego uwzględnienia interesów osób zdobywających wykształcenie w językach mniejszości narodowych. Ponadto, zatwierdzenie oświaty w języku litewskim, jako podstawy kształcenia humanistycznego, bez zamiaru zachowania tożsamości narodowej poszczególnych osób, przyczyniłoby się do jej dezintegracji oraz stopniowej utraty. W nowej Strategii rząd zatwierdził, by reorganizację szkół na obszarach wiejskich oraz szkół prowadzących nauczanie w językach mniejszości narodowych, można byłoby przeprowadzić nieuwzględniając interesów dzieci, kierując się jedynie zasadą efektywności oraz minimalizowania wykluczenia społecznego, w następstwie czego, szkoła nieposiadająca wystarczającej liczby uczniów zostałaby uznana jako nieskuteczna, w wyniku czego byłaby zamknięta, nie zważając na interesy dzieci. EFHR uznała za stosowne wypowiedzenie się na temat poszczególnych luk nowej strategii oświaty w celu obrony interesów poszczególnych grup społecznych, których ona dotyczy oraz przedstawiając rządowi swoje propozycje poprawek.
23 grudnia 2013 r. Sejm Republiki Litewskiej zatwierdził nowy projekt Narodowej Strategii Edukacji na lata 2013-2022, uwzględniając zalecenia EFHR. Do projektu zostały załączone omówione przez Fundację poprawki i sugestie, a mianowicie: został uzupełniony 19.3 punkt strategii, mający na celu zapewnienie wzmocnienia tożsamości narodowej oraz obywatelskiej. Do strategii załączono tekst o istotnym znaczeniu: w trakcie reorganizacji szkół niezbędne jest uwzględnienie w szczególności interesów dziecka; zapewnienie jakości kształcenia urzędowego języka litewskiego, języków ojczystych mniejszości narodowych (…). Załączenie do projektu brakujących poprawek, zasugerowanych przez EFHR pozwala wnioskować, że tworząc wspólną politykę państwa, pod uwagę będą brane interesy wszystkich jej członków, w wyniku czego strategia edukacji będzie sprawniej realizowana.
Inf. EFHR