W Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie od 6 lipca można obejrzeć wyjątkową wystawę „Lublin – miasto unii litewsko-polskiej”. Głównym prezentowanym eksponatem jest „Unia Lubelska” Jana Matejki. Uroczyste otwarcie było kolejną okazją do spotkania polskich i litewskich polityków w ramach świętowania 450. rocznicy zawarcia unii lubelskiej.
„Dzisiaj Litwa i Polska są samodzielnymi państwami, które łączy strategiczne partnerstwo (…) Idee unii lubelskiej są nadal żywe, czego dowodem jest ten obraz” – mówił podczas uroczystości otwarcia przewodniczący Sejmu RL Viktoras Pranckietis.
W swoim przemówieniu litewski polityk przypomniał o znaczeniu unii w dziejach Europy: „To był bezprecedensowy twór państwowy. W Lublinie powstała wielonarodowa ojczyzna oparta na wartościach republikańskich, tolerancji i wzajemnym szacunku” – podkreślał Pranckietis.
W uroczystości wziął także udział marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński. „Istotą rzeczy Rzeczpospolitej była równoprawność Litwy w unii, gdzie nastąpiło spotkanie i połączenie obu naszych państw w sferze parlamentaryzmu, polityki zagranicznej i obrony. Dlatego jesteśmy dziś w Wilnie z wielkim dziełem Jana Matejki, które łączy wszystkie możliwe płaszczyzny. Jest to monumentalne dzieło dokumentujące to wielkie wydarzenie. Ukazuje relacje polsko-litewskie uhonorowane zawarciem unii, jako pewna ciągłość i proces. Proces, ponieważ niektóre postacie z obrazu Jana Matejki nie żyły już w momencie zawierania unii, ale swoim życiem przyczyniły się do jej finalizacji” – podkreślił w swoim przemówieniu reprezentant Sejmu RP.
Znaczenie polsko-litewskiej unii dla dziejów tak Polski i Litwy, jak i całej Europy, podkreślił natomiast minister kultury Litwy Mindaugas Kvietkauskas: „Dzisiaj unię lubelską odbieramy jako pierwowzór UE i NATO. Faktycznie unia lubelska obroniła Polskę i Litwę od zewnętrznych zagrożeń oraz zapoczątkowała modernizację społeczeństwa. Jednym z najważniejszych, namacalnych akcentów unii lubelskiej na Litwie był III Statut Litewski, który funkcjonował prawie do końca wieku XVIII łącząc mieszkańców kraju wobec absolutyzmu władzy” – powiedział minister.
W uroczystości wzięli udział także prezydent elekt Gitanas Nausėda, arcybiskup wileński Gintaras Grušas, przedstawiciele świata kultury, politycy i działacze społeczni.
„Unia lubelska” – historyczne płótno, namalowane przez Jana Matejkę w 1869 r. w 300-lecie zawarcia unii lubelskiej, przedstawia końcowy etap Sejmu Lubelskiego – przysięgę unijną w renesansowej sali Zamku w Lublinie. Podczas wystawy obrazowi Matejki towarzyszy prezentacja około 60 obrazów sztalugowych i rycin ze zbiorów Muzeum Lubelskiego obrazujących bogatą historię miasta, ze szczególnym wyeksponowaniem miejsc, w których albo prowadzono obrady sejmu unijnego, albo szczególnie uroczyście świętowano proklamację powstania nowego państwa – Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Wystawa została objęta patronatem honorowym Marszałka Sejmu Republiki Litewskiej prof. Viktorasa Pranckietisa, Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marka Kuchcińskiego i Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Stanisława Karczewskiego. Projekt dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego, Prezydenta Miasta Lublin Krzysztofa Żuka.
***
Organizatorzy: Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich oraz Muzeum Lubelskie w Lublinie, Instytut Polski w Wilnie, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie. Więcej o wystawie w kolejnym wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego”.
Fot. Marian Paluszkiewicz