„Stanisław Swianiewicz był ostatnim, który widział polskich oficerów żywych, Józef Mackiewicz był pierwszym, który zobaczył, co z nich zostało” — powiedział podczas swojego wystąpienia prof. Adam Fitas.
O zorganizowaniu konferencji zdecydowały ważne rocznice — rok 2022 (ze względu na 120-lecie urodzin) został ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Józefa Mackiewicza. W tym roku obchodzimy również 25. rocznicę śmierci Stanisława Swianiewicza. Ponadto w bieżącym roku mija 80 lat od ujawnienia prawdy o losie polskich oficerów, którzy dostali się do sowieckiej niewoli w 1939 r.
Czytaj więcej: Inauguracja Roku Józefa Mackiewicza w Wilnie
W imieniu organizatorów konferencję otworzył dr Tomasz Roguski, przedstawiciel Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Podczas rozpoczęcia wydarzenia głos zabrała również dyrektorka Instytutu Polskiego w Wilnie, dr Małgorzata Stefanowicz-Pacela. „Cieszę się, że Mackiewicz zapuszcza na Wileńszczyźnie korzenie” — podkreśliła, informując również o nowych projektach, dotyczących postaci pisarza, które realizuje Instytut Polski w Wilnie.
Ambasador RP w Wilnie Urszula Doroszewska podziękowała organizatorom konferencji, a także obecnemu na sali tłumaczowi dzieł Mackiewicza, Leonardowi Vilkasowi, za popularyzowanie twórczości pisarza. Podkreśliła również znaczenie świadectwa bohaterów konferencji w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę.
Czytaj więcej: Litwini znają Józefa Mackiewicza bardziej jako pisarza niż publicystę
Konferencja miała charakter interdyscyplinarny — wzięli w niej udział historycy, badacze literatury (m.in. prof. Adam Fitas czy doc. dr Halina Turkiewicz), historycy i politolodzy (m.in. doc. dr Andrzej Pukszto, prof. Marek Kornat, Wojciech Łysak), tłumacz Leonardas Vilkas. Ponieważ celem konferencji była również popularyzacja nauki, zaproszono do jej współtworzenia pedagogów i edukatorów Biura Edukacji Narodowej IPN. W czasie konferencji podsumowano również pierwsze półrocze realizacji projektu „Lekcje w Mackiewczówce”, realizowanego w tym roku przez Wydział Konsularny i Polonii Ambasady RP w Wilnie.
— Bardzo cieszy mnie duże zainteresowanie i różnorodność uczestników konferencji. Wśród obserwatorów konferencji było oczywiście wielu nauczycieli, ale również przewodnicy po Wilnie, naukowcy, urzędnicy państwowi czy po prostu miłośnicy historii. To pokazuje, że takie spotkania wokół wydarzeń i postaci ważnych dla naszej lokalnej społeczności są bardzo potrzebne — mówi dla „Kuriera Wileńskiego” Danuta Szejnicka, prezeska Stowarzyszenia Polonistów na Litwie.
Czytaj więcej: Danuta Szejnicka: „Nauczyciel też musi się uczyć”
Organizatorzy postarali się również o to, by uczestnicy konferencji mogli zabrać ze sobą literaturę związaną z tematem konferencji. Zarejestrowane osoby otrzymały zestawy książek przekazane bezpłatnie przez wydawnictwa: „Tylko prawda jest ciekawa. O twórczości Józefa Mackiewcza” Wydawnictwa Instytut Literatury i biografię Józefa Mackiewicza autorstwa prof. Kazimierza Maciąga pt. „Sam jeden. Józef Mackiewicz — pisarz i publicysta” Wydawnictwa IPN; otrzymali również materiały edukacyjne Biura Edukacji Narodowej IPN.
Ci, którzy nie mogli uczestniczyć w obradach, mogli je śledzić dzięki transmisji na żywo zorganizowanej przez portal Wilnoteka.lt. Zapis konferencji dostępny jest nadal na kanale YT portalu Wilnoteki i FB Wilno LIVE.
Projekt jest finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu „Polonia i Polacy za Granicą 2022”.
Organizatorzy konferencji: Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Uniwersytet Witolda Wielkiego, Stowarzyszenie Polonistów na Litwie.