Wspólne dziedzictwo, świętowanie i wyzwania

„Od czasu pamiętnej decyzji Jagiełły Wielkie Księstwo Litewskie realizowało swoją polityczną rolę w Europie wraz z Królestwem Polskim. Rzeczpospolita Obojga Narodów wyróżniała się w Europie nie tylko jako obrońca ideałów wolnościowych, ale także jako lider myśli politycznej. Pierwsza w Europie spisana konstytucja, Konstytucja 3 maja, była świadectwem wyższości cywilizacji zachodniej, nawet w czasie, gdy sąsiednie imperia próbowały wymazać z mapy państwa, które ją stworzyły. Polityczne, kulturowe i cywilizacyjne dziedzictwo Rzeczypospolitej Obojga Narodów jest także politycznym, kulturowym i cywilizacyjnym dziedzictwem narodów ukraińskiego i białoruskiego, które ukształtowały się w jej przestrzeni. W tej przestrzeni naszej ojczystej Europy po raz kolejny toczy się walka o cywilizację — mówił w czasie państwowych uroczystości w Wilnie prezydent Gitanas Nausėda.

Znaczenie polsko-litewskiej solidarności podkreślił w swoim wystąpieniu również Andrzej Duda.

„Dzisiaj Wilno i Warszawa są bliżej siebie niż kiedykolwiek w ostatnich wiekach. Litwa należy do najważniejszych partnerów i sojuszników Polski w regionie. Nie tylko dlatego, że jesteśmy razem w Unii Europejskiej i NATO, ale również dlatego, że bardzo podobnie widzimy stojące przed nami wyzwania. Rozumiemy, że współpraca i solidarność demokratycznych krajów Europy Środkowo–Wschodniej — a zwłaszcza Polski Litwy — jest gwarancją naszego wspólnego bezpieczeństwa, niepodległości i wolności” — powiedział prezydent RP.

Polacy, obywatele Litwy

W czwartek Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda spotkali się z przedstawicielami społeczności Polaków mieszkających na Litwie w pałacu Balińskich w Jaszunach.

„Cieszę się ogromnie, że mogę spotkać się z rodakami w tym niezwykle pięknym miejscu, które dzisiaj jest świadectwem siły tego rejonu. Po pierwsze, to jest symbol polskości na Litwie. To jest także symbol dzisiejszej Litwy. Litwy, która rozkwita, staje się coraz zamożniejsza. Litwy, na której też ludziom coraz lepiej się wiedzie, ale też Litwy, w której, wierzę w to głęboko, wiedzie się i będzie się wiodło coraz lepiej także naszym rodakom, dla których jest ona ojczyzną, bo, jak podkreśliłem wczoraj, tu mieszkają Polacy, którzy są obywatelami Litwy, a ta ziemia jest ich ojcowizną” — mówił podczas spotkania Andrzej Duda.

W Jaszunach prezydent RP zwrócił uwagę na kwestie szczególnie ważne dla przedstawicieli polskiej mniejszości, w tym stan polskiej oświaty na Litwie.

Problemy są powoli rozwiązywane

„Staramy się Państwa wspierać, ale też i Państwo musicie przyznać, że może nie za szybko, ale sprawy się zmieniają. W 2024 r. znowu będzie matura z języka polskiego jako egzamin państwowy. Problem jest przynajmniej częściowo rozwiązany. Czy problemy są rozwiązane w całości? Nie są i nie wiem, czy kiedykolwiek będą. Ja nigdy się do tego nie zobowiążę, że one na pewno kiedyś będą rozwiązane w całości, ale jak Państwo widzicie, na różne sposoby powoli są rozwiązywane” — stwierdził prezydent.

„Trzeba spokojnie, rzeczowo dyskutując, ubiegać się o swoje i o realizację swoich praw. I to właśnie, wspierając Państwa oczekiwania i roszczenia, także i my czynimy, ponieważ uważamy, że skoro jesteśmy w stanie w Polsce to zaoferować, to chcielibyśmy, aby także i tu było zaoferowane” — mówił Andrzej Duda.

Prezydent RP zauważył, że przypadająca wiosną przyszłego roku 30. rocznica podpisania Traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy będzie okazją do dokonania oceny.

„Myślę, że wtedy wiele rzeczy będziemy mogli spokojnie przeanalizować. Mam nadzieję, że również poprawić, naprawić. W każdym razie proszę Państwa, byśmy działali spokojnie, byśmy pamiętali, że my, polskie władze, jesteśmy, staramy się Państwa wspierać, działamy, nie zapominamy, wręcz przeciwnie, jesteśmy bardzo dumni z tego, że Państwo jesteście wiernymi obywatelami Litwy, swojej ojczyzny” — powiedział Andrzej Duda.

Odznaczenia państwowe

Prezydent RP wręczył rodakom polskie odznaczenia państwowe. Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP otrzymali: Jadwiga Sienkiewicz z Solecznik (Polak Roku 2011) i ks. prałat Wojciech Górlicki (Polak Roku 2022), proboszcz parafii świętych Piotra i Pawła w Wilnie; Złote Krzyże Zasługi: Michał Rudnicki, dyrektor generalny ORLEN Lietuva, Ramunė Šmigelskytė–Stukienė, wicedyrektor Zamku Książąt Litewskich w Wilnie, i ks. Szymon Wikło (nominat do tytułu Polaka Roku 2022), proboszcz parafii pw. Ducha Św. w Wilnie; Srebrne Krzyże Zasługi otrzymali wieloletni pracownicy Instytutu Polskiego w Wilnie: Andrzej Kierulis, Barbara Orszewska, Bożena Tautkienė, historyk Tomasz Bożerocki, dziennikarka Ilona Lewandowska, a Brązowy Krzyż Zasługi — polonistka Teresa Król.

Wieczorem Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda wzięli udział w koncercie z okazji Święta Narodowego Litwy na Dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego w Wilnie. Uczestniczyli również w ogólnoświatowej akcji odśpiewania hymnu litewskiego na placu Katedralnym.

Czytaj więcej i zobacz zdjęcia: Prezydent Duda w Jaszunach, lista odznaczonych [GALERIA]

Wspólny głos Polski i Litwy

W trakcie wizyty prezydenci Polski i Litwy podpisali wspólną deklarację. W dokumencie wskazano na konieczność pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności, wzmacniania obronności, odstraszającej roli Stanów Zjednoczonych w regionie. Zwrócono też uwagę na możliwości zbliżającego się szczytu NATO (który odbędzie się w Wilnie w dniach 11-12 lipca), a także na mniejszości narodowe. Podkreślono, że mniejszość polska na Litwie, jak i litewska w Polsce, są częściami społeczeństw i należy zabezpieczyć ich prawa, szczególnie przy tym podkreślono znaczenie szkolnictwa. „Zgadzamy się wzmocnić współpracę przewidzianą w przyjętej w 2019 r. „Deklaracji w sprawie oświaty polskiej mniejszości narodowej w Republice Litewskiej i litewskiej mniejszości narodowej w Rzeczypospolitej Polskiej” – zadeklarowali prezydenci.

W czwartek polski prezydent spotkał się z przewodniczącą Sejmu RL Viktoriją Čmilytė-Nielsen oraz z premier Litwy Ingridą Šimonytė. W piątek — w ostatnim dniu wizyty — prezydenci udali się do Kłajpedy, by obserwować ćwiczenia polskich i litewskich wojsk specjalnych.

Tematami rozmów w Wilnie były przede wszystkim bezpieczeństwo w kontekście wojny w Ukrainie, a także zmian zachodzących w kraju, który jest wspólnym sąsiadem Polski i Litwy, czyli Białorusi.  Naszych polityków niepokoi przemieszczenie tam Grupy Wagnera oraz zapowiedź rozlokowania ładunków nuklearnych. Przywódcy Litwy i Polski rozmawiali również o dwustronnej współpracy gospodarczej i realizacji wspólnych strategicznych projektów infrastrukturalnych dla Polski i państw bałtyckich — Rail Baltica i Via Baltica, a także alternatywnej drogi łączącej Augustów i Olitę, które mają kluczowe znaczenie dla mobilności wojskowej, zwłaszcza w korytarzu suwalskim.