Odbędzie się ono w połączeniu z wyborami prezydenckimi 12 maja i określi, czy obywatele Litwy nabywający obywatelstwo innego kraju przyjaznego Litwie będą mogli zachować swój litewski paszport.
Referendum podniosło szereg praktycznych kwestii, z których niektóre z najczęstszych dotyczą tego, jak wyglądałyby płatności podatkowe, gwarancje socjalne, a nawet pobór do wojska, gdyby dana osoba mogła posiadać obywatelstwo więcej niż jednego kraju.
Po pierwsze, możliwość zachowania obywatelstwa nie ma wpływu na istniejące ustalenia podatkowe, ponieważ zobowiązania podatkowe nie są powiązane z obywatelstwem.
„Jurysdykcja podatkowa nie zależy od obywatelstwa danej osoby, ale od kraju zamieszkania. Innymi słowy, wszyscy mieszkańcy naszego kraju są zobowiązani do płacenia podatków na Litwie, niezależnie od ich narodowości lub obywatelstwa. Status rezydenta jest określony przez prawo i tylko posiadanie tego statusu determinuje zobowiązania podatkowe w naszym kraju” — mówi Regina Utkienė, dyrektor Departamentu Informacji Podatkowej Państwowej Inspekcji Podatkowej (STI).
Obywatelstwo nie zależy od PSD
Składki na Państwowy Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, PSD) są również niezależne od obywatelstwa danej osoby. Tylko stali mieszkańcy Litwy, którzy chcą korzystać z finansowanej przez państwo opieki zdrowotnej i innych świadczeń socjalnych, są zobowiązani do ich opłacania.
„Obywatelstwo nie ma znaczenia dla obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Wszyscy stali mieszkańcy Litwy — zarówno obywatele Litwy, jak i obcokrajowcy — są objęci PSD. Ponadto cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt czasowy, którzy pracują na Litwie lub pracowali na Litwie przez co najmniej 6 miesięcy i są zarejestrowani jako bezrobotni w Służbie Zatrudnienia, a także ich dzieci, są objęci systemem PSD. Wszyscy ubezpieczeni są zobowiązani do opłacania składek PSD, których wysokość zależy od uzyskiwanych dochodów i formy działalności prowadzonej na Litwie” — mówi Evelina Galčiūtė, doradca Departamentu Prawnego Państwowej Kasy Chorych.
Obywatele Litwy mieszkający w innych krajach podlegają ustawodawstwu tych krajów regulującemu ubezpieczenie zdrowotne i prawo do świadczeń zdrowotnych. We wszystkich krajach UE obowiązuje zasada, że prawo do opieki zdrowotnej refundowanej przez Państwowy Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych zależy od miejsca zamieszkania danej osoby i kraju, w którym opłacane są składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenia socjalne lub zasiłki otrzymywane przez daną osobę również zależą od jej miejsca zamieszkania, a nie od obywatelstwa. Wysokość emerytury jest powiązana ze stażem pracy i dochodami uzyskiwanymi w danym kraju.
Mieszkając za granicą, obowiązek obrony kraju pozostaje aktualny
Tymczasem posiadanie obywatelstwa innego kraju nie zwalnia z obowiązku służby wojskowej. Zwolnienie z poboru jest ograniczone stanem zdrowia lub wiekiem, z poboru zwolnione są również kobiety, chyba że zadeklarują chęć zostania poborowymi.
Obecnie litewskie ustawodawstwo nie reguluje warunków obowiązkowej służby wojskowej dla obywateli Litwy posiadających obywatelstwo innych krajów, więc nawet jeśli posiadają oni obywatelstwo więcej niż jednego kraju, muszą zostać powołani do służby wojskowej na wspólnych zasadach. Jeśli jednak osoba posiadająca obywatelstwo litewskie odbywa służbę wojskową w innym kraju UE lub NATO, zostanie jej zaliczona obowiązkowa wstępna służba wojskowa na Litwie.
Obowiązkowa służba wojskowa może zostać odroczona indywidualnie na podstawie przesłanek określonych w art. 15 ustawy o poborze wojskowym. Jednakże, jeśli osoba posiadająca obywatelstwo więcej niż jednego kraju zostanie wcielona do służby wojskowej na Litwie i w innym kraju, w pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę interesy Litwy i potrzebę powołania poborowego do obowiązkowej służby wojskowej na Litwie.
Zam. 2737