„Regularna aktywność fizyczna jest korzystna dla aktywności mózgowej, poprawia samopoczucie psychiczne i emocjonalne, a także układ sercowo-naczyniowy, oddechowy i mięśniowo-szkieletowy” — mówi terapeutka zajęciowa i fizjoterapeutka Monika Šaulytė. Problemy ze zdrowiem fizycznym mogą zwiększać ryzyko wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym, więc im starsza jest osoba, tym ważniejszy staje się jej stan psychiczny.
Seniorzy odczuwają wykluczenie społeczne
Skirmantė Bendžiūtė, główna specjalistka w Dziale Wspierania Zdrowia Psychicznego Centrum Zdrowia Psychicznego przy Instytucie Higieny, podkreśla, że ważne jest wzmocnienie dobrostanu psychicznego wszystkich grup wiekowych, ponieważ na różne etapy wiekowe wpływają różne czynniki. Na przykład osoby w średnim wieku często mają do czynienia ze zobowiązaniami rodzinnymi, finansowymi lub zawodowymi, podczas gdy osoby starsze szukają wsparcia z powodu poczucia samotności.
„Myśli danej osoby mają bezpośredni wpływ na jakość jej życia i aktywność społeczną. Poprawa zdrowia psychicznego może zmniejszyć ryzyko depresji, lęku i innych zaburzeń. Izolacja społeczna, słabość fizyczna i inne problemy zdrowotne pojawiające się w starszym wieku często zwiększają to ryzyko.
Niektórzy seniorzy zmagają się z wyzwaniami społecznymi, takimi jak rzadkie lub malejące kontakty z rodziną i bliskimi, żałoba i ograniczony dostęp do aktywności społecznych. Prowadzi to do wykluczenia społecznego i poczucia samotności” — podkreśla specjalistka z Centrum Zdrowia Psychicznego.
Według danych z Systemu Informacji o Obowiązkowym Ubezpieczeniu Zdrowotnym (PSDF IS), większość osób w wieku 65 lat i starszych cierpi na demencję i zaburzenia lękowe. W ubiegłym roku aż 98,9 proc. seniorów doświadczyło zaburzeń snu, a 71,9 proc. zaburzeń nastroju, w tym depresji.
Pomaga utrzymać ogólną stabilność ciała
Według WHO regularna aktywność fizyczna uwalnia w mózgu substancje chemiczne, które poprawiają samopoczucie i jakość snu. Regularna aktywność fizyczna zapobiega niektórym chorobom niezakaźnym, takim jak choroby serca, otyłość, cukrzyca i niektóre nowotwory.
Według terapeutki zajęciowej i fizjoterapeutki M. Šaulytė, aktywność fizyczna jest również niezbędna dla osób starszych, aby zapobiec upadkom. Oprócz typowych problemów zdrowotnych, mogą wystąpić problemy z koordynacją i równowagą, zawroty głowy i osłabienie, dlatego ważne jest, aby zapewnić stały ruch, który pomoże utrzymać ogólną stabilność ciała.
„Należy ocenić swoją kondycję fizyczną: w bezpiecznym otoczeniu trzeba stanąć na jednej nodze i spróbować zamknąć oczy. Jeśli człowiek czuje się stabilnie, należy przejść bezpieczny dystans z zamkniętymi oczami. Warto też wykonać lekkie ćwiczenia siłowe, które są ważne dla gęstości kości” — mówi Šaulytė, która dzieli się sposobami na utrzymanie aktywności fizycznej.
Dla tych, którzy lubią chodzić, Šaulytė zaleca, aby starali się być bardziej aktywni każdego dnia, chodząc na dłuższe lub krótsze dystanse w bardziej intensywnym tempie i monitorując swoje samopoczucie. Jeśli dana osoba czuje się dobrze, może zwiększyć intensywność.
„Czasami ludzie nie wiedzą, jakie ćwiczenia wykonywać lub nie mają motywacji do ich wykonywania. Wtedy zachęcamy ich do większej aktywności fizycznej w domu. Na przykład odkurzanie szafki z dużymi wypchnięciami lub w szybszym tempie” — mówi fizjoterapeutka.
Zwraca też uwagę, że wszystkie ćwiczenia powinny być wykonywane do granicy bólu. Zachęca ludzi do bezpiecznego poruszania się w ich strefie komfortu, aby utrzymać aktywność fizyczną bez pogarszania sytuacji.
Pomoc jest bezpłatna
Pierwszym punktem wsparcia psychologicznego dla seniora lub osoby z niepełnosprawnością powinno być wsparcie ze strony najbliższych. Według S. Bendžiūtė, bycie w kręgu społecznym z członkami rodziny, kontakty towarzyskie, poczucie bycia częścią społeczności, zespołu, jest istotną częścią zdrowia seniorów. Malejący krąg bliskich może prowadzić do izolacji społecznej lub gorszego stanu zdrowia.
„Kiedy dana osoba uda się do ośrodka podstawowej opieki zdrowotnej, lekarz rodzinny poinformuje ją, do którego ośrodka zdrowia psychicznego została przydzielona i gdzie otrzyma odpowiednie wsparcie” — mówi główna specjalistka ds. zdrowia psychicznego Działu Wspierania Zdrowia Psychicznego.
„Nie należy dziwić się, jeśli lekarz zaleci lub skieruje do psychologa lub pracownika socjalnego. Seniorów i osoby niepełnosprawne zachęcamy do udania się do ośrodków dziennego pobytu, ośrodków pomocy społecznej i ośrodków zatrudnienia, gdzie również dostępne jest wsparcie psychologiczne” — mówi specjalistka i zachęca do korzystania z możliwości utrzymywania kontaktów społecznych.
Przedstawicielka Centrum Zdrowia Psychicznego, S. Bendžiūtė, przypomina również uczestnikom o biurach zdrowia publicznego w każdym samorządzie, w których świadczone są bezpłatne usługi w zakresie dobrostanu psychicznego i promocji zdrowia psychicznego.
„Ważne jest, aby starać się być aktywnym nawet w codziennych czynnościach, zawsze monitorować swoje samopoczucie, zachować jak największe bezpieczeństwo i oczywiście nie przesadzać. A jeśli człowiek odczuwa dyskomfort, ma określone bóle lub inne dolegliwości, natychmiast należy zwrócić się o pomoc do specjalistów” — mówi M. Šaulytė.
Biura zdrowia publicznego oferują również bezpłatne zajęcia ruchowe dla seniorów i osób mniej aktywnych. Lista biur i inne informacje są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Ochrony Zdrowia Republiki Litewskiej (SAM).
| Fot. Pexels
Poczucie bycia potrzebnym bardzo pomaga
Instytut Higieny podkreśla, że błędne jest przekonanie, że jedynym sposobem uzyskania pomocy jest wizyta u psychologa lub psychiatry. Istnieje wiele innych sposobów i miejsc, w których można uzyskać pomoc, ale nie wszyscy są tego świadomi.
„Dzienne ośrodki dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami zapewniają zarówno osobom starszym, jak i niepełnosprawnym możliwość spotkania podobnie myślących osób, wzięcia udziału we wspólnych zajęciach grupowych i budowania przyjaźni. Na Litwie istnieją również uniwersytety trzeciego wieku, w których osoby starsze mogą kontynuować naukę, zdobywać nową wiedzę i umiejętności oraz aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Ma to zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia dobrego samopoczucia emocjonalnego i poczucia wspólnoty” — wyjaśnia Bendžiūtė.
Osoby starsze szukające pomocy zachęcane są do udania się do centrum zdrowia psychicznego w swojej placówce podstawowej opieki zdrowotnej, gdzie mogą uzyskać natychmiastową pomoc i 10 bezpłatnych konsultacji psychologicznych. Istnieje również bezpłatna infolinia emocjonalna o nazwie „Sidabrinė linija” (Srebrna Linia), przeznaczona specjalnie dla osób starszych” — przypomina Bendžiūtė.
Jak dodaje, telefon zaufania nie tylko zapewnia wsparcie emocjonalne, ale także przyjmuje seniorów do wolontariatu. Wolontariat może pomóc zwiększyć poczucie własnej wartości, dać poczucie celu i poprawić ogólne samopoczucie psychiczne i fizyczne. Pomaganie innym może pomóc seniorom poczuć się potrzebnymi i zdrowymi.
Zam. 2780