„Według platformy rekrutacyjnej ministerstwa oświaty, szkoły poszukują obecnie głównie: nauczycieli matematyki, języka litewskiego, języka angielskiego, nauczycieli nauczania przedszkolnego, nauczycieli fizyki, nauczycieli nauczania początkowego. Aby zmniejszyć niedobór pedagogów i zatrzymać tych, którzy już pracują w szkołach, państwo zapewnia im możliwości doskonalenia kompetencji zawodowych, zdobywania dodatkowych kwalifikacji w ramach dodatkowych studiów przedmiotu, państwo dba także o poprawę warunków pracy nauczycieli” — poinformowano „Kurier Wileński” w Ministerstwie Oświaty, Nauki i Sportu.
Czytaj więcej: Nauczycieli wciąż brakuje, ale coraz więcej osób jest zainteresowanych zawodem
Resort zachęca nauczycieli do pracy w zawodzie
Ministerstwo stara się zachęcić nauczycieli do podjęcia pracy w szkołach na różne sposoby. Od września 2024 r. ponad tysiąc nauczycieli zostanie zaproszonych do zdobycia dodatkowych kompetencji przedmiotowych i specjalizacji, głównie w zakresie edukacji przedszkolnej i podstawowej, edukacji specjalnej, a także języka i literatury litewskiej, języków obcych i logopedii. Nauczyciele mogą wybierać spośród 19 różnych dostępnych modułów, od przedmiotów ścisłych, taniec, po edukację obywatelską. Taką możliwość oferuje projekt Narodowej Agencji Edukacji „Tęsk: ateik, tobulėk, prisidėk!” (Kontynuuj: przyjdź, udoskonalaj się, wnoś swój wkład!).
Kadra nauczycielska jest zapraszana również do aktywnego udziału w krajowych programach rozwoju zawodowego. Ministerstwo zapewnia możliwości wzmocnienia kompetencji informatycznych kadry nauczycielskiej, uzyskania tytułu magistra informatyki lub zdobycia dodatkowych kompetencji przedmiotowych. Dyrektorzy szkół i nauczyciele mogą bezpłatnie studiować na 1,5-rocznych lub 2-letnich studiach magisterskich w dziedzinie edukacji lub zarządzania biznesowego i publicznego.
Jak informuje resort oświaty, konsekwentnie podnoszone są również wynagrodzenia nauczycieli. Rząd przeznaczył prawie 32 mln euro na zwiększenie wynagrodzeń nauczycieli i kadry pedagogicznej. Samorządy również podejmują różne działania w celu przyciągnięcia nauczycieli.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
W rejonie solecznickim brakuje 61 nauczycieli
Jak poinformowano „Kurier Wileński” w samorządzie rejonu solecznickiego, w szkołach rejonu ogółem brakuje 61 nauczycieli i specjalistów ds. pomocy, 44 — w polskich placówkach.
„Na mocy uchwały Rady Samorządu Rejonu Solecznickiego koszty dojazdu nauczycieli i specjalistów ds. pomocy uczniom do pracy i z powrotem są zwracane. Samorząd Rejonu Solecznickiego ufundował stypendium dla studentów pedagogiki, psychologii, pedagogiki specjalnej. Każda placówka oświatowa uwzględnia potrzeby każdego nauczyciela” — poinformowano nas w samorządzie.
Sytuacja w rejonie wileńskim
Jak poinformowano „Kurier Wileński” w samorządzie rejonu wileńskiego najbardziej dotkliwe braki w placówkach oświatowych w okręgu wileńskim dotyczą nauczycieli fizyki, chemii i biologii, którzy zazwyczaj pracują w kilku placówkach oświatowych. W poszczególnych szkołach brakuje: nauczycieli matematyki, języka litewskiego, języka angielskiego, edukacji podstawowej i przedszkolnej, a także specjalistów ds. pomocy uczniom, którzy mogą pracować z uczniami w szkołach uczących w języku mniejszości narodowych.
Przyczyny braku pedagogów
Najczęstszymi przyczynami niedoboru nauczycieli są: przejście na emeryturę, zmiana miejsca zamieszkania lub pracy, urlop rodzicielski itp. Nauczyciele nie zawsze informują swoich pracodawców o swoich planach z wyprzedzeniem. W wielu przypadkach informują dopiero po powrocie z wakacji. Samorząd będzie dokładnie wiedzieć, gdzie i jakich specjalistów będzie brakować w nadchodzącym roku szkolnym na przełomie sierpnia i września.
„Władze samorządowe dokładają wszelkich starań, aby w szkołach rejonu pracowali specjaliści przedmiotowi. Nauczyciele pracujący w szkołach okręgu wileńskiego otrzymują zwrot kosztów dojazdu do pracy. Wszystkie placówki oświatowe mają nowoczesne warunki pracy: nauczyciele mają do dyspozycji sprzęt komputerowy i cyfrowe narzędzia dydaktyczne, a każdy specjalista ma możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych i zdobywania dodatkowych specjalizacji. Współpracujemy z Uniwersytetem Michała Römera, Uniwersytetem Witolda Wielkiego i innymi uczelniami. Nauczyciele pracujący w okręgu wileńskim mają możliwość zdobycia dodatkowych kwalifikacji pedagogicznych poprzez programy przekwalifikowania lub moduły z różnych przedmiotów poprzez podpisanie umów trójstronnych” — przekazano w Samorządzie Rejonu Wileńskiego.
Bezpłatne studia
W 2024 r. uruchomiono program Akademia Wicedyrektorów, którego celem jest wzmocnienie ogólnych i zawodowych kompetencji wicedyrektorów instytucji edukacyjnych. Celem programu jest stworzenie systemu rozwoju kompetencji i tworzenia sieci zawodowych dla wicedyrektorów instytucji edukacyjnych w rejonie wileńskim. W programie bierze udział 51 uczestników.
Zgodnie z nowymi wymogami ustawy o oświacie dotyczącymi posiadania przez dyrektorów placówek oświatowych co najmniej tytułu magistra lub równoważnego wykształcenia wyższego, dyrektorzy miejskich placówek oświatowych, którzy nie posiadają niezbędnego wykształcenia na swoim stanowisku, otrzymali możliwość studiowania na bezpłatnych specjalistycznych studiach magisterskich na kierunkach: Zarządzanie szkołą lub Polityka edukacyjna i zarządzanie na Uniwersytecie Michała Römera, finansowanych z Programu Inwestycyjnego Funduszy Unii Europejskiej.
W 2023 r. z tej możliwości skorzystało 13 dyrektorów placówek oświatowych w rejonie wileńskim, 4 zastępców dyrektora ds. edukacji i 3 pracowników pedagogicznych planujących zostać dyrektorami placówek oświatowych, łącznie 20 osób. Studia magisterskie mają na celu rozwijanie wysokich kompetencji w zakresie efektywności osobistej, umiejętności uczenia się, zarządzania ludźmi, myślenia strategicznego i kierowania oświatą. Zdobyta wiedza pomoże kierownikom skutecznie tworzyć, wdrażać i ewaluować procesy polityki edukacyjnej i naukowej, organizować działalność placówek oświatowych oraz zapewniać wsparcie doradcze i eksperckie. Od stycznia 2024 r. 13 kolejnych pracowników pedagogicznych z placówek oświatowych w rejonie wileńskim zostało wybranych na studia magisterskie na Uniwersytecie Michała Römera.
Zwrot kosztów za dojazd
Od 2019 r. nauczyciele i specjaliści ds. pomocy uczniom pracujący w placówkach oświatowych samorządu rejonu wileńskiego ponoszą znacznie niższe koszty dojazdów do pracy. Samorząd zwraca im koszty podróży, rocznie przeznacza na to średnio 300-350 tys. euro. Samorząd Rejonu Wileńskiego był jednym z niewielu samorządów w kraju, które wprowadziły tę innowację pięć lat temu. Okazała się ona bardzo skuteczna.
„Celem tej decyzji było rozwiązanie rosnącego problemu niedoboru nauczycieli, przyciągnięcie i zatrzymanie wysoko wykwalifikowanych nauczycieli w szkołach wiejskich oraz zapewnienie jakości procesu kształcenia uczniów poprzez zwiększenie atrakcyjności pracy w szkołach samorządu rejonowego dla obecnych i nowych wykwalifikowanych specjalistów” — poinformowano nas w Samorządzie Rejonu Wileńskiego.
W listopadzie 2022 r. podjęto decyzję o zwrocie kosztów dojazdu do pracy dyrektorom placówek oświatowych i zastępcom dyrektorów ds. edukacji. W latach 2020-2021 do rejonowych szkół przyjeżdżało 1 030 nauczycieli i specjalistów z innych miejscowości, w latach 2021-2022 — 1 035, w latach 2022-2023 — 1 012, w latach 2023-2024 — 1 041.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Stypendium dla przyszłych nauczycieli
W celu zwiększenia atrakcyjności placówek oświatowych Samorządu Rejonu Wileńskiego dla specjalistów, których jest szczególnie mało w tym sektorze, w sierpniu 2022 r. zatwierdzono procedurę przyznawania stypendium studentom szkół wyższych w drodze dwustronnej umowy między Samorządem Rejonu Wileńskiego a studentem, zgodnie z którą student musi zobowiązać się do kontynuowania działalności zawodowej w jednej z placówek oświatowych Samorządu Rejonu Wileńskiego przez co najmniej trzy lata w ciągu pięciu lat po ukończeniu studiów.
Celem stypendium jest przyciągnięcie wysoko wykwalifikowanych specjalistów do rejonu i zachęcenie studentów do wyboru najbardziej brakujących zawodów, takich jak: logopedia, pedagogika specjalna, psychologia, filologia polska, filologia angielska, fizyka, pedagogika szkoły podstawowej, filologia litewska, matematyka, pedagogika przedszkolna, biologia, chemia i informatyka. O stypendium mogą ubiegać się obywatele RL, którzy zadeklarowali miejsce zamieszkania w rejonie wileńskim i którzy studiują na uczelniach wyższych na studiach licencjackich, magisterskich lub doktoranckich. Wysokość stypendium wynosi 250 euro miesięcznie.
„Mamy nadzieję, że ta zachęta przyciągnie wysoko wykwalifikowanych specjalistów potrzebnych w okręgu wileńskim i zachęci uczniów do wyboru zawodów, których obecnie brakuje. W 2022 r. samorząd podpisał dwustronne umowy stypendialne z 7 studentami mieszkającymi w rejonie wileńskim, a w 2023 r. z 6 studentami, którzy zdecydowali się studiować w zawodach najbardziej deficytowych” — poinformowano nas w Samorządzie Rejonu Wileńskiego.
Czytaj więcej: W rejonie wileńskim radośnie obchodzono początek roku szkolnego
Stolica: potrzebni logopedzi i pedagodzy specjalni
W samorządzie stołecznym poinformowano „Kurier Wileński”, że pod koniec roku szkolnego władze miejskie tradycyjnie zorganizowały ankietę w szkołach, aby zidentyfikować potencjalny niedobór nauczycieli na nowy rok szkolny. Dane z początku maja wykazały, że najwięcej brakuje asystentów nauczycieli oraz logopedów. Spośród nauczycieli-asystentów największe przewidywane zapotrzebowanie dotyczy nauczycieli języka litewskiego (około 60), nauczania początkowego i matematyki (około 50). Sytuacja w tym roku jest bardzo podobna do zeszłorocznej. Należy pamiętać, że szacunki te są wstępne, biorąc pod uwagę wiek emerytalny specjalistów, normalną rotację personelu itp. Wyniki badania nie są również podzielone według typu szkoły i nie ma rozróżnienia między szkołami mniejszości narodowych.
„Prawdziwe zapotrzebowanie na specjalistów najlepiej odzwierciedla nabór pracowników na wolne stanowiska. Obecnie potrzebnych jest 26 nauczycieli matematyki, 22 nauczycieli języka litewskiego, 20 nauczycieli języka angielskiego, 19 nauczycieli szkół podstawowych i innych w mniejszym wymiarze. Jeśli chodzi o specjalistów wspierających uczniów, najczęściej poszukiwani są logopedzi i pedagodzy specjalni (odpowiednio 23 i 18). W sumie istnieje ponad 400 ogłoszeń o pracę dla wszystkich placówek edukacyjnych, ale liczba ta obejmuje nie tylko nauczycieli” — poinformowano nas w samorządzie stołecznym.
Premie i inne zachęty
Aby przyciągnąć brakujących specjalistów, samorząd stołeczny oferuje dodatkowe przywileje. Obejmują one 300 euro miesięcznej premii motywacyjnej dla nauczycieli rozpoczynających pierwszy rok pracy w Wilnie. Jest on dostępny dla nauczycieli dowolnej specjalności, którzy nie pracowali jako nauczyciele w Wilnie przez rok przed przystąpieniem do zawodu nauczyciela lub którzy pracowali jako nauczyciele poza terytorium Samorządu m. Wilna. Wszyscy nauczyciele otrzymują również bezpłatny bilet na transport publiczny i dofinansowanie przyszłych studiów nauczycielskich.
Czytaj więcej: Artur Markiewicz: „Stypendia dla studentów nie rozwiążą problemu braku nauczycieli”
