Obchody Święta Trzech Króli
Zarówno na Zaolziu, jak i na Wileńszczyźnie, Święto Trzech Króli jest ważnym elementem kalendarza liturgicznego, choć nie jest dniem wolnym od pracy. W Wilnie odbywa się widowiskowy Orszak Trzech Króli, podczas którego można zobaczyć monumentalne, trzymetrowe postaci króli przemierzających historyczną trasę od Ostrej Bramy do Placu Katedralnego. Na Zaolziu natomiast organizowana jest ogólnopaństwowa kwesta Trzech Króli, w której aktywnie uczestniczą Polacy z regionu.
Odkrycie historycznych artefaktów w Wilnie
Jednym z kluczowych tematów rozmowy jest niedawne odkrycie skarbów w podziemiach katedry wileńskiej. W grudniu 2023 roku archeolodzy odnaleźli tam korony pogrzebowe, w tym koronę należącą do Aleksandra Jagiellończyka. Odkrycie wzbudziło kontrowersje, gdyż kluczową rolę w jego dokonaniu odegrał konserwator dzieł sztuki Saulius Poderis, którego zasługi zostały pominięte przez zarządcę katedry. Obecnie artefakty przechodzą konserwację i mają zostać udostępnione zwiedzającym pod koniec roku.
Dzień Obrońców Wolności – inicjatywa ustanowienia nowego dnia wolnego
13 stycznia na Litwie obchodzony jest Dzień Obrońców Wolności, upamiętniający wydarzenia z 1991 roku, kiedy to sowieckie wojska dokonały brutalnej pacyfikacji mieszkańców Wilna broniących niezależności państwa. W wyniku tych działań śmierć poniosło 14 cywilów. Obecnie litewska koalicja rządząca rozważa ustanowienie tego dnia oficjalnym świętem państwowym wolnym od pracy, co stanowiłoby istotne uznanie dla ofiar tych wydarzeń.
Rocznice historyczne – Powstanie Styczniowe i wojna polsko-czechosłowacka
W styczniu przypadają również ważne rocznice historyczne. Na Wileńszczyźnie odbywają się obchody upamiętniające powstańców styczniowych, których szczątki odnaleziono w 2017 roku i uroczyście pochowano w 2019 roku na cmentarzu na Rossie.
Z kolei na Zaolziu wspominana jest wojna ośmiodniowa z 1919 roku, w wyniku której wojska czechosłowackie przejęły kontrolę nad częścią Śląska Cieszyńskiego. Ważnym punktem obchodów są uroczystości na cmentarzu w Stonawie, gdzie spoczywają ofiary tamtych wydarzeń.
Zaolzie i Wileńszczyzna – znaczenie historyczne i tożsamościowe
W 1910 roku, według spisu ludności, większość mieszkańców terenu obecnego Zaolzia stanowili Polacy, jednak polityka czechosłowacka dążyła do zmiany tej struktury demograficznej. W tym kontekście przywołano również książkę Pawła Hulki Laskowskiego „Śląsk za Olzą”, opisującą mechanizmy wynaradawiania i zmiany tożsamości narodowej mieszkańców.
Perspektywy na kolejne miesiące
Podcast „Na Zaolziu i Wileńszczyźnie” kontynuuje swoją misję dokumentowania i analizowania wydarzeń istotnych dla polskich społeczności w tych regionach. Luty przyniesie kolejne tematy związane zarówno z aktualnymi wydarzeniami, jak i istotnymi rocznicami historycznymi.
Zachęcamy do odsłuchania pełnej rozmowy.