Wiele krajów Starego Kontynentu poszukuje specjalistów za granicą, w tym w Azji i Ameryce Południowej. Według Eurostatu liczba lekarzy w Unii Europejskiej wynosi 1,83 mln, co stanowi niewielki wzrost w porównaniu z 1,82 mln w 2021 r. Obecnie 40 proc. lekarzy w UE to osoby w wieku 55 lat i starsze.
Aktualizacja badania przeprowadzona w 2023 r. przez Rządowe Centrum Analiz Strategicznych (STRATA) przewiduje, że w 2032 r. na Litwie będzie brakować: 4643 pielęgniarek ogólnych, 2355 asystentów pielęgniarskich, 1328 pielęgniarek zaawansowanej praktyki, 543 asystentów dentystycznych, 269 lekarzy rodzinnych, 207 lekarzy internistów, 146 lekarzy pediatrów, 134 lekarzy medycyny ratunkowej.
Litwa w połowie stawki
Według Eurostatu w 2022 r. w Unii Europejskiej brakowało blisko 480 tys. lekarzy ogólnych (rodzinnych). Gdzie są najmniejsze kolejki pacjentów? Statystyki pokazują, że najłatwiej zarejestrować się do lekarza rodzinnego w Holandii, gdzie na 100 tys. mieszkańców przypada 183 lekarzy. Na drugim miejscu znalazły się: Austria (146), a następnie Cypr i Francja (po 138), Liechtenstein (129) i Belgia (120).
Litwa nie jest daleko w tyle, ze 104 lekarzami na 100 tys. mieszkańców. Litwa zajmuje dziewiąte miejsce w Europie.
Grecja zaś znajduje się na samym dole listy. W ojczyźnie igrzysk olimpijskich na 100 tys. mieszkańców przypada zaledwie 46 lekarzy. Czarnogóra (51), Islandia (56) i Bułgaria (60) znajdują się blisko dna. Włochy osiągają najgorsze wyniki wśród głównych gospodarek Europy. Zajmują ósme miejsce od końca, z 80 lekarzami pierwszego kontaktu na 100 tys. mieszkańców.
Włochy, Bułgaria i Łotwa mają najwięcej starszych lekarzy. Włochy mają jednak poważny problem z wiekiem swoich lekarzy: 54 proc. z nich ma ponad 55 lat, podczas gdy tylko 11 proc. młodych lekarzy ma mniej niż 35 lat.
Sytuacja jest niemal identyczna w Bułgarii, gdzie 54 proc. lekarzy ma ponad 55 lat. Kolejne miejsca zajmują: Łotwa (47 proc.), Estonia (46 proc.) i Niemcy (44 proc.). Z drugiej strony – nie wszędzie jest tak źle. Malta ma największą liczbę lekarzy poniżej 35 roku życia (46 proc.), a następnie: Turcja (41 proc.), Rumunia (35 proc.) i Holandia (30 proc.). Według Eurostatu na Litwie prawie 42 proc. lekarzy ma ponad 55 lat. Nieco ponad 21 proc. ma mniej niż 35 lat.
Według Instytutu Higieny pod koniec 2023 r. na Litwie pracowało prawie 14 tys. lekarzy i 21,5 tys. pielęgniarek. Według informacji o wolnych miejscach pracy przekazanych Ministerstwu Zdrowia przez instytucje opieki zdrowotnej w drugiej połowie 2024 r. w całym kraju brakowało 376 lekarzy i 90 pielęgniarek.
Jak przyciągnąć pracowników ochrony zdrowia
„Średni wiek specjalistów (lekarzy, pielęgniarek i innych specjalistów) różni się w zależności od kwalifikacji zawodowych i jest pod silnym wpływem nowości kwalifikacji zawodowych, niedawnego rozpoczęcia licencjonowania lub bardzo małej liczby specjalistów. Na przykład trzy najmłodsze kwalifikacje zawodowe to: ratownik medyczny (28,9 roku), pielęgniarka zaawansowanej praktyki (32 lata), lekarz medycyny ratunkowej (32,4 roku). Oznacza to, że szkolenie w zakresie tych kwalifikacji zawodowych rozpoczęło się stosunkowo niedawno, więc absolwenci tych kwalifikacji zawodowych są nadal stosunkowo młodzi. Ogólna średnia wieku wszystkich specjalistów wynosi 47,5 roku” – poinformowano „Kurier Wileński” w Mininsterstwie Zdrowia.
Resort w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” opowiedział o tym, co jest robione na rzecz przyciągnięcia i zatrzymania pracowników służby zdrowia na lata 2024–2029. W ubiegłym roku opracowano i uruchomiono plan działania na rzecz przyciągnięcia i zatrzymania pracowników służby zdrowia na wspomniane wyżej pięciolecie, co obejmuje: monitorowanie niedoboru, szkolenia, dystrybucji i przyciągania pracowników służby zdrowia, poprawę prognozowania i planowania dla pracowników służby zdrowia oraz środki mające na celu wzmocnienie pozycji, przyciągnięcie i zatrzymanie pracowników służby zdrowia.
Duży nacisk kładzie się na planowanie zasobów ludzkich, zachęcając lekarzy do pracy w regionach i zwiększając liczbę finansowanych przez państwo miejsc na tych kierunkach studiów, w których litewski krajowy system opieki zdrowotnej jest najbardziej potrzebny. Na rok akademicki 2025/2026 państwo zamówiło więcej asystentów pielęgniarek (80 miejsc szkoleniowych), pielęgniarek (100 miejsc szkoleniowych) i lekarzy (20 miejsc szkoleniowych).
Współpraca z gminami, uniwersytetami i instytucjami
Instytucje opieki zdrowotnej powinny znaleźć rozwiązania, aby przyciągnąć i zatrzymać specjalistów. Resort współpracuje z instytucjami medycznymi i środowiskiem medycznym, aby wspólnie poprawić warunki pracy pracowników służby zdrowia i stworzyć atrakcyjne środowisko pracy. Ministerstwo konsekwentnie podkreśla znaczenie kompleksowych zachęt do przyciągania, wzmacniania i zatrzymywania pracowników służby zdrowia, w tym korzystnego klimatu psychoemocjonalnego, kultury organizacyjnej, możliwości rozwoju zawodowego, zaangażowania w podejmowanie decyzji, samorealizacji, wsparcia dla udanej integracji z regionem, społeczeństwem i zespołem, a także innych zachęt pieniężnych (czesne, zakwaterowanie, finansowanie transportu itp.) i niepieniężnych.
„Zachęcamy instytucje opieki zdrowotnej do inicjowania współpracy między gminami, uniwersytetami i instytucjami oraz do nawiązywania kontaktów z przyszłymi lekarzami jeszcze w trakcie studiów, a także do wczesnego rozpoczynania rozmów na temat ich przyszłych perspektyw zawodowych. Instytucje mają możliwość opłacenia studiów przyszłych pracowników służby zdrowia w zamian za zobowiązanie do pracy przez określony czas w danej instytucji” – zaznaczają specjaliści z resortu.
Ponadto gminy wdrażają obecnie projekt mający na celu przyciągnięcie pracowników służby zdrowia, zainicjowany przez Ministerstwo Zdrowia we współpracy z instytucjami opieki zdrowotnej, w ramach którego planowane jest zapewnienie środków o wartości 17 mln euro. Projekty są finansowane z Programu Inwestycyjnego Funduszy Unii Europejskiej na lata 2021–2027. Więcej informacji i dane kontaktowe organów wdrażających projekty można znaleźć na stronie w zakładce „Pracownicy służby zdrowia – Ministerstwo Zdrowia Republiki Litewskiej”.
Ministerstwo, wraz z organizacjami związkowymi reprezentującymi pracowników ochrony zdrowia, corocznie dokonuje przeglądu i aktualizacji układu zbiorowego oddziału Litewskiego Narodowego Systemu Zdrowia (LNSS), który ma na celu poprawę warunków pracy i gwarancji socjalnych pracowników sektora opieki zdrowotnej oraz konsekwentne podnoszenie wynagrodzeń. Zarówno w zeszłym, jak i w tym roku wynagrodzenia pracowników placówek LNSS wzrosły blisko o jedną dziesiątą.
Czytaj więcej: Samorząd Rejonu Wileńskiego rozszerza programy motywacyjne dla lekarzy
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 20 (55) 17-23/05/2025