Ekstremalne warunki pogodowe
Decyzję rządu ogłoszono w środę 28 maja. Jak poinformował premier Gintautas Paluckas, celem jest wsparcie rolników dotkniętych przymrozkami.
„W następstwie przymrozków, które były niezwykle dotkliwe w tym sezonie, ogłasza się stan wyjątkowy, aby umożliwić udzielenie wsparcia finansowego gospodarstwom dotkniętym przymrozkami. Mamy nadzieję, że pomoże im to przetrwać te ekstremalne warunki klimatyczne i kontynuować działalność w kolejnych sezonach” — powiedział premier Gintautas Paluckas, po posiedzeniu rządu.
Skala strat i pierwsze szacunki
Według Ministerstwa Rolnictwa, przymrozki sięgały nawet minus 9 stopni Celsjusza i objęły niemal całe terytorium Litwy.
„To zabójcze mrozy. Mróz objął prawie całe terytorium Litwy” — powiedział minister rolnictwa Ignas Hofmanas.
Obecnie trwa szacowanie strat. Według wstępnych danych ministerstwa i lokalnych samorządów, w niektórych regionach zniszczonych zostało od 50 do 90 proc. upraw, a w przypadku owoców i jagód nawet 100 proc.
Działania rządu
Na wniosek Ministerstwa Rolnictwa, minister Ignas Hofmanas został mianowany szefem państwowych operacji kryzysowych. Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego poparło potrzebę ogłoszenia stanu wyjątkowego na poziomie krajowym.
„Ogłoszenie stanu wyjątkowego ułatwiłoby negocjacje z Komisją Europejską w sprawie możliwości rekompensaty za straty (…), a także pozwoliłoby na skorzystanie z przewidzianych w przepisach zwolnień z sankcji dla podmiotów rolnych” — powiedział minister podczas spotkania.
„Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia realizacji zobowiązań wierzycieli, zobowiązań wobec banków i elastyczności w ich realizacji. (…) Otworzyłoby to również drogę do korzystania z Krajowego Funduszu Kryzysowego” — dodał Hoffmann.
Niektóre rejony, jak łoździejski i wyłkowyski, ogłosiły już stan wyjątkowy na poziomie lokalnym. Premier Gintautas Paluckas wskazał, że ogłoszenie stanu wyjątkowego na poziomie krajowym umożliwi „odblokowanie” rezerwy przeznaczonej na pomoc dla rolników.
Procedura zaświadczenia force majeure
Rolnicy mogą zgłaszać straty do samorządów i ubiegać się o odszkodowania. Na stronie ministerstwa udostępniono szczegółowe instrukcje.
Zgłoszenia szkód należy dokonać do Narodowej Agencji Płatności (lit. Nacionalinė mokėjimo agentūra, NMA) w ciągu 15 dni roboczych od ich wystąpienia. Wymagane są zdjęcia uszkodzeń oraz dane identyfikacyjne gospodarstwa.
Państwo przewidziało także wsparcie w postaci zaświadczeń siły wyższej (force majeure), które mogą być wydane przez Izbę Handlu, Przemysłu i Rzemiosła (lit. Prekybos, pramonės ir amatų rūmai) w pięciu miastach Litwy. Dokumenty te są istotne m.in. dla banków i wierzycieli, ponieważ potwierdzają, że niewywiązywanie się z zobowiązań następuje z powodu mrozów lub innych klęsk żywiołowych.
Wnioski o zwrot składek ubezpieczeniowych są przyjmowane do 30 czerwca. Do 70 proc. składki za ubezpieczenie od przymrozków może być refundowane z funduszy unijnych, a do 50 proc. z budżetu państwa. Ubezpieczenie obejmuje także inne zagrożenia, takie jak susza, grad, huragany czy śnieg.
Czytaj więcej: Klęski żywiołowe, pożary a ubezpieczenie