Nielegalny handel lekami i stosowanie ich bez kontroli specjalistów stwarza ogromne ryzyko poważnych problemów zdrowotnych. Eksperci podkreślają, że tylko leki pochodzące z licencjonowanych źródeł, stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty, są bezpieczne i skuteczne. Jednocześnie zwracają uwagę, że błędy w przechowywaniu leków, przyjmowaniu przeterminowanych preparatów czy niewłaściwym stosowaniu antybiotyków są nadal częste i mogą znacznie osłabić efekty leczenia.
Bezpieczeństwo leków i kontrola jakości
— Aby zapewnić, że do mieszkańców Litwy trafiają niesfałszowane, wysokiej jakości leki, wprowadzono rozbudowane mechanizmy kontroli. Każde opakowanie leku jest skanowane zarówno w hurtowni, jak i w aptekach, a jego droga jest „śledzona” od produkcji do wydania w aptece. Jeśli podczas kontroli system zasygnalizuje nieprawidłowość, lek musi zostać poddany kwarantannie, a sytuacja dokładnie zbadana. W litewskich aptekach nie odnotowano ani jednego przypadku fałszerstwa, który mógłby budzić wątpliwości co do pochodzenia leku. Dlatego kupując leki w aptekach, mieszkańcy mogą być spokojni — trafiają do nich produkty wysokiej jakości, które przeszły liczne kontrole i certyfikacje — wyjaśnia w rozmowie z „Kurierem wileńskim” Kristina Nemaniūtė-Gagė, prezes Litewskiego Stowarzyszenia Farmaceutycznego.
Jednak zaznacza, że niestety, wciąż zdarzają się osoby kupujące leki poza licencjonowanymi punktami sprzedaży — na targowiskach, w mediach społecznościowych, na portalach ogłoszeniowych, a nawet bezpośrednio z samochodów. Taki handel istnieje nie tylko w przestrzeni publicznej, ale również wśród osób odwiedzających apteki. Często pacjenci przynoszą nieokreślone opakowania, nieoznaczone po litewsku, i pytają farmaceutów, jak należy przyjmować te leki.
— Przyjmując nieznane preparaty, ludzie nie tylko nie wyzdrowieją, ale mogą poważnie zaszkodzić swojemu zdrowiu. Nie wiadomo, jaki to lek, jakie substancje chemiczne zawiera, ani w jakich warunkach był transportowany i przechowywany — od tego zależy jego bezpieczeństwo i skuteczność. Nieprawidłowe stosowanie takiego preparatu może prowadzić do reakcji alergicznych, interakcji z innymi lekami, a nawet poważnych komplikacji zdrowotnych. Dlatego odpowiedzialność za zdrowie spoczywa wyłącznie na osobie decydującej się na przyjęcie nieznanego leku — podkreśla Kristina Nemaniūtė-Gagė.
Konieczna jest edukacja
Rozmówczyni zaznacza, że aby skutecznie ograniczyć nielegalną sprzedaż leków, konieczna jest przede wszystkim szeroka edukacja społeczeństwa. W obecnej sytuacji geopolitycznej, po doświadczeniach pandemii i w obliczu czasowych niedoborów leków, coraz więcej osób szuka alternatywnych źródeł farmaceutyków. Niestety, takie poszukiwania sprzyjają oszustwom, zwłaszcza w internecie, gdzie pojawiają się nielegalne oferty i reklamy, często wykorzystujące wizerunki znanych osób w celu wzbudzenia zaufania.
— Leki nie są zwykłym towarem i nie powinny być traktowane jak produkty codziennego użytku. Pacjenci powinni stosować leki na receptę wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza, aby uniknąć niewłaściwego dawkowania, działań niepożądanych czy interakcji z innymi preparatami. Farmaceuta może wydać lek bez recepty jedynie wtedy, gdy pacjent zna preparat i potrzebuje go pilnie, co zapewnia bezpieczeństwo i skuteczność leczenia — przypomina prezes Litewskiego Stowarzyszenia Farmaceutycznego.
| Fot. Freepik
Błędy w samoleczeniu i wskazówki farmaceutki
Toma Gečienė, farmaceutka z apteki Eurovaistinė, ostrzega, że samoleczenie często wiąże się z ryzykiem: błędy w dawkowaniu, przyjmowaniu przeterminowanych leków czy stosowaniu preparatów z nieznanych źródeł mogą poważnie zagrażać zdrowiu.
Używanie przeterminowanych leków. Nawet jeśli lek wygląda na niezmieniony po upływie terminu ważności, nie oznacza to, że nadaje się do użytku. Przeterminowany preparat może nie działać, a w innych przypadkach wywołać wysypki, reakcje alergiczne lub poważniejsze problemy zdrowotne. Czasami data ważności jest mylona z okresem przydatności po otwarciu opakowania, np. w przypadku syropów, kropli do oczu lub leków płynnych. Zaleca się wówczas zapisanie daty otwarcia preparatu.
Tabletki kruszone lub do żucia. Niektóre osoby kruszą tabletki lub żują je przed zażyciem, co może zmienić lub całkowicie zniweczyć działanie leku. Nadal pokutuje mit, że takie preparaty działają szybciej — jest to nieprawda. Przed zmianą sposobu podawania leków należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Przechowywanie leków w lodówce. Nie wszystkie leki wymagają przechowywania w lodówce. Warunki przechowywania zawsze znajdują się w ulotce. Przechowywanie leków w nieodpowiednich warunkach może prowadzić do utraty skuteczności lub zagrożenia dla zdrowia.
Błędy podczas stosowania antybiotyków. Często pacjenci próbują leczyć się antybiotykami pozostałymi po wcześniejszej chorobie lub stosują je bez infekcji bakteryjnej. Pełna kuracja antybiotykowa jest konieczna — wczesne przerwanie leczenia może spowodować nawroty choroby i uodpornienie bakterii.
— Przed zażyciem jakichkolwiek leków lub suplementów diety należy zawsze skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą — apeluje Toma Gečienė.