Obchody 70. rocznicy operacji „Ostra Brama” Wileńszczyzna uczciła szeregiem uroczystości odbywających się w miejscach upamiętniających bohaterską walkę żołnierzy Armii Krajowej poległych w walce z okupantami w latach II Wojny Światowej na terenie Wileńszczyzny.
6 lipca rozpoczęły się i trwały do 13 lipca włącznie akademie poświęcone pamięci polskich żołnierzy AK poległych śmiercią waleczną z najeźdźcą hitlerowskim. Odbywały się modlitwy ku czci Ich pamięci. Na grobach poległych składano wieńce, palono znicze. Oddawano cześć i składano żołnierskie wiwaty ku chwale bohaterów. Dla pozostałych przy życiu, weteranów, żołnierzy AK, uczestników ceremonii obchodów 70. rocznicy oddawano cześć i składano podziękowania za ofiarność i szlachetne idee sprawiedliwej walki z okupantem.
13 lipca przy pomniku żołnierzy AK poległych podczas operacji „Ostra Brama” we wsi Krawczuny w rej. wileńskim odbyła się Msza św. polowa. Tu oddano hołd pamięci poległym podczas bitwy polskim żołnierzom. Zorganizowana uroczystość przy współudziale Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK wspólnie z Urzędem do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Związku Polaków na Litwie była kulminacją obchodów sławnej daty.
Do Krawczun z tej okazji przybyli kombatanci AK – towarzysze broni poległych żołnierzy z Warszawy – Tadeusz Jurkowski ze Stowarzyszenia Kombatantów „WiN” (Wolność i Niezawisłość) oraz Mieczysław Banaczyk z Korpusu AK „Jodła”.
Wileńskie AK reprezentowali kombatanci Stanisław Rodziewicz, Czesław Sawicz, Zygmunt Krzymowski, Edward Klonowski oraz inni.
Jarosław Czubiński, ambasador RP na Litwie oraz Stanisław Cygnarowski, radca-minister, konsul generalny RP na Litwie złożyli wieniec przy tablicy pamiątkowej w Krawczunach, która głosi: „W tym miejscu 13 lipca 1944 r. poległ na polu chwały dowódca 1 Wileńskiej Brygady AK – Czesław Gombczewski „Jurand”.
„W bitwie pod Krawczunami 13 lipca 1944 r. przeciw hitlerowcom walczyło 2000 żołnierzy AK.
W tej walce zginęło 80 żołnierzy AK, przepadło bez wieści – 9, zostało rannych – 35.”
„W skład wchodziły Brygady: 1 Brygada Wileńska AK (Dowódca „Jurand”; 4 Brygada „Narocz” AK (Dowódca „Ronin”; 23 Brygada Brasławska AK (Dowódca „Światołdycz”); 36 Brygada „Żejmiana AK (Dowódca „Wujek”).
W miejscu zaznaczonym sławą poległych i pamięcią żywych złożyli wieńce także Waldemar Tomaszewski, europoseł, prezes Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, Jarosław Narkiewicz, poseł na Sejm RL, Michał Mackiewicz, prezes ZPL, poseł na Sejm RL, Maria Rekść, mer rejonu wileńskiego, weterani – żołnierze AK, zastępy młodzieży, która kontynuuje i jest oddana sprawie zachowania ducha patriotycznego, pielęgnując wzniosłe cele oraz pamiętając o wartościach nieprzemijających: „Bóg, Honor, Ojczyzna”.
W miejscu pola walki i bohaterskiego czynu sprzed 70 lat zapalono znicze.
Msza św. polowa, którą koncelebrowali ks. Józef Aszkiełowicz oraz przybyły z Białegostoku ks. prof. Tadeusz Krahel, ofiarowana była za poległych. Wspólną modlitwę za poległych w Krawczunach, a pochowanych w Wileńskiej Kalwarii żołnierzy AK oraz za kombatantów, którzy zostali przy życiu i są dotychczas w szeregach weteranów, modliła się licznie zebrana społeczność z Wilna i okolic, harcerze z Wileńskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej, Związek Strzelecki „Strzelec” z Warszawy, Stowarzyszenie „Odra-Niemen” z Wrocławia, Litewskie Stowarzyszenie Historii Wojny „Užmiršti kariai“ („Zapomniani Żołnierze”). W nabożeństwie uczestniczyła orkiestra dęta z Gminy Gazdowo z Polski, zespół młodzieżowy „Randeo Anima” z Podbrzezia w rejonie święciańskim, „Zorza” z Suderwi w rej. wileńskim.
Ksiądz Tadeusz Krahel, który znał osobiście dowódcę Brygady Brasławskiej, powiedział: „Dzisiaj daliśmy ofiarę modlitwy tym, którzy zginęli i tym, którzy jeszcze dzisiaj żyją”. Ksiądz przypomniał o historycznych krokach AK w akcji „Burza”, o przebiegu walki i strategii natarcia wojsk i ataków na hitlerowskie wojsko. Zaznaczył, że było to zadanie z Warszawy, które należało wykonać. Na cześć bohaterów walk odśpiewano „Rotę”.
Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej Jarosław Czubiński, zaznaczył, że „nie była to bolesna strata, ale radosna ofiara. Oni myśleli, że będą się tu kiedyś spotykać… Tydzień obchodów od 7 lipca na Rossie do 13 lipca w Krawczunach operacji »Ostra Brama« jest dowodem, że pamięć o Polsce, o wartościach podstawowych narodu polskiego przechodzi w nowe pokolenia, jest to wartość zawarta w trzech słowach: »Bóg, Honor, Ojczyzna«.”
Ambasador podziękował organizatorom oraz zebranym na uroczystość za tak bardzo ważne spotkanie. Młodzieży podziękował, że pamięta i szanuje historię.
W Krawczunach hołd pamięci złożyli także litewscy weterani II wojny światowej z prezesem Juliusem Deksnysem na czele.
O bohaterskich czynach żołnierzy AK mówił oraz dziękował kombatantom za przybycie do Krawczun Waldemar Tomaszewski, europoseł, prezes AWPL.
Za piękną uroczystość podziękowanie organizatorom złożyli w imieniu weteranów Czesław Sawicz i Zygmunt Krzymowski — weterani AK, uczestnicy operacji „Ostra Brama”. Dziękując za okazany szacunek powiedzieli, że „nie było to bohaterstwo, był to obowiązek”.
Na cześć wiarusów grała orkiestra dęta, wznoszono wiwaty, odśpiewano „Rotę”. Była żołnierska kasza i grochówka, czyli kuchnia polowa i zmienna pogoda słoneczno-deszczowa.
W sobotę, poprzedzając kulminację obchodów 70. lecia operacji „Ostra Brama” przybyła na Wileńszczyznę młodzież z Polski, która odwiedziła groby poległych żołnierzy AK na Rossie, zapaliła znicze i złożyła wieńce także na grobach żołnierzy AK w Kolonii Wileńskiej (Pavilnio kapinės) i na grobach w Kalwarii Wileńskiej.
Oddać hołd pamięci oraz poznać sławne czyny żołnierzy AK na Wileńszczyźnie przybyła młodzież z Wrocławia oraz Warszawy. Byli to gimnazjaliści oraz licealiści, laureaci historycznego konkursu z dziejów Kresów Wschodnich Polski pod patronatem Stowarzyszenia „Odra-Niemen” we Wrocławiu. Uczniowie polskich szkół ogólnokształcących przyjechali na obchody znamiennej 70. rocznicy w nagrodę za zwycięstwo w konkursie. Ilona Gosiewska, prezes Stowarzyszenia „Odra-Niemen”, która patronowała młodzieży, opowiedziała m.in., że misją Stowarzyszenia jest zajmowanie się kombatantami na Kresach Wschodnich, pamięcią o Żołnierzach Wyklętych oraz Armią Krajową.
Miejsca historycznie ważne dla każdego Polaka zwiedził oraz okazał należne żołnierskie honory poległym polskim żołnierzom, w tym z odśpiewaniem hymnu Rzeczypospolitej oraz „Legionów” Związek Strzelecki „Strzelec” z Warszawy z płk. Robertem Edelwejnem na czele. Związek jest kontynuacją legionów Piłsudskiego. Na Wileńszczyznę przybył Korpus JS 1405 im. Bohaterów Warszawy, którym dowodzi ppor. Michał Malinowski. Korpus kontynuuje patriotyczne nastawienie, któremu przyświeca hasło: „Bóg, Honor, Ojczyzna”.
Młodzież z Macierzy z zainteresowaniem oglądała wystawę fotografii Jerzego Karpowicza „Miejsca Pamięci Narodowej na Ziemi Wileńskiej”, zwiedziła Starówkę wileńską, Ponary, Powiewiórkę, Zułów – miejsca ważne w historii polskości na Wileńszczyźnie.
Teresa Markiewicz