Na Litwie w poniedziałek, 14 czerwca, rozpoczęły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę masowych wywózek na Syberię zorganizowanych przez okupacyjny reżim sowiecki. Wicemarszałek Sejmu RP Ryszard Terlecki i Wicemarszałek Senatu RP Marek Pęk również wzięli udział w obchodach Dnia Żałoby i Nadziei, upamiętniających pierwsze masowe wywózki mieszkańców Litwy na Sybir, które rozpoczęły się 14 czerwca 1941 r. W ramach obchodów polscy politycy złożyli wieńce na przy Mauzoleum Matki i Serca Syna oraz w Kaplicy Powstańców na cmentarzu na Rossie.
Po ceremonii złożenia wieńców Ryszard Terlecki podkreślił ważność upamiętnienia ofiar masowych zesłań. „Takich wywózek w czasie II wojny światowej doświadczaliśmy aż cztery razy. Zbliża nasze kraje to podobieństwo, że przez wiele lat ten fakt był ukrywany, zarówno na Litwie, jak i w Polsce. Szczęśliwie żyjemy w czasach, kiedy możemy tę pamięć utrwalać, przekazywać następnym pokoleniom. Już nie żyją uczestnicy tych wydarzeń, ale upominamy się, żeby ta pamięć została jak najdłużej. Wśród zesłanych byli Polacy, Żydzi, Litwini, Białorusini. To jest wspólna tragedia i powinniśmy wspólnie o niej pamiętać” – zaznaczył w rozmowie z mediami.
Dodał, że podczas spotkania z przewodniczącą Sejmu Litwy zostanie poruszona kwestia współpracy parlamentarnej oraz relacji polsko-litewskich. „Wspominałem o pomyśle dotyczącym planów spotkań komisji sejmowych z obu stron, komisji obronnej, infrastruktury, spraw zagranicznych, komisji rolnictwa czy gospodarki. Takie komisje przygotowywałyby nowe projekty wspólnych działań” – poinformował polityk. Opowiedział też o planowanym spotkaniu z liderką białoruskiej opozycji Swiatłaną Cichanouską.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Polskiej delegacji towarzyszyli także ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska oraz poseł na sejm Emanuelis Zingeris. „Myślimy o wdrożeniu w Ponarach litewsko-polskiego projektu dotyczącego zamordowaniu wileńskich Żydów, Polaków, Litwinów w czasie okupacji III Reszy. Doszliśmy też do wniosku, że wspólnie będziemy obchodzić nie tylko święto Konstytucji 3 Maja, ale też dzień 20 października, datę mniej znaną na Litwie, ale niezwykle ważną. Właśnie w tym dniu w 1791 r., po upływie kilku miesięcy od momentu uchwalenia Konstytucji, zostało podpisane Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów” – zaznaczył litewski polityk.
Podkreślił, że do takiej tragedii, jaką stały się masowe wywózki ludności, nigdy więcej nie dojdzie ani w Polsce, ani na Liwie. „Ucierpieli zarówno Polacy, Litwini, Żydzi. Jednak najbardziej ta tragedia dotknęła litewskich Żydów, ponieważ wśród nich najwięcej było osób należących do partii syjonistycznych i antykomunistycznych. Ta tragedia nie powtórzy się już nigdy, ponieważ przejście przez Suwałki jest obecnie pod opieką wojsk NATO, Polski i Litwy. Teraz chcemy pomóc demokratom Białorusi i Rosji. Musimy pomóc naszym sąsiadom, którzy pragną, by Białoruś była wolna” – posumował Emanuelis Zingeris.
Czytaj więcej: Dziś Dzień Żałoby i Nadziei. Litwa wspomina zesłańców
Pierwszy transport z terenów Litwy na Wschód ruszył 14 czerwca 1941 r. z miejscowości Nowa Wilejka. W pierwszym dniu w bydlęcych wagonach w głąb ZSRR wywieziono ponad 30 tys. osób. Szacuje się, że do 1952 r. w głąb Rosji zesłano 132 tys. mieszkańców Litwy. Tragedia ta dotknęła też Polaków mieszkających na Wileńszczyźnie.
W ramach upamiętnienia 80. rocznicy masowych wywózek od kilku dni w kraju odbywają się konferencje, spotkania z byłymi zesłańcami, są otwierane wystawy. Główne uroczystości odbyły się w poniedziałek, 14 czerwca. Rozpoczęły się w południe na placu Łukiskim. Później przy pomniku upamiętniającym deportowanych przy ulicy Ofiarnej (Aukų) rozpoczęło się odczytywanie nazwisk zesłańców i więźniów politycznych. Uroczystości przebiegały przy pomniku zesłańców na Syberię w Nowej Wilejce. O 17.30 w katedrze wileńskiej została odprawiona Msza św. Uroczystości zakończył koncert w kościele bernardyńskim.