Kardiolog Aleksander Brosławski o nadciśnieniu. „Przed leczeniem trzeba znać objawy”

Jednym z bardzo poważnych problemów naszych czasów jest nadciśnienie tętnicze. Ta choroba cywilizacyjna dotyka coraz większej grupy osób, zmieniając ich życie o 180 stopni.

Jak z taką chorobą żyć, jakie są przyczyny tej choroby, czy istnieją jakieś naturalne metody obniżenia ciśnienia — na te i inne pytania odpowiada lekarz Aleksander Brosławski, kardiolog pracujący w Szpitalu Rejonowym w Elektrenach.

Brenda Mazur: Panie doktorze, zacznijmy od ciśnienia. Czym jest ciśnienie krwi?

Aleksander Brosławski: Ciśnienie krwi jest to jeden z najważniejszych parametrów, który informuje nas, z jaką siłą krew napiera na ściany dużych tętnic. Podczas dokonywania pomiaru otrzymujemy dwie wartości. Jedną z nich jest ciśnienie skurczowe, które określa moment, gdy serce kurczy się i wyrzuca krew do tętnic. Drugie, to ciśnienie rozkurczowe, gdy serce rozluźnia się. Ciśnienie nie ma stałych wartości. Jest to uzależnione od bardzo wielu czynników. Średnie ciśnienie dla osoby dorosłej wynosi 120/80 mm Hg, przy czym normy określone są w przedziałach 90-135 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i 50-90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. U dzieci i niemowlaków te normy są oczywiście inne.

Dużo osób ma podwyższone ciśnienie. Co robić, gdy pomiar przewyższa normy?

Niestety, choroba ta jest bardzo podstępna. U większości osób przez długie lata nie daje ona absolutnie żadnych objawów. Chorzy nie wiedzą, że problem dotyczy właśnie ich, mimo iż o tej chorobie mówi się coraz głośniej. Kluczowe znaczenie ma więc regularne badanie ciśnienia. Każdy powinien posiadać w domu ciśnieniomierz, czy to na pompkę, czy elektroniczny, tak, aby móc kontrolować wartości ciśnienia i w razie niepokoju od razu działać. Trzeba wiedzieć, że pomiary ciśnienia nie powinny być przeprowadzane w trakcie silnego bólu, bezpośrednio po dużym wysiłku fizycznym oraz po spożyciu alkoholu. Najlepiej mieć stałe pory mierzenia ciśnienia, np. rano i wieczorem.

W zależności od wartości, jakie podaje ciśnieniomierz, można ocenić konkretny jego poziom. W pierwszej fazie mamy do czynienia z łagodnym nadciśnieniem tętniczym. To stan, gdy ciśnienie skurczowe jest w granicach 140-159 mm Hg, a rozkurczowe, gdy jego wartość jest w granicach 90-99 mm Hg. W drugiej fazie mamy do czynienia z hipertensją umiarkowaną, gdzie granica ciśnienia skurczowego jest na poziomie 160-179 mm Hm, a rozkurczowego na poziomie 100-109 mm Hg. W trzeciej — mamy do czynienia z nadciśnieniem ciężkim, gdzie wartości wynoszą powyżej 180 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i powyżej 110 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. 

Czytaj więcej: Miej serce dla swojego serca

Skąd się u człowieka bierze się podwyższone ciśnienie krwi i jakie są jego rodzaje?

Środowisko medyczne jest zgodne, że najpowszechniejszą przyczyną powstawania pierwotnego (nabytego) nadciśnienia jest niezdrowy styl życia. Mowa o czynnikach takich jak: nadwaga, nadmierne spożywanie soli i tłuszczów nasyconych, palenie papierosów oraz częste spożywanie alkoholu, ale też sytuacje stresowe, przepracowanie (na co często ma wpływ nocna praca). Najczęściej więc, bo u ok. 90-95 proc. osób dotkniętych tym schorzeniem, nadciśnienie ma charakter pierwotny — samoistny. U pozostałych, ok. 5-10 proc. chorych, nadciśnienie tętnicze ma charakter wtórny, czyli spowodowane jest inną chorobą.

Jak już wspomniałem, przyczyny nadciśnienia mają przeważnie charakter pierwotny. Nie jesteśmy więc w stanie znaleźć przyczyny jego występowania i nie mamy możliwości tego stanu trwale wyeliminować. Możemy jedynie wybrać środki obniżające ciśnienie krwi.

Jeśli chodzi o charakter wtórny tej choroby, to związany jest z występowaniem konkretnego stanu chorobowego, a samo nadciśnienie jest jednym z jej objawów. Najczęściej występującymi chorobami są choroby nerek — przeszczep nerki lub choroby miąższu nerek, różne patologie endokrynologiczne i inne.

Wiele osób borykających się z nadciśnieniem tętniczym zastanawia się, jak zbić ciśnienie, zwłaszcza domowymi sposobami, bo najlepiej nie zażywać zbyt dużo medykamentów. Przed rozpoczęciem działań mających na celu zbicie ciśnienia należy wiedzieć, jakie są jego główne objawy…

Do głównych objawów najczęściej należą: ucisk w głowie czy zawroty głowy, zmęczenie, krwawienie z nosa, zaburzenia snu, nerwowość, dolegliwości serca — przy nadciśnieniu odczuwa się wyraźne łomotanie serca, uczucie ucisku lub ciasnoty w jego okolicy, duszność i potliwość, uderzenia gorąca oraz zaczerwienienia twarzy, obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej.

Jak widać, objawów nadciśnienia tętniczego jest naprawdę wiele. Dodatkowo wraz z niezdiagnozowaniem, a co za tym idzie, nieleczeniem choroby, dochodzą nowe objawy, do których mogą należeć m.in.: zaburzenia widzenia, obniżenie sprawności intelektualnej, deficyty czuciowe bądź ruchowe.

Naturalne obniżenie ciśnienia jest więc jak najbardziej konieczne, bez względu na symptomy czy charakter choroby. Patrząc na to, co jest dobre na obniżenie ciśnienia, to przede wszystkim prowadzenie tzw. zdrowego stylu życia. Obniżanie ciśnienia naturalnymi, domowymi sposobami to klucz do osiągnięcia pożądanych efektów. Stosując się do konkretnych rad, choroba ta może nie wpływać znacząco na jakość i sposób życia osoby chorej.

Czytaj więcej: Dr Aleksander Daszczyński: „Udar nie jest chorobą starszych. Dotyczy nawet dzieci”

Jak więc zbijać ciśnienie? Stosować leki czy naturalne metody?

Obniżanie ciśnienia krwi można wspomagać medykamentami, jednak jako lekarz praktyk potwierdzę, że nie jest to jedyne i ostateczne wyjście. Przede wszystkim walkę z wysokim ciśnieniem trzeba podjąć w naturalny sposób. Kogo dotyka najczęściej nadciśnienie? Osoby otyłe, źle odżywiające się, mające mało ruchu. Wystarczy więc redukcja masy ciała, ruch czy uprawianie sportu, zmiana diety. Jeśli mamy przez dłuższy czas nieprawidłowe pomiary, wtedy dopiero należy rozważyć włączenie leczenia farmakologicznego. Wszystko zależy od tego, do jakiej grupy ryzyka należy pacjent. Naturalne leczenie ciśnienia to oczywiście dieta, która powinna być bogata w warzywa i owoce.

Na zbicie ciśnienia skuteczne będzie odstawienie takich produktów jak: alkohol, sól, tłuszcze zwierzęce, kawa, mocna herbata, napoje energetyczne, substancje narkotyczne, a w szczególności odstawienie papierosów! Wyeliminowanie papierosów pozwoli nam na obniżenie ciśnienia.

Czytaj więcej: Palenie papierosów ma być mniej przyjemne

Co obniża ciśnienie krwi dodatkowo?

Oczywiście ruch, który nie tylko pozwoli na relaks, a co za tym idzie — zmniejszenie ciśnienia, ale też pozwoli utrzymać prawidłową wagę. Dla uzyskania odpowiednich efektów, najlepiej wybierać ćwiczenia na świeżym powietrzu, czyli tak zwane dotleniające. Dobrym wyborem będą spacery czy lekki jogging dla młodszych i sprawnych — oczywiście tempo i czas treningu należy dostosować do swoich możliwości. Idealne będzie również uprawianie nordic walking, który stał się w ostatnich latach bardzo modny. Jeśli narzekamy na stres lub nerwowość, warto byłoby spróbować basenu. Pomocne są wszystkie ćwiczenia pozwalające na uspokojenie ciała i umysłu.

Zbyt szybki tryb życia i praca z wieloma czynnikami stresogennymi w otoczeniu nie sprzyja odprężeniu. Dlatego tak istotne jest, by nauczyć się wyciszać, panować nad stresem, a w szczególności odpoczywać w miarę możliwości i zatrzymać się w życiowej gonitwie — dla własnego zdrowia. Niebagatelną rolę w prawidłowym ciśnieniu odgrywa też nawodnienie. Nie tylko wpływa ono na odpowiednią pracę nerek, ale również i ciśnienie krwi, dlatego nie powinno się zapominać o wypijaniu dziennie od 1 do 2 litrów wody.

Podwyższone ciśnienie i cholesterol to zabójcza para. Jak pan to skomentuje?

Tak, bo wysokie ciśnienie sprawia, że cholesterol „wprasowuje” się w ściany naczyń krwionośnych. Tak dochodzi do miażdżycy, której skutkiem często są m.in. zawał serca i udar mózgu.

Jako lekarz pragnę też podkreślić, że nie dbamy o siebie wystarczająco. Chcemy, aby na każdą możliwą dolegliwość była dostępna pigułka, która szybko z nią poradzi. I choć rzeczywiście, ogromny rozwój medycyny pozwala leczyć wiele chorób i dolegliwości, to nie wolno zapominać, że leczenie to nie tylko farmakoterapia. To przede wszystkim nasze codzienne dbanie o siebie. Służba zdrowia w tej chwili na Litwie nie jest w najlepszej kondycji (przyczyniły się do tego ostatnie wydarzenia: pandemia Covid-19, napływ emigrantów, sytuacja ekonomiczna kraju). W działających szpitalach zawsze brakuje miejsc dla pacjentów. Planowane jest zamknięcie niektórych rejonowych szpitali. W rejonowych i mniejszych szpitalach już teraz brakuje lekarzy, pielęgniarek, rentgenologów. Pracownicy służby zdrowia są często przemęczeni, wielu pracuje na półtora czy dwa etaty. Dbajmy więc o swoje zdrowie sami na tyle, na ile możemy.

Zdrową dietą regulujemy wysokie ciśnienie i hipercholesterolemie, więc:

• Ogranicz spożycie tłuszczu. Należy przede wszystkim ograniczyć tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, zastępując je tłuszczami pochodzenia roślinnego;
• Zredukuj ilość spożywanego mięsa. W diecie obniżającej cholesterol i ciśnienie tętnicze warto również zwrócić uwagę na to, jakie mięso spożywamy. Powinny być to przede wszystkim mięsa chude (drób, ryby morskie). Ważny jest też sposób ich przyrządzania — powinniśmy unikać przede wszystkim smażenia;
• Zwiększ ilość spożywanych warzyw i owoców. Dla osiągnięcia korzystnego efektu zdrowotnego w naszej diecie powinno się znaleźć 3-5 porcji warzyw i owoców dziennie w zależności od diety. Zapewniają one odpowiednią podaż błonnika, potasu oraz magnezu;
• Włącz do swojej diety orzechy i migdały. Podobnie jak warzywa i owoce stanowią cenne źródło błonnika, potasu i magnezu, które pomagają w obniżeniu ciśnienia tętniczego;
• Spożywaj produkty pełnoziarniste. Wybieraj produkty zbożowe pochodzące z mąki z pełnego przemiału. Są one bogatym źródłem błonnika pokarmowego;
• Unikaj cukrów prostych. Staraj się wyeliminować bądź przynajmniej zredukować do minimum ich spożywanie. Znajdują się one przede wszystkim w słodzonych napojach, słodyczach, ale również w wielu produktach wysoko przetworzonych;
• Zredukuj ilość soli kuchennej. Jest to ważny element w walce z podwyższonym ciśnieniem. Maksymalne spożycie nie powinno przekraczać 5 g soli kuchennej dziennie. Sól warto zastąpić ziołami;
• Unikaj żywności wysoko przetworzonej. Żywność taka obfituje w tłuszcze nasycone, cukry proste oraz często zawiera duże ilości soli i różnych konserwantów, a więc obecne są w niej wszystkie te składniki, których lepiej jest unikać.