Wyjaśniamy, czym jest Odznaka za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą. Na wstępie zaznaczamy, że są trzy odznaczenia o podobnej nazwie, których nie należy mylić:
- wspomniana Odznaka Honorowa za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą,
- Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (5 klas),
- Krzyż Zasługi (3 stopnie).
Czytaj więcej: Fatalne wieści z Wilna. Premier Morawiecki wmanewrowany w niezręczną sytuację
Uhonorowanie zasłużonych dla polskości
W sprawie Odznaki Honorowej za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą sięgamy do Rozporządzenia Rady Ministrów RP. Dowiemy się, że jest to odznaka, której celem jest uhonorowanie obywateli polskich, cudzoziemców, a także krajowe i zagraniczne osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Zasługi kwalifikujące do otrzymania odznaki, to m.in. umacnianie polskiej tożsamości narodowej oraz wiedzy o Polsce wśród Polonii i Polaków za granicą, aktywizacja środowisk i budowa propolskiego lobby za granicą, umacnianie więzi polskiej społeczności.
Taką odznakę nadać może premier Polski z własnej inicjatywy bądź na wniosek pełnomocnika rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą (obecnie p. Jan Dziedziczak), posłów bądź senatorów, ministrów lub kierowników urzędów centralnych albo kierowników placówek zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.
Jest to odznaka resortowa, nadaje ją Kancelaria Prezesa Rady Ministrów RP.
Order Zasługi dla Rzeczypospolitej
Jest także inne wyróżnienie nadawane już wcześniej przez państwo polskie. Mowa o prezydenckim Orderze Zasługi dla Rzeczypospolitej. Prezydencki, bo przyznawany przez prezydenta RP. W 1992 r. zastąpił istniejący od 1974 r. Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Jest nadawany cudzoziemcom oraz obywatelom polskim mieszkającym za granicą. Jest to wyróżnienie za „wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami i narodami”.
Jest to order 5-klasowy:
- I klasa — Krzyż Wielki, klasa najwyższa,
- II Klasa — Krzyż Komandorski z Gwiazdą,
- III klasa — Krzyż Komandorski,
- IV klasa — Krzyż Oficerski,
- V klasa — Krzyż Kawalerski.
Wspomniani przy okazji Odznaki Honorowej za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą Tomaszewski, Kwiatkowski i Pieszko byli odznaczeni wcześniej właśnie tym orderem, z czego ostatni otrzymał Krzyż Kawalerski rzeczonego orderu (klasa III) zaledwie rok temu, w 2022 r.
Krzyż Zasługi RP
Odznaczenie to, również prezydenckie, ma długą tradycję. Ustanowione w 1923 r. nadawane jest osobom, które przekroczyły zakres swoich zwykłych obowiązków przynosząc znaczną korzyść państwu lub obywatelom. Jak dowiadujemy się z informacji pałacu prezydenckiego RP, przed nadaniem Krzyża Zasługi wyższego stopnia powinny upłynąć co najmniej 3 lata. Odstępstwo od tej zasady dopuszczalne jest wyjątkowo.
Jest to odznaczenie 3-stopniowe:
- I stopień — Złoty Krzyż Zasługi,
- II stopień — Srebrny Krzyż Zasługi,
- III stopień — Brązowy Krzyż Zasługi.
Krzyżami Zasługi zostali wyróżnieni np. dziennikarze i fotoreporter „Kuriera Wileńskiego” w 2021 r. — Justyna Giedrojć oraz Anna Pieszko (Srebrny Krzyż Zasługi), Marian Paluszkiewicz (Złoty Krzyż Zasługi).
Debiut odznaki honorowej
Tytułowa odznaka honorowa została ustanowiona 26 kwietnia br. z inicjatywy pełnomocnika rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą. Jest więc odznaką „świeżą”. Swój debiut miała 2 maja przy okazji otwarcia nowego skrzydła Domu Kultury Polskiej w Wilnie i została przyznana Waldemarowi Tomaszewskiemu, Stanisławowi Pieszce oraz Józefowi Kwiatkowskiemu, co wywołało kontrowersje.
Czytaj więcej: Zły debiut Odznaki Honorowej za zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą