Z najnowszych danych Centrum Rejestrów wynika, że liczba działek z opuszczonymi gruntami zmniejszyła się w ciągu roku o jedną dziesiątą, a całkowita powierzchnia opuszczonych gruntów — o prawie jedną szóstą. Najwięcej opuszczonych gruntów w 2022 r. znajdowało się w gminach rejonu wileńskiego (2597 ha), Jeziorosach (2120 ha), Moletach (2141 ha) i Rakiszkach (1504 ha), a najmniej w gminach: Mariampol, Kalwaria, Radziwiliszki, Szkudy i Retów.
Uproszczone procedury zalesiania
„Zgodnie z przepisami art. 2 ust. 1 ustawy o podatku gruntowym RL za opuszczone grunty rolne uważa się obszar ziemi pokryty roślinami drzewiastymi (z wyjątkiem plantacji), zarośnięte obszary gruntów rolnych, zidentyfikowane za pomocą metod kartograficznych zgodnie z procedurą ustanowioną przez Rząd RL lub jego upoważnioną instytucję” — poinformowało „Kurier Wileński” Ministerstwo Rolnictwa w nadesłanym oświadczeniu.
W całym kraju jest obecnie blisko 39 tys. działek rolnych z opuszczonymi gruntami. W sumie te działki zajmują 257 tys. ha, z czego obszar opuszczonych gruntów wynosi 20,4 tys. ha, czyli 0,3 proc. całkowitej powierzchni kraju. W porównaniu z poprzednim rokiem liczba opuszczonych działek zmniejszyła się o 11 proc., a powierzchnia opuszczonych gruntów na tych działkach zmalała nawet o 16 proc.
„Litwa jest krajem rolniczym, więc Ministerstwo Rolnictwa wszelkimi sposobami dąży do zmniejszenia obszarów opuszczonych gruntów. W celu ograniczenia areału opuszczonych obszarów podjęto działania prawne, tj. nowelizację odpowiednich przepisów ustawy o podatku gruntowym, a także zachęcenie właścicieli działek do oczyszczania opuszczonych działek za pomocą uproszczonych procedur zalesiania takich działek. Należy zauważyć, że takie środki przyniosły również rezultaty w latach 2013–2023 na Litwie powierzchnia opuszczonych gruntów zmniejszyła się prawie sześciokrotnie” – zaznaczono w oświadczeniu.
Czytaj więcej: Przedłużenie terminu na zadeklarowanie państwowych gruntów
Należy wezwać kontrolerów
Największe obszary opuszczonych gruntów rolnych znajdują się w północno-wschodniej, wschodniej i południowej części kraju. Należy zauważyć, że na rezygnację z zagospodarowywania takich obszarów na Litwie wpływają różne czynniki, które powodują, że właściciele działek nie uprawiają gruntów — np. pagórkowaty teren i niski wynik produktywności gleby.
Art. 21 ust. 1 ustawy o gruntach RL stanowi, że właściciele gruntów i inni użytkownicy muszą użytkować grunty zgodnie z głównym przeznaczeniem gruntów i sposobem użytkowania. Zgodnie z art. 32 i 36 ustawy o gruntach i rozporządzeń ws. państwowej kontroli użytkowania gruntów, zatwierdzonych uchwałą nr 1244 Rządu RL z dnia 12 grudnia 1994 r. „W sprawie zatwierdzenia przepisów dotyczących państwowej kontroli użytkowania gruntów”, państwową kontrolę użytkowania gruntów przeprowadza Krajowa Służba Gruntów podlegająca Ministerstwu Środowiska. Jednym z kryteriów weryfikacji przedmiotu kontroli jest sprawdzenie, czy działki gruntów rolnych zawierające użytki rolne są utrzymywane i zarządzane w taki sposób, aby powierzchnia użytków rolnych nie była zarośnięta drzewami, krzewami lub innymi roślinami drzewiastymi, oraz czy te działki gruntu nadają się do wykorzystania uprawy roli.
Tak więc jeśli gospodarz zauważy, że sąsiednia działka jest opuszczona, powinien skontaktować się z wydziałem Krajowej Służby Gruntów przy Ministerstwie Środowiska, właściwym terytorialnie zgodnie z lokalizacją działki, w sprawie możliwości przeprowadzenia kontroli państwa nad użytkowaniem gruntów. Inspektorzy wspomnianej służby, zgodnie z Kodeksem wykroczeń administracyjnych RL, mają prawo wszcząć odpowiednie postępowanie.
Lina Kanišauskienė, naczelnik Wydziału Wyceny Mienia na Cele Państwowe Centrum Ewidencji, podkreśla, że obecnie w całym kraju przeprowadza się prawie 39 tys. wycen nieruchomości, w tym również działek rolnych z porzuconymi gruntami, które w tym roku zmniejszyły się o ponad 10 proc.
Czytaj więcej: Grunty zmeliorowane zostaną odpisane
Za brak gospodarowania może być wyższy podatek
Państwowa Służba Ziemi poinformowała „Kurier Wileński”, że ta instytucja nie analizuje przyczyn pojawienia się opuszczonych gruntów. Przyczyny mogą być różne — społeczne, ekonomiczne, demograficzne, innymi słowy, takie, które sprawiają, że dana osoba nie może lub nie chce zająć się ziemią.
„Państwowa Służba Ziemi przeprowadza kontrole w miejscach, gdzie są opuszczone grunty rolne. W ramach państwowej kontroli użytkowania gruntów sprawdzane są wyłącznie działki rolne, niezależnie od ich położenia (w mieście też są działki rolne). Natomiast opuszczone dziedzińce budynków mieszkalnych, prywatne podwórka, trawniki w przestrzeniach publicznych nie należą do kompetencji Państwowej Służby Ziemi. Za to odpowiadają starostwa. Jeżeli dziedzińce, podwórka są opuszczone, zarośnięte, należy o tym powiadomić starostwo. Naruszenia tego rodzaju wiążą się z naruszeniami zasad zarządzania i czystości zatwierdzonych przez rady miejskie, których kontrolę przestrzegania zapewniają administracje miejskie” – napisano w nadesłanym nam oświadczeniu Państwowej Służby Ziemi.
W zależności od obszaru opuszczonych gruntów właściciele działek mogą być obciążeni wyższymi podatkami gruntowymi. Ustawa o podatku gruntowym umożliwia samorządom ustalanie wysokości podatku od 0,01 do 4 proc. Najczęściej stosuje się stawkę maksymalną, czyli 4 proc.
Obecnie w rejestrze nieruchomości zarejestrowanych jest prawie 2,5 mln nieruchomości o łącznej powierzchni 5,9 mln ha.
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 25 (73) 24-30/06/2023