Organizatorem tegorocznej edycji jest Gdański Archipelag Kultury, a do współpracy zaproszono kilkunastu partnerów instytucjonalnych oraz społecznych, zarówno z Wilna, jak i z Gdańska. W tym roku czeka nas szczególna edycja imprezy, ponieważ zbiega się ona z ważnymi rocznicami gdańsko-wileńskiej współpracy.
Po pierwsze, w oczywisty sposób będziemy nawiązywać do 700-lecia Wilna. Po drugie, w sierpniu tego roku przypada 25. rocznica podpisania umowy o współpracy miast Wilna i Gdańska, czyli nawiązania partnerskiej współpracy na poziomie samorządowym. Po trzecie, ta edycja festiwalu także będzie miała swój jubileusz, bo odbędzie się on już po raz 20. Mamy zatem wiele okazji do świętowania podczas różnorodnych wydarzeń, tym bardziej że „Wilno w Gdańsku” potrwa nie tylko kilka weekendowych dni, tak jak dotychczas, lecz wydarzenia wileńskie odbywać się będą na przestrzeni lata i jesieni, by jeszcze bardziej uwydatnić przypadające jubileusze.
Co w programie?
Można przyjąć, że program tegorocznego „Wilna w Gdańsku” składa się aż z trzech wzajemnie się uzupełniających elementów. Jeszcze przed inauguracją festiwalu, bo już od 22 lipca, można będzie wybrać się na Uliczkę Wileńską, w ramach trwającego w Gdańsku Jarmarku św. Dominika. Będzie to zatem tradycyjny element festiwalu, czyli jarmark wileński.
Festiwal poprzedzały zresztą różne inicjatywy, by wspomnieć chociażby gdańsko-wileński wieczór poezji w restauracji Literacka, odbywający się w cyklu „Bursztyny Literatury” w sercu Głównego Miasta. Najważniejszą częścią festiwalu są oczywiście interdyscyplinarne wydarzenia kulturalne.
Otwarcie „Wilna w Gdańsku” nastąpi w piątek 11 sierpnia, i to wówczas, od piątku do niedzieli (weekend otwarcia), przygotowano serię rozmaitych propozycji, zlokalizowanych w różnych przestrzeniach kulturalnych Gdańska. Jednocześnie silny akcent położono na integrację i działania społeczne – na skwerze Heweliusza zorganizowano plenerową, otwartą przestrzeń kultury wileńskiej. „Wilno w Gdańsku” można zatem ująć skrótowo w trzech hasłach: kultura, integracja oraz tradycyjny jarmark wileński.
We wspólnocie „Wilna w Gdańsku” chcemy świętować, cieszyć się, dzielić tym, co najlepsze. Snuć plany na przyszłość.
Kultura
Szczególną cechą „Wilna w Gdańsku” jest jego interdyscyplinarność. Festiwal łączy różnorodne dziedziny sztuki, starając się zaprezentować niejako panoramę współczesnej kultury wileńskiej. Dlatego także w tym roku odbędą się: koncerty, wystawy, projekcje filmowe, spotkania literackie i dyskusyjne.
W piątek 11 sierpnia, podczas uroczystej gali z okazji 25-lecia współpracy partnerskiej Gdańska i Wilna, wystąpi Orkiestra Kameralna św. Krzysztofa m.st. Wilna. W sobotę, 12 sierpnia, dla gdańskiej publiczności zagra zespół Subtilus z Wilna. Grupa Subtilus tworzy współczesną muzykę, łącząc style: world/fussion, jazz, rock, modern folk, crossover, dodatkowo wzbogacone brzmieniami elektronicznymi. Jednocześnie także gdańscy artyści przygotowali koncerty poświęcone tematyce wileńskiej. Podczas festiwalu wystąpi gdański duet wiolonczelowo-akordeonowy AmbraDuo (Szymon Ciszewski – wiolonczela, Radosław Klajna – akordeon), który przygotował program „Muzyczna podróż przez Litwę”, a także gitarzysta klasyczny dr Marcin Kozioł z koncertem „Wilno na gitarę”.
Innym elementem programu tegorocznej edycji są wystawy. We współpracy z Ambasadą Republiki Litewskiej w RP przygotowano specjalną wystawę plenerową z okazji 700-lecia Wilna, z którą będzie można zapoznać się na skwerze Heweliusza. W Bibliotece Prawnej Uniwersytetu Gdańskiego otwarta dla zwiedzających będzie ekspozycja „700-lecie Wilna. Wróblewski. Wilno. Miłosz”. Nie zabraknie też prezentacji współczesnych artystów sztuk wizualnych z Wilna.
W Galerii „Peron” Gdańskiego Archipelagu Kultury odbędzie się wystawa prac Mileny Liutkutė-Grigaitienė, przygotowana we współpracy z galerią Užupio Meno Inkubatorius z Wilna. To tylko niektóre z propozycji odnoszących się do sztuk plastycznych, które w tym roku odbędą się podczas „Wilna w Gdańsku”. Przygotowane są też rozmaite wydarzenia artystyczne we współpracy z Muzeum Narodowym w Gdańsku oraz Nadbałtyckim Centrum Kultury.
Ważnym wydarzeniem festiwalowym będzie niewątpliwie specjalny pokaz filmu poświęconego wileńskiemu humaniście Jerzemu Ordzie, pt. „Anarchista w duchu św. Augustyna”, w reżyserii Dovilė Gasiūnaitė, a według scenariusza Ilony Lewandowskiej. Pokaz tej wyjątkowej i ważnej produkcji, możliwy dzięki współpracy z Fundacją „Pomoc Polakom na Wschodzie im. Jana Olszewskiego”, będzie połączony z dyskusją z zaproszonymi gośćmi z Wilna. Będzie to silny akcent łączący Wilno i Gdańsk wokół bałtyckiego humanizmu.
„Wilno w Gdańsku” to także literatura litewska. W tym roku do Gdańska przyjadą m.in.: Herkus Kunčius, Ignė Zarambaitė, Eugenijus Ališanka. W niedzielę 13 sierpnia odbędzie się także spotkanie z Krystyną Lars Chwin poświęcone Czesławowi Miłoszowi i jego powrotom na Litwę. Niezmiernie cieszy fakt, że podczas festiwalu tradycyjnie będą prezentowane wydawnictwa wileńskie, a także iż ukaże się, jak co roku, specjalny dedykowany numer naszego magazynu, który jest patronem medialnym imprezy. Do Gdańska zawitają też polscy twórcy pochodzący z Wilna, w tym Romuald Mieczkowski wraz z kwartalnikiem „Znad Wilii”. Jednocześnie w październiku, w ramach festiwalu „Wilno w Gdańsku”, odbędzie się prelekcja dr. Józefa Szostakowskiego poświęcona Władysławowi Syrokomli, zorganizowana przez Fundację Pomorskich Kresowian.
Nie zabraknie też poezji. W niedzielę 13 sierpnia odbędzie się wspólna prezentacja twórczości poetów z Gdańska i Wilna, we współpracy z Gdańskim Klubem Poetów, połączona z recytacją wiersza „Małe okienko w niebie”, który powstał z okazji 700-lecia miasta nad Wilią.
Integracja
Tegoroczna edycja „Wilna w Gdańsku” niezwykle silnie akcentuje wspólnotowość, stąd wiele inicjatyw integracyjnych i społecznych. W sercu Starego Miasta w Gdańsku, na skwerze Heweliusza, zorganizowano otwartą przestrzeń plenerową, w której będzie można spotkać się w gdańsko-wileńskiej wspólnocie.
W tegorocznej edycji ponownie weźmie udział siostra Michaela Rak wraz z wolontariuszami wileńskiego hospicjum. Będzie można zapoznać się z działalnością hospicjum oraz je wesprzeć. Na skwerze Heweliusza każdy chętny będzie mógł spróbować uwić tradycyjną wileńską palmę, w ramach warsztatów sztuki ludowej i rękodzieła. Odbędą się też warsztaty literackie dla najmłodszych, z udziałem litewskich twórców. Nowością w tym roku będzie „Lekcja litewskiego dla każdego”, przeprowadzana przez Modestasa Taškinasa, młodego gdańszczanina o wileńskich korzeniach. Do Gdańska przybędzie też w tym roku Anna Adamowicz wraz z „gawędą wileńską”.
Z kolei we wrześniu Oddział Pomorski Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej organizuje serię inicjatyw związanych z 25-leciem partnerstwa Wilna i Gdańska oraz 700-leciem Wilna.
Czytaj więcej: Wilna w Gdańsku coraz więcej
Wspólnota
Ideą przewodnią 20. edycji „Wilna w Gdańsku” jest pojęcie wspólnoty. Dotychczas skupialiśmy się wokół tożsamości, wielokulturowości, gdańskiej solidarności i wileńskiego miłosierdzia, a także wolności i pokoju. Wspólnota jest w tym roku naturalnym połączeniem wszystkich dotychczasowych edycji. Chcemy bowiem tworzyć prawdziwą wspólnotę między Gdańskiem a Wilnem. Między pokoleniami, narodami, kulturami i tradycjami. Między artystami i mieszkańcami. Między miastami i między Polską a Litwą. Chcemy zarazem do naszej wspólnoty zaprosić wszystkich, którzy zapragną do nas dołączyć. Tym zaproszeniem są rozmaite wydarzenia kulturalne, przygotowane wspólnie przez wileńskich i gdańskich artystów.
Festiwal „Wilno w Gdańsku” stanowi szczególne forum umożliwiające spotkanie zaprzyjaźnionych miast, a przede wszystkim ich mieszkańców. To okazja do kultywowania najlepszych gdańsko-wileńskich tradycji, ale także do promocji kultury litewskiej w Polsce, rozwijania nowych form współpracy i refleksji nad planami dotyczącymi przyszłości. Tym, co najlepiej łączy i co czyni możliwym integrację rozmaitych środowisk, jest kultura. Poprzez interdyscyplinarne wydarzenia kulturalne każdy podczas „Wilna w Gdańsku” może znaleźć swoje miejsce, poczuć się częścią wspólnoty. Prawdziwa wspólnota to: otwartość, równość, wielokulturowość, tożsamość, miłosierdzie. Prawdziwa wspólnota to spotkanie. Prawdziwa wspólnota do dialog i bliskość.
Wspólnota zarazem to coś więcej niż zwykłe spotkanie, choćby najbardziej uroczyste. We wspólnocie „Wilna w Gdańsku” chcemy świętować, cieszyć się, dzielić tym, co najlepsze. Snuć plany na przyszłość i wspominać to, co minione. Wspólnota cechuje się trwałością, więziami, żywymi relacjami. Takie są gdańsko-wileńskie więzi przyjaźni, w których szczególnie pielęgnujemy kulturę, które trwają od lat i które chcemy rozwijać. Do zobaczenia podczas „Wilna w Gdańsku”, bądźmy razem!
Czytaj więcej: „Gdańsk w Wilnie 2023” — 25 lat przyjaźni między miastami
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 30 (87) 29/07-04/08/2023