Choć po ponad rocznej przerwie gospodarstwa domowe ponownie odważniej zwiększyły wydatki na swoje potrzeby, a ciągły wzrost wsparcia z Unii Europejskiej sprzyjał inwestycjom, to malejąca aktywność działalności nastawionej na eksport hamowała rozwój gospodarczy. Rosnąca siła nabywcza społeczeństwa, nowe inwestycje i oczekiwana, korzystniejsza sytuacja zagranicznych partnerów handlowych pozwalają jednak oczekiwać, że litewska gospodarka powinna w tym roku rosnąć.
Podsumowanie roku
Darius Imbrasas, główny ekonomista Departamentu Makroekonomii i Prognoz Banku Litwy (Lietuvos bankas), dokonał dla „Kuriera Wileńskiego” gospodarczego podsumowania roku minionego i podzielił się swoimi prognozami co do roku bieżącego.
— Pod koniec ubiegłego roku nasza gospodarka nadal charakteryzowała się spowolnieniem. Według wstępnych szacunków, opublikowanych przez Państwową Agencję Danych, w IV kwartale 2023 roku, w porównaniu do kwartału poprzedniego roku, gospodarka skurczyła się o 0,3 proc. Do rozwoju gospodarczego w największym stopniu przyczynił się przemysł, handel hurtowy i detaliczny, transport i magazynowanie — mówi Darius Imbrasas.
Czytaj więcej: Bezrobocie wzrosło do 9,1 proc. Ekonomistka: „Bez paniki. Czekamy na ożywienie gospodarcze”
Pozytywne oczekiwania
Jak zaznaczył, choć sytuacja w przemyśle przetwórczym nadal pozostaje trudna, jednak poprawiają się oczekiwania przedsiębiorstw na przyszłość. W czwartym kwartale ubiegłego roku sprzedaż wyrobów przemysłowych, liczona w cenach porównywalnych i po uwzględnieniu wpływu czynników sezonowych, spadła w ciągu kwartału o 2,1 proc. i nadal była ponad 2 proc. niższa niż przed rokiem. Chociaż dwie gałęzie działalności gospodarczej — przemysł rafineryjny i chemiczny — odpowiadały za większość spadku sprzedaży, to regres odnotowano również w przypadku wielu innych rodzajów działalności produkcyjnej.
— Z ważniejszych rodzajów działalności wzrósł obrót w przemyśle spożywczym, rynku usług naprawy techniki, instalacji maszyn i urządzeń i in. Jeszcze zanim krzywa sprzedaży zaczęła powoli, ale energicznie rosnąć, nastroje w przemyśle już się poprawiają. Wskaźnik zaufania produkcji przemysłowej w 2023 r. opublikowany przez Komisję Europejską ostatecznie był lepszy od 2022 r. — swoim optymizmem dzieli się główny ekonomista Banku Litwy.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Wyczyścić magazyny
Choć producenci nadal nie są usatysfakcjonowani poziomem zamówień, to zapasy magazynowanych wyrobów znacząco się zmniejszyły. Pozwala to oczekiwać, że w przyszłości sprzedaż ponownie będzie opierać się w większym stopniu na nowej produkcji niż na wcześniej skumulowanej. Ten optymizm częściowo potwierdzają rosnące od połowy ubiegłego roku oczekiwania dotyczące wolumenów produkcji w kolejnym kwartale. Pozytywne są także prognozy co do rozwoju popytu u głównych partnerów handlowych, który po trudnej drugiej połowie ubiegłego roku i początku tego roku powinien się umocnić.
Wśród działalności sektora usług korzystnymi tendencjami wyróżniały się dobrze prosperujący rynek usług informacyjno-komunikacyjnych.
Marny sektor usług
— Mniej korzystna była sytuacja w sektorze usług. Ze względu na słabnący popyt u głównych partnerów handlowych, obroty działalności transportowej i magazynowej są niskie, a litewska gospodarka, która od prawie dwóch lat nie rośnie, również nie stworzyła sprzyjających warunków do szybszego wzrostu sprzedaży w branży usług, jak np. usługi hotelarskie, zakwaterowanie i wyżywienie, działalność naukowa i techniczna — zaznacza Darius Imbrasas.
Z badań trendów biznesowych Komisji Europejskiej wynika, że wskaźnik zaufania do sektora usług w 2023 r. pogorszył się w ostatnim kwartale. Spółki te patrzą jednak optymistycznie na dalszy rozwój sytuacji — ich oczekiwania dotyczące wzrostu sprzedaży w kolejnym kwartale są najlepsze od początku ubiegłego roku.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Nieźle z budowami
W 2023 r. aktywność sektora budowlanego w dalszym ciągu rosła, jednak zauważalnie wolniej niż w 2022 r. Średni wolumen robót w budownictwie, liczony w porównywalnych cenach i z uwzględnieniem wpływu czynników sezonowych, był nadal o prawie jedną piątą wyższy niż przed rokiem. Na dalszy rozwój budownictwa ma wpływ spadek zainteresowania mieszkańców mieszkaniami spowodowany zwiększonymi odsetkami kredytowymi w bankach.
W kolejnych kwartałach prawdopodobnie zmniejszy się również wolumen budowy budynków mieszkalnych. Można to przewidzieć po malejącej obecnie powierzchni mieszkaniowej nowo budowanych obiektów.
Optymistyczne prognozy
Ekonomista wskazuje też na fakt, że w miarę wyhamowania wzrostu cen, inflacji i uposażeń mieszkańców, gospodarstwa domowe odważniej zwiększały wydatki na swoje potrzeby.
W IV kwartale 2023, w porównaniu do analogicznego z roku poprzedniego, obroty handlu detalicznego, wzrosły o 1,6 proc., ale w ostatnich miesiącach ub. r. sprzedaż wielu towarów rosła już szybciej, mniej sprzedawano jedynie paliwa samochodowego.
Stworzyło to warunki do coraz szybszego wzrostu siły nabywczej gospodarstw domowych. Poprawiły się także nastroje gospodarstw domowych — były prawdopodobnie najlepsze od początku pandemii Covid-19.
— Ludzie coraz bardziej pozytywnie oceniali zarówno zmiany swojej sytuacji finansowej w ciągu ostatniego roku, jak i oczekiwania co do jej rozwoju w kolejnych latach. Niewątpliwie wpływ na to miała także coraz bardziej optymistyczna ocena rozwoju gospodarczego całego kraju. Miało to także pozytywny wpływ na skłonność do zwiększonej konsumpcji. Np. pod koniec ubiegłego roku opinia o zasadności dokonywania w tym momencie większych zakupów była najlepsza od wiosny 2022 r. — podsumowuje Darius Imbrasas.
Czytaj więcej: Przekrój rynku ubiegłorocznego aut używanych i nowych
Zimno-gorąco, czyli jak będzie
Oczekuje się, że w tym roku aktywność gospodarcza Litwy nieco się ożywi. Rozpoczynając rok ze słabym wzrostem, rozwój gospodarczy powinien nabrać dynamiki i pod koniec roku zbliżyć się do pozytywnie długoterminowego trendu. Ożywienie to można wiązać zarówno z korzystniejszym rozwojem gospodarczym głównych partnerów handlowych, zwłaszcza krajów strefy euro, jak i bardziej zauważalnym wzrostem wydatków gospodarstw domowych na Litwie.
Inwestycje nadal będą rosły w wyniku sukcesywnie zwiększanych wpływów z UE. Ale spodziewaną aktywność gospodarczą mogą wyhamować takie czynniki, jak np. skutki zacieśnienia polityki pieniężnej wobec gospodarki strefy euro czy nasilenie konfliktów geopolitycznych.
