Co się zmieni w nowym roku?

Zaświadczenie lekarskie a prawo jazdy

Od stycznia ważność prawa jazdy zostaje powiązana z ważnością orzeczenia lekarskiego — kierowcy, którzy nie poddadzą się badaniom lekarskim w wyznaczonym terminie, nie będą mogli uczestniczyć w ruchu drogowym.

Po badaniu lekarskim i otrzymaniu zaświadczenia, ważność prawa jazdy zostanie automatycznie przywrócona. Dla osób, które nie zdążyły na czas poddać się badaniom lekarskim, prawo jazdy zostanie zawieszone tylko na okres do momentu przeprowadzenia kontroli stanu zdrowia.

Według danych spółki Regitra, od końca ubiegłego roku prawie 370 tys. osób poddało się kontrolom lekarskim, nie zrobiło tego 72 tys. litewskich kierowców.

Strefy niskiej emisji

W Wilnie i Poniewieżu wprowadzana jest strefa niskiej emisji. W stolicy strefa niskoemisyjna zostaje wprowadzona na ulicach Islandijos, Vilniaus (od ul. Islandijos do ul. Trakų), a także ul. Klaipėdos, Liejyklos (od ul. Vilniaus do ul. Totorių), ul. Benediktinių (od ul. Vilniaus do ul. Šv. Ignoto).

W ustanowionej strefie niskoemisyjnej nie przewiduje się jeszcze wprowadzenia opłaty za przejazd ani innych ograniczeń. W tej strefie ograniczony będzie wjazd wszystkich typów pojazdów wyposażonych w silnik spalinowy.

Do ustanowienia stref niskoemisyjnych zobowiązuje Ustawa o paliwach alternatywnych.

Medycy mogą odmówić pomocy

Od tego roku w niektórych przypadkach lekarze mogą odmówić udzielenia świadczeń. Ustalono, że jest to dopuszczalne, jeśli działania pacjenta stanowią zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika służby zdrowia lub innych pacjentów.

Lekarz ma takie prawo również wtedy, gdy niesłuszne i lekceważące zachowanie pacjenta uwłacza honorowi i godności lekarza, co uniemożliwia mu świadczenie opieki zdrowotnej na wysokim poziomie, chyba że takie zachowanie jest spowodowane stanem zdrowia pacjenta.

Droższy wjazd do Neryngi

Od tego roku opłata za wjazd do Neryngi wzrasta — przez dwa letnie miesiące będzie to kosztować samochody 50 euro, a w kolejnych miesiącach — 10 euro. Wcześniej w okresie jesiennym, zimowym, wiosennym obowiązywała taryfa w wysokości 5 euro, a część lata — 30 euro.

W tym czasie opłata za przejazd dużymi autobusami wzrasta z 70 do 100 euro.

Rośnie też stawka opłat za przejazd motocyklami, wprowadzony zostanie również podatek od pojazdów elektrycznych. Stawka wyniesie 25 euro w szczycie sezonu letniego — od 20 czerwca do 20 sierpnia. Lokalna opłata za wjazd do Neryngi ma na celu uregulowanie przepływu ruchu i zachęcenie mieszkańców do wybierania mniej zanieczyszczających alternatyw transportu.

Prawo, które nie obowiązywało od 15 lat

Od 1 stycznia wchodzi w życie Ustawa o mniejszościach narodowych. Definiuje, czym jest mniejszość narodowa, określa podstawy prawne, warunki i procedury jej edukacji, kultury i rozpowszechniania informacji.

Litwa nie miała Ustawy o mniejszościach narodowych od 2010 roku, kiedy to wygasła ówczesna wersja.

Ambulatoryjna opieka zdrowotna

Placówki podstawowej opieki zdrowotnej będą rozpoczynać pracę w godzinach od 7 do 8 rano, a usługi będą świadczone w pełnym wymiarze przez 12 godzin. W przypadku, gdy obciążenie pracą lekarzy rodzinnych w placówce wynosi mniej niż trzy etaty i nie ma ona możliwości pracy w wymiarze 12 godzin na dobę, instytucja może zawrzeć umowę z inną placówką znajdującą się na terenie samorządu na pozostały czas doby.

Pilna pomoc medyczna w ostrych stanach musi być okazana nie później niż w ciągu jednej doby.

Na liście ostrych stanów znajduje się silny ból, przedłużająca się gorączka, urazy, ostre reakcje alergiczne, nudności lub wymioty. W przypadku dzieci — gorączka, gdy temperatura osiąga ponad 37,8 stopni przez ponad 24 godziny, wysypka, ból lub powierzchowne rany.

Usługi będą mogły być świadczone w gabinetach szybkiej pomocy (lit. skubiosios pagalbos kabinetai), a w tych samorządach, w których takich gabinetów nie ma — na oddziałach przyjęć pogotowia ratunkowego.

Czytaj więcej: Pielęgniarki i położne będą mogły wystawiać zwolnienia lekarskie

Sortowanie tekstyliów

Od 1 stycznia samorządy muszą umożliwić wszystkim mieszkańcom segregację odpadów tekstylnych.

Tekstylia muszą być zbierane w specjalnych kontenerach. Zgodnie z wymogami musi być zainstalowany co najmniej jeden pojemnik na odpady tekstylne na 1 tys. ludności w starostwach miejskich, miasteczkach i wsiach.

Czytaj więcej: Nowy system działa sprawnie — wilnianie chętnie segregują odpady żywnościowe

Urzędnicy i obrona

Od tego roku wchodzi w życie zakaz wyjazdu urzędników służby cywilnej pracujących z tajnymi informacjami, strzelców do nieprzyjaznych, obcych państw — Rosji, Białorusi i Chin.

Według wyliczeń Ministerstwa Ochrony Kraju (KAM) zakaz dotknie 56 tys. osób mających prawo do pracy z informacjami utajnionymi. Nowelizacja przewiduje również, że żołnierze w stanie spoczynku zachowaliby prawo do dostępu do informacji utajnionych.

Od 1 stycznia zaczyna działać Zarząd Obrony Cybernetycznej Sił Zbrojnych Litwy, powołany z inicjatywy KAM.

Nowe litewskie siły zbrojne będą planować i prowadzić operacje w cyberprzestrzeni, a także wdrażać systemy łączności i informacji na poziomie strategicznym i operacyjnym, zapewniać interoperacyjność z systemami łączności i informacji NATO, systemem obrony narodowej oraz innymi instytucjami i organizacjami.

Zezwolenia na polowanie

Od 2025 wchodzi w życie nowelizacja Ustawy łowieckiej. Przewiduje ona, że w razie śmierci osoby, która posiadała zezwolenie na polowanie, zezwolenie to będzie mogło przysługiwać tylko jednemu spadkobiercy, na podstawie pisemnej umowy zawartej między wszystkimi spadkobiercami.

Osoba traci prawo do dziedziczenia zezwolenia, jeżeli nie złoży wniosku o nabycie spadku w ciągu trzech miesięcy od śmierci właściciela terenu łowieckiego.

Rozwój opieki zdrowotnej

Od 1 stycznia rozszerzone zostały limity wiekowe w programie wczesnej diagnostyki raka piersi. Na badania profilaktyczne będą zapraszane kobiety w wieku od 45 do 74 lat, które raz na dwa lata będą poddawane badaniu mammograficznemu i jego ocenie. Do tej pory ten program profilaktyczny był skierowany do kobiet w wieku od 50 do 69 lat.

Od stycznia zmienia się również procedura organizowania wczesnej diagnostyki i leczenia nowotworów jamy ustnej, twarzy i szczęki. Od teraz dentysta lub higienista stomatologiczny będzie musiał wykonać wstępne badanie jamy ustnej i profilaktykę dla każdego pacjenta.

W przypadku zauważenia nieprawidłowości pacjent zostanie skierowany na konsultację specjalistyczną i bardziej szczegółowe badania. W przypadku wykrycia nowotworu, leczenie pacjenta zostanie zapewnione przez jedną z czterech placówek medycznych zapewniających specjalistyczną opiekę onkologiczną.

Wzrost świadczeń

Szacuje się, że średnia emerytura od początku 2025 r. wzrośnie o ok. 73 euro, osiągając poziom 673 euro. od tego roku wzrasta wiek emerytalny i minimalny staż pracy. W 2025 r. wiek emerytalny mężczyzn wynosi już 64 lata i 10 miesięcy. Wiek emerytalny kobiet wynosi 64 lata i 8 miesięcy. W tym roku niezbędny staż pracy zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn wynosi 34 lata.

Pieniądze na dziecko w 2025 r. wzrosły z 96,25 euro do 122,5 euro. Zasiłek na dzieci z rodzin wielodzietnych lub ubogich wyniesie 194,6 euro.

Od 2025 r. płaca minimalna na Litwie wynosi 1 038 euro przed opodatkowaniem, a minimalna stawka godzinowa wynosi 6,35 euro.

Czytaj więcej: Šimkus: „Gospodarka Litwy wreszcie się odradza, kredyty tanieją dzięki obniżeniu stóp procentowych”