Przed kilkoma tygodniami byliśmy świadkami sytuacji, kiedy grupa litewskich obywateli została ewakuowana z Izraela. – W związku z rozpoczęciem 13 czerwca 2025 r. aktywnych działań wojennych między Izraelem a Iranem, ogłoszeniem podwyższonego stanu gotowości w Izraelu, zamknięciem przestrzeni powietrznej oraz przerwaniem połączeń lotniczych do i z Izraela, a także biorąc pod uwagę, że sytuacja ta może potrwać dłużej, a samolot Sił Powietrznych Litwy „Spartan” nie ma możliwości lądowania w Izraelu, na wniosek Narodowego Centrum Zarządzania Kryzysowego, Narodowa Komisja Bezpieczeństwa podjęła decyzję o zorganizowaniu ewakuacji obywateli Litwy drogą lądową do Jordanii, skąd będą mogli kontynuować podróż do Litwy przy wykorzystaniu usług lotów czarterowych – poinformował „Kurier Wileński” Darius Buta, starszy doradca Narodowego Centrum Zarządzania Kryzysowego.
Rośnie liczba konfliktów na świecie
Z analizy „The Copenhagen Peace Report 2025” wynika, że na świecie trwa teraz 56 konfliktów międzypaństwowych. Raport informuje, że liczba globalnych konfliktów podwoiła się w ciągu ostatnich pięciu lat. Mamy najbardziej napiętą sytuację od zakończenia II wojny światowej.
Najwięcej konfliktów międzypaństwowych odnotowano w Afryce – 25. Na drugim miejscu znalazła się Azja – 17 konfliktów, na trzecim Bliski Wschód – 10. W Europie i w obu Amerykach toczą się po trzy konflikty zbrojne.
Jedna z autorek opracowania, Isabel Bramsen z Uniwersytetu w Lund w Szwecji, twierdzi, że sytuacja zaognia się na skutek rywalizacji pomiędzy między Chinami, Rosją i Stanami Zjednoczonymi. Równolegle z napięciem rośną wydatki na broń. W 2024 r. państwa wydały o ponad 9 proc. więcej środków finansowych na cele wojskowe niż w 2023 r. Wydatki na armię rosną od dekady każdego roku.
O każdej ewakuacji jest głośno
Zagrożenia dotyczą także turystów i biznesmenów z Litwy, którzy mogą się znaleźć w rejonie konfliktów. – Decyzję o ewakuacji obywateli Republiki Litewskiej z państw obcych, w których dochodzi do sytuacji nadzwyczajnych lub zbrojnych konfliktów, stwarzających realne zagrożenie dla życia i zdrowia obywateli Republiki Litewskiej lub powodujących zamknięcie komercyjnych połączeń komunikacyjnych, podejmuje rząd RL – akcentuje Darius Buta.
Mimo tej niestabilnej sytuacji na świecie liczba turystów rośnie. Agencja ONZ ds. turystyki (UNWTO) poinformowała, że w I kwartale 2025 r. liczba turystów na świecie wyniosła 300 mln, czyli o 5 proc. więcej niż w tym samym czasie w roku ubiegłym oraz 3 proc. więcej niż w ostatnim roku przedcovidowym, czyli 2019. Z danych agencji wynika, że w roku poprzednim globalne dochody z turystyki wzrosły o 11 proc. i zamknęły się kwotą 2 bln dolarów.
Liczba ewakuacji obywateli Litwy w ostatnich latach z innych krajów znacznie wzrosła. Pierwszą głośną ewakuację przeprowadzono w 2006 r. z Libanu, gdy trwała wojna Izraela z Hezbollahem. Wówczas przetransportowano autobusami oraz okrętami do Syrii (ta jeszcze była krajem bezpiecznym) i Cypru 30 litewskich obywateli.
Następna ewakuacja odbyła się w 2014 r. z Libii, wówczas hiszpański samolot wojskowy z Trypolisu zabrał kilku obywateli Litwy. Wiosną 2020 r., kiedy na skutek rozprzestrzeniania się covid-19 kraje zamykały granice, ewakuowano kilka tysięcy osób z azjatyckich i europejskich kurortów. Rok 2021 – Afganistan, 2023 ponownie Izrael, a 2024 znów Liban.
Rekomendacje dla turystów
Planując podróż, trzeba mieć w tyle głowy, że na pierwszy rzut oka bezpieczny kraj może nieoczekiwanie ogarnąć sytuacja kryzysowa.
– Na wypadek wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej w państwie obcym obywatelom Republiki Litewskiej przebywającym na jego terytorium zaleca się zachowanie czujności, śledzenie wiadomości oraz stosowanie się do oficjalnych zaleceń instytucji państwa pobytu. W razie potrzeby uzyskania pomocy konsularnej obywatele proszeni są o kontakt z placówką dyplomatyczną Republiki Litewskiej w danym kraju, a w jej braku – z przedstawicielstwem któregokolwiek państwa członkowskiego Unii Europejskiej obecnym na miejscu – wyjaśnił Darius Buta.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych poinformowało naszą redakcję, że by zwiększyć bezpieczeństwo w czasie podróży, warto zainstalować aplikację „Keliauk saugiai” (Podróżuj bezpiecznie) oraz włączyć śledzenie zaleceń dotyczących podróży. Można zarejestrować swoją podróż w systemie rejestracji podróży oraz zarejestrować się na stronie https://keliauk.urm.lt/keliones-registracijos-forma.
W sytuacjach kryzysowych Ministerstwo Spraw Zagranicznych wysyła użytkownikom aplikacji bezpośrednie powiadomienia. Wszystkie informacje dostępne w aplikacji można przeglądać nawet bez połączenia z internetem.
Litwa posiada 65 zagranicznych przedstawicielstw dyplomatycznych: 48 ambasad, 8 konsulatów generalnych, 3 konsulaty oraz osiem przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych.
Na świecie istnieje 195 państw, które są powszechnie uznawane. 193 z nich to członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych, a pozostałe dwa to Watykan i Palestyna, które mają status państw obserwatorów przy ONZ. Jak można łatwo policzyć, w aż dwóch trzecich państw nie działają przedstawicielstwa dyplomatyczne ani konsularne Litwy.
Jakie kroki powinniśmy wówczas podjąć?
Po pierwsze, trzeba zadzwonić na numer litewskiego MSZ, +370 5 236 2444, podając imiona i nazwiska swoje i osób towarzyszących oraz informację dotyczącą ważności dokumentów, stanu zdrowia i możliwości poruszania się.
Po drugie, warto dowiedzieć się, gdzie mieście się najbliższe przedstawicielstwo jednego z krajów Unii Europejskiej. Najlepiej, żeby to było przedstawicielstwo kraju Nordycko-Bałtyckiej Ósemki (NB8: Szwecja, Norwegia, Islandia, Dania, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia) lub Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry). Ambasady tych krajów zazwyczaj zgadzają się na wciągnięcie obywateli Litwy na listę osób przeznaczonych do ewakuacji.
Czytaj więcej: Wymiana ciosów Izrael–Iran. Litwa ewakuuje obywateli, świat się przygląda
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 27 (75) 05-11/07/2025