Nierówność wciąż powszechna
Badanie opinii publicznej przeprowadzone we wrześniu 2025 r. przez „Spinter tyrimai” pokazuje, że problem wykluczenia osób niepełnosprawnych na Litwie nadal jest aktualny. Zaledwie 30 proc. ankietowanych uważa, że osoby z niepełnosprawnościami mają takie same możliwości jak pozostali obywatele. Aż 95 proc. respondentów przyznało, że doświadczają dyskryminacji — 9 proc. twierdzi, że to dzieje się stale, 38 proc. — często, a niemal połowa — że spotyka się z pojedynczymi przypadkami dyskryminacji.
Największe bariery społeczne i fizyczne osoby niepełnosprawne napotykają na rynku pracy — na to wskazało 73 proc. uczestników badania. W dalszej kolejności wymieniono: niedostępność przestrzeni publicznych i budynków (54 proc.), trudności w korzystaniu z usług publicznych (36 proc.), ograniczenia w szkołach (34 proc.) oraz utrudniony dostęp do kultury i rozrywki (30 proc.).
Czytaj więcej: Osoby niepełnosprawne chcą być aktywne zawodowo
Zmieniające się podejście
Pomimo trudności, aż 61 proc. badanych uważa, że nastawienie społeczne do osób z niepełnosprawnościami poprawiło się w ciągu ostatnich pięciu lat. Jednocześnie 90 proc. respondentów uważa, że potrzeba dalszych działań, by zmiany były trwałe.
Za kluczowe czynniki poprawy sytuacji mieszkańcy uznali: edukację pokazującą niepełnosprawność jako część różnorodności społecznej (65 proc.), aktywną integrację osób niepełnosprawnych (60 proc.) oraz inicjatywy społeczne (47 proc.).
„Wyniki badania pokazują, że nadal musimy rozmawiać o stereotypach i ich obalaniu. Ważne jest dla nas edukowanie społeczeństwa nie tylko w zakresie zdrowia fizycznego, ale także emocjonalnego, promując empatię, integrację i wzajemne zrozumienie” — mówi Kristina Veštortienė, dyrektor generalna spółki Nemuno vaistinė, zarządzającej siecią aptek Camelia.
Jak dodaje, firma realizuje kampanie z Litewskim Komitetem Paraolimpijskim, popularyzujące historie paraolimpijczyków oraz wspierające oglądalność zawodów. „Jednocześnie działamy również w praktyce — nasz program lojalnościowy »Razem dla siebie« (lit. Kartu vienas dėl kito) pomaga obniżyć koszty opieki zdrowotnej dla osób niepełnosprawnych i przyczynia się do rzeczywistych zmian w codziennym życiu” — dodaje.
Paraolimpijczycy jako wzór
Badanie wykazało, że 84 proc. respondentów pozytywnie ocenia wyczynowy sport osób niepełnosprawnych, a 57 proc. zadeklarowało chęć wspólnego uprawiania sportu. Dla 57 proc. ankietowanych obserwacja paraolimpijczyków stanowi dowód, że „wszystko jest możliwe”, 43 proc. odczuwa szacunek, a około 33 proc. — dumę i podziw.
„Sport to droga, na której ludzie często odkrywają siebie na nowo. Kiedy mówimy o równości, musimy mówić również o możliwościach, a sport je stwarza. Daje on nie tylko siłę fizyczną, ale także pewność siebie i zmienia nastawienie społeczeństwa” — mówi Mindaugas Bilius, prezes Litewskiego Komitetu Paraolimpijskiego.
„Widzę, jak dzieci, które przychodzą spróbować sportu paraolimpijskiego, ośmielają się odważniej marzyć, a ich rodzice — bardziej wierzą” — dodaje.
Choć respondenci dostrzegają poprawę i wyrażają chęć integracji, badanie potwierdza, że pełna równość wciąż pozostaje wyzwaniem. Dalsze działania w zakresie edukacji, infrastruktury oraz inicjatyw społecznych pozostają kluczowe, by osoby niepełnosprawne mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym.