Nie tylko postęp technologiczny, ale także globalna pandemia zachęca ludzi do spędzania coraz więcej czasu w wirtualnej przestrzeni. Jednak wraz ze wzrostem zapotrzebowania na korzystanie z internetu wzrasta również rozprzestrzenianie się treści, które nie mogą być w nim rozpowszechniane. Eksperci podkreślają: najbardziej wrażliwymi odbiorcami są osoby niepełnoletnie, dlatego bardzo ważne jest, aby szukali wiedzy lub rozrywki w bezpiecznym środowisku online.
Ważne jest połączenie sił
Według najnowszych danych Służby Regulacji Łączności (Ryšių reguliavimo tarnyba, RRT), w roku 2020 na gorącą linię „Czysty internet” służba otrzymała 1373 zgłoszenia o niedozwolonych lub szkodliwych dla niepełnoletnich treściach, rozpowszechnianych w internecie.
Obejmuje to informacje, które zawierają treści pornograficzne, promują przemoc seksualną dzieci, ich wykorzystanie, przedstawiają bezmyślną przemoc, kształtują postawy znęcania się wśród dzieci i dorosłych, poniżają ze względu na narodowość, rasę, płeć, niepełnosprawność, orientację seksualną, przekonania i inne, także bez zgody upowszechniają informacje osobiste. W porównaniu do roku 2019, liczba zgłoszeń wzrosła o 38 procent.
„Spośród otrzymanych w 2020 roku 640 zgłoszeń dotyczących wykorzystywania seksualnego dzieci w internecie, aż 78 przypadków wykryto na urządzeniach na Litwie i przekazano do zbadania Departamentowi Policji — to prawie o 80 procent więcej niż w roku 2019” — mówi zastępca dyrektora RRT Ieva Žilionienė.
Prawdopodobnie niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie szkodliwych treści z internetu, ale istnieje szereg środków mających na celu ich zwalczanie, a zero tolerancji jest jednym z najbardziej skutecznych.
„Czujność społeczeństwa, uwaga rodziców i pedagogów, poświęcana zachowaniu się dzieci w internecie, pomoc w zetknięciu z nieprzyjemnymi czy strasznymi sytuacjami, a także zaangażowanie i szybka reakcja usługodawców na potencjalnie zakazane treści stają się szczególnie ważne, bo tylko dzięki ich wspólnym wysiłkom uda się zatrzymać rozpowszechnianie takich treści w internecie” — podkreśla I. Žilionienė.
Teoria — poprzez praktykę
Eksperci zalecają — ważne jest wyjaśnienie młodym ludziom nie tylko zasad bezpiecznej i kulturalnej komunikacji w przestrzeni publicznej, ale także, jakie środki należy podjąć w przypadku problemów: na przykład, jak zablokować szyderstwo lub nękanie osób przez telefon lub poprzez konta w mediach społecznościowych, a także jak zgłaszać szkodliwe treści w internecie na infolinię „Czysty internet” (svarusinternetas.lt).
Jak przypomina przedstawicielka RRT i „Czystego internetu” Rasa Karalienė, na Litwie kategorycznie zabrania się publikowania i rozpowszechniania treści pornograficznych, także informacji, które kpią, piętnują, zachęcają do nienawiści lub podżegają do dyskryminacji grupy osób lub osoby należącej do niej ze względu na płeć, orientację seksualną, rasę, narodowość, język, pochodzenie, status społeczny, religię, przekonania lub poglądy, a rozpowszechnianie takiej informacji czy ciche przyzwalanie na to przyczynia się do żywotności takich szkodliwych treści.
„Warto też zastanowić się, czy naprawdę warto pisać różne komentarze — przed opublikowaniem czegoś nieetycznego czy grubiańskiego zatrzymajmy się, opanujmy emocje i pomyślmy, co chcemy w ten sposób osiągnąć” — radzi Rasa Karalienė.
Według rozmówczyni, najlepiej przyswajane są informacje zdobywane w sposób praktyczny, więc warto zachęcać niepełnoletnich do samodzielnego poszukiwania informacji o bezpiecznym zachowaniu w internecie, tworzyć zasady bezpiecznego zachowania się klasy czy rodziny w cyfrowym świecie, organizować w klasach dyskusje na temat bezpieczeństwa online.
Wiedzy nie bywa za dużo
Mówiąc o nowościach, Rasa Karalienė cieszy się, że wkrótce do identyfikacji szkodliwych treści w internecie dołączą także innowacyjne narzędzia, oparte na wykorzystaniu sztucznej inteligencji, z pomocą których można będzie identyfikować w przestrzeni cyfrowej Litwy zakazane treści w internecie i powiadamiać o nich gorącą linię RRT.
„Wartościowe informacje o bezpiecznym i odpowiedzialnym zachowaniu w internecie można zdobyć nie tylko na specjalistycznych portalach internetowych, takich jak draugiskasinternetas.lt czy esaugumas.lt — do rozpowszechniania tej wiedzy przyczynia się także projekt »Prisijungusi Lietuva«, od lat zapraszający mieszkańców naszego kraju na bezpłatne szkolenia kompetencji cyfrowych”.
„Bezpieczeństwo w internecie jest jednym z najważniejszych tematów towarzyszących uczestnikom szkoleń we wszystkich programach szkoleniowych. Oczywiste jest, że nie tylko dzieci i młodzież, ale także ich rodzice stoją przed wyzwaniami wirtualnego bezpieczeństwa. Głównym powodem, dla którego osoba staje się ofiarą cyberprzestępców, jest niski poziom kompetencji cyfrowych. Okazją do zdobycia wiedzy na temat bezpieczeństwa cybernetycznego oraz kompetencji cyfrowych jest projekt »Prisijungusi Lietuva«. Każdy chcący pogłębić swoją wiedzę może wybrać najbardziej mu podobający się program na stronie prisijungusi.lt” — mówi kierownik działań stowarzyszenia „Langas į ateitį” Jurgita Vasilavičiūtė-Garunkštienė.
Można zarejestrować się na bezpłatne zdalne szkolenia w ramach projektu „Prisijungusi Lietuva” w języku polskim, litewskim lub rosyjskim telefonicznie +370 620 20 961 lub pocztą mokymai@vipt.lt.
O projekcie „Prisijungusi Lietuva” (prisijungusi.lt)
Celem projektu jest zachęcenie mieszkańców Litwy do nabycia umiejętności, niezbędnych do efektywnego, zróżnicowanego, bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z internetu, poprzez aktywne angażowanie społeczności lokalnych w te działania.
Projekt jest realizowany przez Komitet Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego razem z partnerami: stowarzyszeniem „Langas į ateitį”, Służbą Regulacji Łączności Republiki Litwy, Państwową Biblioteką Martynasa Mažvydasa, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Republiki Litwy.
Projekt jest finansowany ze środków budżetu Republiki Litwy oraz Funduszu Rozwoju Regionalnego Europy.
Zam. 2323