W sobotę 15 stycznia, w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich odbyła się premiera filmu „Kościuszko. Przewodnik bardzo współczesny”. Pomimo pandemii pierwsza polsko-litewska produkcja dokumentalna o wspólnym bohaterze obojga narodów spotkała się z ogromnym zainteresowaniem widowni.
| Fot. Domantas Umbrasas/FB Instytut Polski w Wilnie
Zanim jeszcze rozpoczął się pokaz filmu, o wyjątkowości postaci Tadeusza Kościuszki rozmawiali dziennikarz i historyk Virginijus Savukynas, dr Ramunė Šmigelskytė-Stukienė oraz reżyser filmu, Piotr Kornobis.
Virginijus Savukynas rozpoczął dyskusję wypowiedzią Tomasa Jeffersona na temat Kościuszki: „Był najczystszym synem wolności, jakiego poznałem (..) i to wolności dla wszystkich, a nie tylko dla nielicznych i bogatych”.
O wyjątkowości tej postaci mówił również Piotr Kornobis. „Kościuszko był czempionem ludu. Myślę o tym również dlatego, że jeszcze moi pradziadkowie nie umieli pisać i czytać. Kościuszko rozumiał, że nowoczesne państwa nie mogą funkcjonować w oparciu o wąską elitę, muszą być oparte na całych społeczeństwach” – zauważył twórca filmu. Dlaczego dziś warto przypominać o bohaterze z XVIII w.? „Powód jest prosty, natura ludzka się nie zmieniła. Tak samo nie zmieniły się zagrożenia, którym musimy stawiać czoło” – podkreślił reżyser.
Dr Ramunė Šmigelskytė-Stukienė zauważyła, że czasy Insurekcji Kościuszkowskiej są szczególnie ważne dla Litwy nie tylko ze względu na walki niepodległościowe, ale również dlatego, że właśnie w tym okresie zmieniła się ranga języka litewskiego. „To właśnie w tym okresie pojawiają się pierwsze odezwy państwowe pisane w języku litewskim, który wcześniej ograniczał się raczej do wydawnictw religijnych. Prawdopodobnie wtedy na litewski została przetłumaczona także Konstytucja 3 maja” – podkreśliła badaczka historii.
Czytaj więcej: „Za wolność!” — audiowizualny pokaz na cześć Konstytucji 3 maja i Kościuszki
Twórcy filmu przedstawili postać Tadeusza Kościuszki, inżyniera wojskowego, generała, uczestnika wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, przywódcy powstania z 1794 r., człowieka oświecenia i aktywnego obrońcy praw człowieka nie tylko w kontekście historycznym, ale również – w kontekście wyzwań obecnych czasów. W filmie, oprócz historyków, jak prof. Richard Butterwick, prof. Jarosław Czubaty, prof. Michał Kopczyński czy prof. Valdas Rakutis wypowiadają się również wojskowi czy psychiatra, prof. Łukasz Święcicki.
Film dokumentalny jest koprodukcją polsko-litewską zrealizowaną przez TVP oraz „Ketvirta Versija”, dofinansowaną przez LRT. Litewska producentka, Teresa Rożanowska, podkreśla, że film jest pierwszą tego rodzaju polsko-litewską produkcją.
– Z inicjatywą współpracy wystąpiło TVP, co bardzo nas cieszy. W naszej dosyć długiej historii współpraca na szczeblu TVP i LRT nie zdarzała się często, a taka potrzeba na pewno istnieje. Mamy nadzieję, że będzie to początek tworzenia dalszych planów. To bardzo ważne, że w filmie wypowiadają się zarówno polscy, jak i litewscy eksperci. To nasza wspólna historia i musimy o niej rozmawiać – zauważa rozmówczyni „Kuriera Wileńskiego”.
O tym, że na tego rodzaju filmy czekają widzowie na Litwie, najlepiej świadczy zainteresowanie wileńską premierą. Pełna była nie tylko sala Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, gdzie odbywał się pokaz, ale również balkony. Ci, którzy jeszcze filmu nie widzieli, będą mogli obejrzeć go w litewskiej telewizji. 20 stycznia 2022, o godzinie 19.30 film będzie transmitowany w LRT Plius; widzowie całej Litwy będą mogli go także obejrzeć w Mediatece.
Premiera była jednym z wydarzeń organizowanych w ramach wystawy, poświęconej 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, która do 16 stycznia była prezentowana w wileńskim Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. W ciągu trzech miesięcy trwania odwiedziło ją ok. 16 tys. osób, co również potwierdza, że wydarzenia upamiętniające historię Rzeczpospolitej Obojga Narodów są w Wilnie potrzebne i chętnie odwiedzane.
Czytaj więcej: Kościuszko – bohater na dzisiejsze czasy