Absolutna większości uchodźców wojennych — prawie 68 tys. osób — na mocy dyrektywy ogłoszonej przez Komisję Europejską 4 marca 2022 r. uzyskało ochronę tymczasową.
Przedłużenie obowiązywania dyrektywy
Tymczasowa ochrona dla osób uciekających przed wojną w Ukrainie zapewnia m.in. legalny pobyt na Litwie, zasiłki socjalne, podróżowanie bez wiz po Unii Europejskiej, wsparcie w dostępie do opieki zdrowotnej, edukacji i europejskiego rynku pracy.
Komisja Europejska ogłosiła decyzję o przedłużeniu obowiązywania dyrektywy o ochronie tymczasowej dla ukraińskich uchodźców w Unii Europejskiej co najmniej do marca 2024 r.
Zdaniem ekspertów przedłużenie uchodźcom prawa do legalnego pobytu i ochrony socjalnej na terytorium krajów UE to udzielanie pomocy w perspektywie długofalowej, gwarantujące poczucie stabilności i bezpieczeństwa uciekającym z objętej wojną Ukrainy.
Czytaj więcej: Trudny los uchodźcy
Zakwaterowanie zapewnił stołeczny samorząd
Z nastaniem zimy spodziewano się wzrostu liczby uchodźców. Jednak prognozy nie sprawdziły się, liczba uchodźców pozostaje nadal stabilna. Podobna sytuacja panuje też w Wilnie.
— W stolicy przebywa obecnie od 19 do 20 tys. uchodźców wojennych z Ukrainy. Większość znalazła schronienie w mieszkaniach prywatnych, często udostępnionych nieodpłatnie przez właścicieli, część osób, które na to stać, wynajmuje lokale. Dla 260 Ukraińców zakwaterowanie zapewnił Samorząd Miasta Wilna. Z inicjatywy samorządu niektóre nieużywane biura, lokale administracyjne przerobiono na mieszkania. Uchodźcy mieszkają tam nieodpłatnie, wszystkie koszty pokrywane są z budżetu stolicy — informuje „Kurier Wileński” Gabrielius Grubinskas, rzecznik prasowy samorządu stołecznego.
Rekompensata w wysokości 150 euro
Ludzie, którzy zapewniają ukraińskim uchodźcom zakwaterowanie, otrzymują rekompensatę w wysokości 150 euro miesięcznie za pierwszego przyjętego uchodźca oraz po 50 euro miesięcznie za każdego kolejnego. Kwoty te w jednakowej wysokości obowiązują w całym kraju, niezależnie od tego, w którym zakątku Litwy mieszkają uchodźcy.
Pierwsza wypłata od państwa następuje po upływie miesiąca od chwili przyjęcia do swego domu czy mieszkania uchodźców. Pieniądze są wypłacane nie dłużej niż przez trzy kolejne miesiące. Wniosek o wypłatę rekompensaty za przyjęcie pod swój dach uchodźców z Ukrainy można złożyć w tym samorządzie, na terenie którego zarejestrowane jest mieszkanie czy dom, w którym tymczasowo zamieszkują.
Czytaj więcej: Wsparcie finansowe dla osób, które przyjmą pod swój dach uchodźców
Ukraińskim dzieciom zapewniono edukację
Co raz więcej mieszkańców Ukrainy integruje się ze społeczeństwem: znajduje pracę, wynajmuje mieszkania i jest w stanie siebie utrzymać. Jesienią ukraińskie dzieci poszły do szkół i przedszkoli. Władze Wilna od samego początku wspierają ukraińskich uchodźców.
— 3 tys. 500 ukraińskich dzieci mamy w szkołach i przedszkolach Wilna. 1 tys. 500 dzieci uczęszcza do samorządowych placówek oświatowych, 1 tys. 900 — do prywatnych. W szkołach samorządowych uczy się obecnie 1 000 uczniów z Ukrainy, w przedszkolach jest już blisko 600 dzieci. Jeśli weźmiemy pod uwagę także szkoły prywatne, to najwięcej ukraińskich dzieci uczy się w szkołach z litewskim językiem nauczania. Na drugim miejscu pod względem liczby dzieci z Ukrainy są szkoły z rosyjskim językiem nauczania, następnie szkoły polskie — mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Alina Kowalewska, główny doradca dyrektora administracji Samorządu Miasta Wilna.
Szkoły ukraińskie w Wilnie
W Wilnie działają też szkoły ukraińskie: Narodowa Szkoła Ukraińska oraz Szkoła Charkiwa „Grawitacja”. — Placówki te mają zatwierdzony program nauczania dzieci według ukraińskiego programu w języku ukraińskim. Takie pozwolenie wydaje Ministerstwo Oświaty, Nauki i Sportu. Uczy się tam około tysiąca dzieci, nauczyciele są z Ukrainy. W polskich szkołach najwięcej, 16 dzieci, uczy się w Gimnazjum im. Władysława Syrokomli. Uczniowie z Ukrainy są także w Gimnazjum im. Szymona Konarskiego, w początkowej szkole na Antokolu, ogółem około 50 uczniów. We wszystkich szkołach samorządowych nauczanie przebiega integracyjnie, nauczyciele z zasady mają pomocnika, który rozumie język rosyjski lub ukraiński, który potrafi tłumaczyć. Nauczyciele szykują indywidualny plan nauczania dla dzieci z Ukrainy. W prywatnych szkołach dzieci uchodźców wojennych uczą się nieodpłatnie. W taki sposób prywatne placówki edukacyjne pomagają Ukrainie— wyjaśnia Alina Kowalewska.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Wsparcie jest nadal potrzebne
Mieszkańcy kraju nadal angażują się w różnorodne akcje wsparcia dla Ukrainy. Zebrane środki są przeznaczane na potrzeby uchodźców, zakup niezbędnych artykułów — materiałów opatrunkowych, apteczek, żywności. Pomocy udzielają państwo oraz organizacje pozarządowe: Litewski Czerwony Krzyż, Służba Pomocy Zakonu Maltańskiego, Caritas, Maisto bankas, Stiprūs kartu, Blue/Yeloow, organizacja społeczna Gelbėkit vaikus i wiele innych.
Udzielić wsparcia Ukrainie można m.in. poprzez dokonanie przelewu na konto za pośrednictwem platformy aukok.lt. W ten sposób ludzie ofiarowali już prawie 3 mln euro. Przekazać darowiznę w wysokości 5 euro można też wysyłając sms-a na krótki numer 1485.
Czytaj więcej: „Wileńszczyzna — Ukrainie” — akcja trwa tak długo, jak długo potrzebna będzie pomoc