Na 2023 r. przypadają dwie ważne daty — jubileusz 700-lecia założenia Wilna oraz 400. rocznica męczeńskiej śmierci św. Jozafata Kuncewicza (ok. 1580–1623). Z tej okazji Muzeum Dziedzictwa Kościelnego zaprasza na wydarzenia przybliżające historię życia i działalności świętego.
Wilno zajmuje wyjątkowe miejsce w historii św. Jozafata. Właśnie tu miało miejsce powołanie go do życia zakonnego, tu wstąpił on do klasztoru Trójcy Przenajświętszej, gdzie razem z Józefem Beniaminem Rutskim rozpoczął reformę życia zakonnego oraz powołał zakon Bazylianów.
Wileński święty
Św. Jozafata możemy śmiało nazywać wileńskim świętym: od XVII w. uchodził on za patrona Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zaś w ikonografii często zajmuje miejsce równie ważne jak patron Litwy św. Kazimierz.
Urodził się w 1580 r. we Włodzimierzu na Wołyniu. Gdy podrósł, rodzice wysłali go do Wilna, gdzie miał się uczyć zawodu kupieckiego. Jednak Jan (takie imię otrzymał podczas chrztu) chętniej oddawał się czytaniu literatury religijnej niż zgłębianiu podstaw kupiectwa. W 1604 r. założył habit zakonny, przyjął imię Jozafata oraz osiadł w klasztorze Trójcy Przenajświętszej, gdzie prowadził pobożne, ascetyczne życie. Na początku XVII w. zaniedbany klasztor ożył dzięki jego staraniom. Jozafat stał się opiekunem duchowym kongregacji Trójcy Przenajświętszej — zreformowanej społeczności zakonnej chrześcijaństwa wschodniego, wokół której skupiały się dołączone do unii klasztory w Mińsku, Żyrowiczach, Byteni i Nowogródku.
W 1618 r. Jozafat został powołany na urząd arcybiskupa w Połocku. Podczas fali napięcia, która ogarnęła przeciwników oraz zwolenników unii, Jozafat zostaje okrutnie zamordowany w 1623 r. w Witebsku.
Sławę zyskał dzięki cierpieniu i męczeństwu. Beatyfikowany w 1642 r., kanonizowany w 1867 r., stał się pierwszym świętym, założonego na terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów kościoła greckokatolickiego (unickiego).
Czytaj więcej: Św. Jozafat — apostoł jedności i wiary
Unikatowa kolekcja
W obliczu trwającej wojny, jubileusz 400-lecia męczeństwa św. Jozafata nabiera szczególnego znaczenia. Nawiązuje do naszej jedności z Ukrainą, jak też wspólnej historii. Wystawa nie tylko przybliża osobowość oraz działalność św. Jozafata, ale też kontekst historyczny jego życia, przypomina o Unii Brzeskiej, dzięki której powstał kościół greckokatolicki (unicki), o utworzeniu zakonu Bazylianów.
Zaprezentowana zostanie unikatowa XVII-wieczna kolekcja szat liturgicznych używanych do sprawowania obrządków wschodnich oraz kolekcja portretów arcybiskupów unickich, pochodząca ze zbiorów Narodowego Muzeum Litwy.
W ekspozycji znalazły się też relikwie św. Jozafata, wizerunki świętego, pierwsze wydania jego biografii oraz ilustracje etapów kanonizacji. 26 cennych eksponatów dostarczono ze Lwowa.
W dniu otwarcia wejście bezpłatne
29 września, w piątek, w dniu otwarcia wystawy wejście na nią będzie bezpłatne, przewidziane są też darmowe wycieczki z przewodnikiem. Do udziału w darmowych wycieczkach, które odbędą się o godz. 15, 16, 17 potrzebna jest wcześniejsza rejestracja na stronie: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScJeVU8JgVf72PRZdwKbKo2zBLCGNg-JWzO-DD7zT8PacPVMw/viewform?pli=1
W czasie trwania wystawy odbędzie się cykl wykładów pt. „Kijevo krikščionybės skaitiniai Vilniuje”, wycieczki, zajęcia edukacyjne oraz ekspozycja plenerowa na bocznej fasadzie Katedry wileńskiej.
Wystawa w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego (ul. Šv. Mykolo 9) będzie czynna do 27 kwietnia 2024 r. Więcej informacji: bpmuziejus.lt; muziejus@bpmuziejus.lt, tel. +370 684 07 79
Czytaj więcej: (Nie)tradycyjne Muzeum Dziedzictwa Kościelnego