Aby skutecznie chronić młodzież przed używkami, rodzice muszą rozpoznawać sygnały ostrzegawcze i umieć zachęcać młodzież do zdrowego stylu życia.
Jak zapobiegać?
Pierwszym krokiem w walce z uzależnieniami jest edukacja. Poznaj rodzaje narkotyków dostępnych na rynku, ich działanie, skutki uboczne oraz konsekwencje zdrowotne. Wiedza ta pozwoli na prowadzenie otwartych i rzeczowych rozmów z dzieckiem. Oto kilka porad, które mogą być pomocne, aby zapobiec sięgnięciu po złe używki przez dzieci i młodzież.
Rozmawiaj z dziećmi na temat alkoholu, narkotyków i nikotyny. Zachęcaj je do dzielenia się swoimi uczuciami, obawami i doświadczeniami. Bądź gotowy do słuchania bez oceniania. Znajomość przyjaciół dziecka może dać ci wgląd w to, z jakimi presjami społecznymi musi się ono mierzyć. Zachęcaj do spędzania czasu z rówieśnikami, którzy mają zdrowe nawyki i unikają używek.
Wspieraj zdrowe hobby. Zachęcaj swoje dziecko do uprawiania sportu, uczestnictwa w klubach czy zespołach, które pomagają w rozwijaniu pasji i zdrowych nawyków.
Zmiana zachowania, spadek wyników w nauce, utrata zainteresowania hobby, nowi przyjaciele, problemy z prawem czy częste zmiany nastroju – to tylko kilka z wielu znaków ostrzegawczych wskazujących na możliwe nadużywanie substancji przez młodzież. Jeśli zauważysz, że twoje dziecko ma problem z używkami, nie krępuj się szukać pomocy. Istnieje wiele organizacji i specjalistów, którzy mogą pomóc w walce z uzależnieniem. Pamiętaj, że każde dziecko jest inne i to, co działa u jednego, niekoniecznie będzie skuteczne dla innego. Kluczem jest cierpliwość, wsparcie i otwarta komunikacja.
Czytaj więcej: E-papierosy ryzykowne szczególnie dla młodych ludzi
Bądź dobrym przykładem
Wychowanie dziecka jest jednym z najważniejszych zadań w życiu rodzica. Jego zachowanie, wybory i nawyki mają bezpośredni wpływ na postawy i decyzje młodego człowieka. Dlatego tak ważne jest, by być dla niego odpowiednim wzorem.
Dzieci od najmłodszych lat obserwują zachowania swoich rodziców i często je naśladują. Jeśli zobaczą, że rodzic regularnie sięga po papierosy czy nadużywa alkoholu, mogą uznać to za normę i podświadomie przyjąć takie nawyki. Rozmawiaj z dzieckiem o skutkach zdrowotnych palenia, picia alkoholu czy nadużywania innych substancji. Jednak nie ograniczaj się tylko do wymieniania negatywnych konsekwencji. Opowiadaj także o korzyściach płynących ze zdrowego stylu życia, jak lepsza kondycja czy większa odporność na choroby. Zamiast organizowania domowych spotkań z alkoholem, zachęcaj do innych form spędzania czasu – gier planszowych, wspólnego gotowania czy seansu filmowego. Pokaż dziecku, że dobre towarzystwo i zabawa nie muszą być związane z używkami. Zamiast sięgać po papieros w stresującej sytuacji, pokaż dziecku, że istnieją zdrowsze sposoby radzenia sobie z emocjami. Może to być spacer, krótka podróż w promieniu 100 km, czytanie książki czy uprawianie sportu.
Zwracaj uwagę na subtelne sygnały. Nie zawsze chodzi o wielkie gesty. Nawet niewinne komentarze na temat „zasłużonego piwa po ciężkim dniu” mogą kształtować postawy dziecka wobec alkoholu. Jako rodzic przyznawaj się do błędów. Jeśli w przeszłości miałeś problemy z używkami, opowiedz o nich swojemu dziecku. Twoja szczerość i doświadczenie mogą stać się ważną lekcją dla niego. Bycie wzorem dla dziecka to nieustanne dążenie do doskonałości, ale przede wszystkim do autentyczności. Rodzice, którzy pokazują swoim dzieciom, że zdrowe wybory są możliwe i wartościowe, dają im narzędzia do podjęcia właściwych decyzji w przyszłości.
Czytaj więcej: Naukowcy o uzależnieniach i samobójstwach wśród młodzieży
Jak szkoła może pomóc?
Szkoła jako kluczowe środowisko rozwojowe młodzieży odgrywa istotną rolę w kształtowaniu ich postaw i zachowań. Dlatego ważne jest, by placówki edukacyjne były zaangażowane w działania profilaktyczne dotyczące używek. Oto kilka sposobów, jak szkoły mogą włączyć się w zapobieganie uzależnienia wśród uczniów.
Dobrym rozwiązaniem jest prowadzenie regularnych lekcji o podstawach nawyków życiowych (chociaż ten program budzi wiele kontrowersji w społeczeństwie, ale większość tematów dotyczy prewencji a treść w nim zawarta jest do wyboru) lub wychowawczych lekcji o edukacji zdrowotnej, które obejmują tematy związane z używkami, ich skutkami i zagrożeniami. Omawianie rzeczywistych skutków zażywania narkotyków, picia alkoholu czy palenia papierosów może zniechęcić uczniów do eksperymentowania. Zaproszenie do szkoły specjalistów – lekarzy, psychologów, byłych uzależnionych – którzy opowiedzą o swoich doświadczeniach, może mieć silny wpływ na młodzież.
Warto też przemyśleć propozycję utworzenia grup wsparcia dla uczniów, którzy borykają się z problemami związanymi ze stosowaniem używek. Może to pomóc im poradzić sobie z presją rówieśników oraz z własnymi problemami emocjonalnymi. Organizowanie w szkole kampanii informacyjnych, plakatów, ulotek czy spotów edukacyjnych dotyczących zagrożeń płynących z używek może pomóc w podnoszeniu świadomości wśród uczniów. Organizowanie spotkań z rodzicami i omawianie problemu używek, dostarczanie materiałów edukacyjnych oraz wspieranie rodziców w profilaktyce jest kluczem do sukcesu. Zachęcanie do uczestnictwa w kółkach zainteresowań, klubach sportowych czy innych formach aktywności pozalekcyjnej może odciągnąć młodzież od złych nawyków.
Ważny jest też monitoring otoczenia szkolnego. Regularne kontrole terenu szkoły, rozmowy z uczniami o ich doświadczeniach oraz dbanie o bezpieczne środowisko mogą pomóc w wyeliminowaniu dostępu do używek w okolicy szkoły.
Nie sposób pominąć regularnych szkoleń dla kadry nauczycielskiej na temat rozpoznawania objawów zażywania używek przez uczniów oraz skutecznych metod reagowania, które mogą stanowić ważny element profilaktyki.
Pamiętajmy, że współpraca i zaangażowanie całej społeczności szkolnej – nauczycieli, uczniów, rodziców oraz ekspertów zewnętrznych – jest kluczem do skutecznej profilaktyki uzależnień wśród dzieci i młodzieży.
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 41 (119) 14-20/10/2023