Ingrida Sapagovaitė, kierownik Oddziału Ratunkowego dla Dzieci w Centrum Medycyny Ratunkowej, Intensywnej Terapii i Anestezjologii w klinikach Santaros Uniwersytetu Wileńskiego (VUL Santaros), opowiada, jak zapobiegać urazom u dzieci i odpowiednio się nimi opiekować.
Dlaczego aktywność fizyczna jest niezbędna dla osób starszych, mówi Jūratė Kesienė, kierownik 1. Oddziału Rehabilitacji Szpitalnej Centrum Rehabilitacji, Medycyny Fizykalnej i Sportowej w klinikach VUL Santaros.
Hulajnogi są główną przyczyną urazów
Według I. Sapagovaitė, urazy osiągają szczyt wiosną i trwają do końca października, w zależności od tego, jak długo utrzymuje się ciepła pogoda. Głównymi przyczynami urazów u dzieci są rowery, rolki, deskorolki, hulajnogi, trampoliny, treningi lub samotne zabawy.
„Elektryczne i zwykłe hulajnogi oraz rowery są najczęstszymi przyczynami letnich urazów. Dla tych, którzy jeżdżą z niską prędkością i upadają, rezultatem są zazwyczaj siniaki, liczne, głębokie otarcia skóry, czasami rany lub złamane kości ramion. Jeśli jedziesz szybko, zjeżdżasz ze wzniesienia lub zderzasz się z innym pojazdem lub użytkownikiem drogi, obrażenia mogą być poważniejsze — złamania kości rąk i nóg, poważne urazy głowy i utrata przytomności” — mówi specjalistka.
Aby się chronić, ludzie powinni nosić kaski oraz ochraniacze na ręce i nogi. „Ważne jest, aby wiedzieć, ile masz lat, gdzie, jak i z jaką prędkością możesz jeździć na hulajnodze elektrycznej lub innym urządzeniu. Rodzice również mają do odegrania kluczową rolę — powinni stale przypominać dziecku, jak zachowywać się na ulicy” — podkreśla Sapagovaitė.
Wystarczy kilka sekund, aby doszło do wypadku
Nieostrożne zachowanie przy ognisku, dotykanie grilla i pływanie to wysokie ryzyko w lecie.
„Nie należy pozwalać dzieciom wchodzić na popiół »chłodnego« ogniska, ponieważ żar tli się przez długi czas, powierzchnia może wydawać się zgaszona, ale w rzeczywistości wewnątrz jest nadal żar. Ponadto należy zachować szczególną ostrożność w przypadku gorącego grilla, szaszłyków do grilla i łatwopalnych płynów, ponieważ mogą one poparzyć ręce. Skóra dzieci jest cieńsza i bardziej wrażliwa, więc wystarczy kilka sekund, aby doszło do poparzenia. Oparzenia podeszew stóp i dłoni są bardzo bolesne i długo się goją. Często pozostawiają nie tylko blizny, ale także wiele problemów w przyszłości” — wyjaśnia Sapagovaitė.
Zwraca również uwagę na skoki do wody i kąpiele w nieznanych miejscach: „Ścięgna są często zrywane lub uszkadzane, kręgosłupy łamane, a nogi przebijane przez gałęzie, szkło lub kłujące pokrzywy. W miejscach, gdzie brzeg jest trudno dostępny, gdzie nie ma przygotowanego miejsca do odpoczynku, istnieje ogromne ryzyko bardzo poważnych obrażeń”.
Pierwsze kroki w razie wypadku
W przypadku drobnych lub poważnych obrażeń, istnieje kilka podstawowych zasad, których należy przestrzegać podczas udzielania pomocy.
Przede wszystkim dziecku należy podać środki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen lub paracetamol.
Następnie skaleczone, oparzone, posiniaczone, złamane lub w inny sposób zranione miejsce powinno być utrzymywane w niskiej temperaturze, aby zmniejszyć krwawienie, ból i obrzęk.
Po trzecie, unieruchomienie jest odpowiednie dla wszystkich urazów z wyjątkiem oparzeń. „Jeśli kończyna jest zraniona i wyraźnie widać, że jest zdeformowana, na przykład przekręcona na drugą stronę, zaleca się pozostawienie jej w tej pozycji. Jeśli to możliwe, dziecko należy położyć na twardej poziomej powierzchni lub w inny sposób unieruchomić, a następnie przytrzymać w oczekiwaniu na karetkę lub przewiezienie do placówki medycznej” — radzi.
W przypadku poważniejszych obrażeń, takich jak wypadek samochodowy, upadek z wysokiego drzewa, niezdolność do wstania lub stracenie przytomności, dziecko nie powinno być przenoszone. „Możliwe są poważne obrażenia, więc należy wezwać karetkę i przykryć dziecko, aby zapobiec jego wychłodzeniu. Trzeba starać się nie poruszać szyją i plecami” — podkreśla Sapagovaitė.
Jeśli mamy do czynienia z urazem powoduje silny ból, który utrzymuje się po podaniu leków, krwawieniem nie do zatrzymania, deformacją kończyny, utratą przytomności, tonięciem, reakcją alergiczną, urazem o wysokiej energii, oparzeniem lub urazem elektrycznym, natychmiast należy wezwać pomoc.
Urazy u osób starszych są poważniejsze
Według J. Kesienė, osoby starsze są bardziej narażone na urazy niż młodzież z powodu przewlekłych chorób, problemów ze wzrokiem, równowagą, zdolnościami poznawczymi, umysłowymi i mobilnością.
„Większość urazów jest spowodowana upadkami. Upadki na zewnątrz są częste, gdy jest ślisko lub pada deszcz w zimie, gdy chodniki są nierówne, gdy są dziury lub przeszkody w obszarze chodzenia. W domu ryzyko upadku jest wyższe w łazience, gdzie jest ślisko, ale może się to również zdarzyć podczas wstawania z łóżka, wsiadania na wózek inwalidzki, potykania się o dywan, próg lub meble, zwłaszcza gdy w pomieszczeniu jest ciemno lub zmierzch, na przykład podczas nocnej toalety” — wyjaśnia ekspert.
Ze względu na osteoporozę i inne problemy zdrowotne, urazy u osób starszych są zwykle poważniejsze, wymagają dłuższego okresu rehabilitacji i częściej prowadzą do śmiertelnych powikłań.
Jak się chronić?
Jūratė Kesienė podkreśliła, że aby zmniejszyć ryzyko urazu, ważne jest zapewnienie bezpiecznego środowiska: „Ważne jest dobre oświetlenie, gładka powierzchnia do chodzenia i brak przeszkód. W przypadku problemów z równowagą i mobilnością lub zawrotów głowy ważne jest korzystanie z pomocy, takich jak laski lub chodziki, poręcze, uchwyty, ławka do kąpieli i inne pomoce”.
Mówi, że odpowiednie obuwie i odzież, takie jak buty na niskim obcasie, z szeroką podeszwą, antypoślizgowe i niezbyt długie spodnie, zmniejszają ryzyko upadków.
Ważne jest też odpowiednie stosowanie leków: utrzymywanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi w przypadku cukrzycy, właściwa kontrola poziomu glukozy we krwi, przestrzeganie właściwego schematu przyjmowania leków i wiedza na temat działania leków, na przykład w chorobie Parkinsona.
Zwraca również uwagę na prawidłowe odżywianie, przyjmowanie płynów i aktywność fizyczną. „Właściwości fizyczne organizmu, a tym samym siła mięśni, stale spadają wraz z wiekiem, a proces ten przyspiesza po 50.-60. roku życia, co często zwiększa ryzyko upadków. Utrzymanie sprawności fizycznej poprzez różne formy aktywności fizycznej jest ważne nie tylko dla zapobiegania upadkom, ale także dla szczęśliwego i pomyślnego starzenia się” — dodaje.
Korzyści płynące z aktywności fizycznej
Według Kesienė, kluczem do zapobiegania upadkom jest trening równowagi i koordynacji, a także trening siły mięśni. Ćwiczenia mogą być najlepiej dobrane przez fizjoterapeutę.
„Różne przysiady, wykroki, wstawanie i siadanie na krześle, wchodzenie przez podnoszenie nóg, przenoszenie ciężaru ciała z jednej nogi na drugą oraz siedzenie i leżenie z gumką lub piłką są odpowiednie do wzmocnienia mięśni nóg. Dla równowagi odpowiednie są ćwiczenia takie jak sięganie w różnych kierunkach podczas siedzenia lub stania, stanie z ugiętymi nogami lub z jedną stopą przed drugą, stanie na jednej nodze, chodzenie z różnymi prędkościami ze skrętami, zmiany kierunku lub chodzenie z przeszkodami” — wymienia specjalistka.
Różne tańce, ćwiczenia tai-chi i inne zajęcia grupowe są dobre zarówno dla siły mięśni, jak i równowagi, ponieważ nie tylko utrzymują ludzi w aktywności fizycznej, ale także pomagają im w kontaktach towarzyskich, zwiększają ich motywację, pewność siebie i wywołują pozytywne emocje.
Zam. 2781