Globalne zmiany klimatyczne spowodowały gwałtowne załamania pogodowe. Upały, burze, powodzie wpłynęły z kolei na gwałtowny wzrost ubezpieczeń mienia, a czasami całego życia.
| Fot. pagd.lrv.lt
Ratunkiem przed śmiercionośną „rakietą” z nieba — piorunem, który może spalić dom — jest piorunochron.
„Piorunująca statystyka”
Vincas Sasnauskas, kierownik Zarządu Działu Prewencji Pożarów Departamentu Przeciwpożarowego i Ratownictwa, opowiedział czytelnikom „Kuriera Wileńskiego” o zagrożeniach i skutkach niebezpiecznego zjawiska meteorologicznego, jakim są burze, a w szczególności — pioruny.
— W tym roku piorun spowodował 12 pożarów: 3 w maju, 9 w czerwcu, podczas których spłonęło 5 budynków mieszkalnych, 3 budynki gospodarcze, 1 garaż, 1 budynek w budowie i 2 drzewa — przedstawia tegoroczną „piorunującą” statystykę.
W czasie piorunów i grzmotów lepiej zostać w domu, zamknąć okna, drzwi, kominowe przepustnice, otwory wentylacyjne zapobiegające przeciągom, które mogłyby przyciągać pioruny.
Czytaj więcej: Wtorkowe ulewy na Litwie, czyli powódź na bis
Niestety, nie ma obowiązku…
— W budynkach mieszkalnych (jedno lub dwumieszkaniowych), ochrona przed piorunem jest instalowana na życzenie użytkownika domu. W sprawie instalacji piorunochronów można skontaktować się z osobami prywatnymi lub firmami, które doradzą, jak ją zamontować, sprawdzić lub naprawić ochronę odgromową i oczywiście wykonają tę pracę — mówi Vincas Sasnauskas.
Jaki system odgromowy wybrać dla swego domu?
— O tym może zdecydować wykwalifikowany projektant, który weźmie pod uwagę przeznaczenie budynku, jego konstrukcję i inne wskaźniki — mówi Sadauskas.
Najlepiej do fachowców
Jak informuje wileńska firma montująca piorunochrony Žaibosauga LT „kompleksowe rozwiązanie problemu instalacji odgromowej może ochronić ludzi, budynki i mienie przed skutkami piorunów. Wiąże się to z zapewnieniem odpowiednich rozwiązań w projekcie, doborem właściwych materiałów oraz odpowiedzialnym montażem instalacji odgromowej, a później z jego oględzinami, zapewniającymi najwyższe na wszystkich etapach wspomnianych prac wymagania”.
Gwałtowny wzrost zamówień
Jak nas poinformowano w spółce Žaibosauga LT, zamontowanie piorunochronu w standardowej kompletacji na przykładowym domu jednorodzinnym kosztuje do 900 euro. „Kiedy możemy wykonać tę pracę? No nie wiem… Pomiary możemy zrobić nie wcześniej niż za dwa tygodnie. Teraz cała Litwa w strachu! Nikt przecież nie chce stracić dobytku życia” — zaśmiał się nieco makabrycznie pracownik firmy, który prosił o anonimowość.
| Fot. Youtube.com
Ostrożnie ze sprzętem RTV i AGD
Nie należy zapominać, że piorun może wywołać nie tylko ogień, ale nawet śmierć człowieka. Może też spowodować zniszczenie drogiego sprzętu elektronicznego, dlatego warto zastanowić się nad zapewnieniem dodatkowej ochrony przed gwałtownymi skokami napięcia elektrycznego.
— Konieczne jest również wyłączanie urządzeń elektrycznych. Gdy są one włączone, mogą przyciągać wyładowania atmosferyczne.
Należą do nich telefony komórkowe i laptopy lub tablety, radia, telewizory — zaznacza Vincas Sasnauskas.
Podczas burzy urządzenia elektryczne należy więc wyłączyć, a najlepiej ich przewody wyciągnąć z gniazdek.
Czytaj więcej: Tegoroczne plony skromniejsze, gorszej jakości i droższe
Drzewo nie uchroni…
W czasie piorunów i grzmotów lepiej zostać w domu, zamknąć okna, drzwi, kominowe przepustnice, otwory wentylacyjne zapobiegające przeciągom, które mogłyby przyciągać pioruny.
Kiedy nadciąga burza, należy zejść ze wzniesienia, nie chować się pod wysokimi pojedynczymi drzewami, w pobliżu słupów lub pod ścianami budynków, nie stać w pobliżu piorunochronów, metalowych wież lub wysokich kominów. Nie należy biegać ani jeździć na motocyklu lub rowerze, a także trzymać w rękach metalowych przedmiotów, np. parasoli. Nie wolno też rozmawiać przez telefon komórkowy — najlepiej go po prostu wyłączyć.
Uciekać z wody!
— Podczas burzy nie wolno pływać, wędkować lub poruszać się łódką. Należy natychmiast wracać na brzeg, ponieważ woda przyciąga błyskawice. Natomiast podczas jazdy samochodem należy się zatrzymać, zdemontować antenę radiową, zamknąć wszystkie okna i drzwi i nie dotykać żadnych metalowych konstrukcji. Wówczas nawet jeśli w samochód uderzy piorun, to pasażerowie zwykle nie doznają obrażeń — mówi Vincas Sasnauskas, kierownik Zarządu Działu Prewencji Pożarów Departamentu Przeciwpożarowego i Ratownictwa.
Niestety, zdarzają się też tragedie w samochodach.
Zabił go telefon…
Przed laty znana była w całym kraju historia o młodym mężczyźnie, który przyjechał sprawdzić budowę swego domu. Cały dzień panował upał, a pod wieczór nagle rozszalała się burza. Było to prawdziwe urwanie chmury z bombardowaniem gradu!
Przyszły właściciel domu szybko schował się do auta, prawdopodobnie — kabrioletu z materiałowym dachem. Zadzwonił do żony, że spóźni się, bo „strasznie leje”. W tym momencie piorun strzelił prosto w samochód. Niestety, później policja znalazła spalone do szczętu auto, a w nim zwęglone szczątki nieszczęśnika…
Kiedy jesteśmy zupełnie bezpieczni
W stu procentach jesteśmy chronieni w promieniu do około 50 metrów od budynku z piorunochronem. Gdy staniemy trochę dalej, to może się okazać, że to właśnie my jesteśmy najwyższym obiektem z perspektywy wyładowania atmosferycznego.
Kiedy znajdziemy się na względnie płaskiej otwartej przestrzeni, nie powinniśmy chować się pod drzewami, bo istnieje duże ryzyko, że piorun trafi właśnie w drzewo jako w najwyższy obiekt w okolicy.
Zagrożeniem jest również prąd, który rozchodzi się w ziemi od obiektu trafionego przez wyładowanie. Dlatego, jeśli piorun trafi w drzewo, to stojąc bezpośrednio pod nim w rozkroku, jesteśmy zagrożeni z tego właśnie powodu. Może się zdarzyć, że różnica potencjałów między naszymi nogami (tak zwane napięcie krokowe) będzie na tyle duża, że wywoła przepływ prądu przez nasze ciało zagrażający naszemu życiu.
Paradoksalnie…
Paradoksalnie niektórzy fizycy twierdzą, że… można schronić się w pobliżu drzewa. Nie przy samym drzewie, ale w takiej odległości, jaką wysokość ma drzewo. Podobno lepiej troszkę odejść i przykucnąć i to jest chyba najlepsze wyjście. Z dwojga złego, lepiej być trochę porażonym prądem od ziemi aniżeli bezpośrednio, bo wtedy są większe szanse na wyjście z tego cało.
Znacznie łatwiej znaleźć odpowiednie schronienie, gdy wcześniej będziemy wiedzieć, że w naszą stronę zbliża się chmura burzowa. Zwykle, kiedy widzimy błyski i słyszymy grzmoty, burza jest już w pobliżu.
Czytaj więcej: Pożary — największa klęska Litwy
Trzy sekundy…
Warto pamiętać regułę, że odstęp czasu między błyskiem a grzmotem równy trzy sekundy, mówi o tym, że wyładowanie nastąpiło w odległości około jednego kilometra od nas.
Najbezpieczniejszym schronieniem podczas burzy jest z pewnością budynek wyposażony w instalację odgromową, tzw. piorunochron. Jeśli w taki obiekt trafi piorun, to prąd zostanie odprowadzony do ziemi poprzez sieć specjalnych przewodów.
Auto jak klatka Faradaya
Samochód podczas burzy uważany jest za klatkę Faradaya, czyli rodzaj „metalowej puszki”, po której prąd z wyładowania spływa po karoserii, nie zagrażając osobom siedzącym w środku; w zasadzie jest to prawda, należy jednak zwrócić uwagę, że obecnie wiele elementów karoserii jest wykonanych z nieprzewodzących materiałów — na przykład szklane dachy i plastikowe błotniki. Z tego powodu prąd z wyładowania atmosferycznego może mieć utrudnioną drogę do ziemi.
Ze względu na coraz częstsze występowanie takich zjawisk atmosferycznych jak burza, mogą one być dokładniej badane.
Jest to poniekąd związane ze zmianami klimatycznymi i globalnym ociepleniem, bo im wyższa temperatura, tym większa energia jest zgromadzona w atmosferze. Dlatego można powiedzieć, że burze będą występowały częściej i będą bardziej intensywne.
Czytaj więcej: Przywódcy świata zaostrzają walkę z globalnym ociepleniem
Nie nagrywać piorunów!
Obserwując wyładowania z domu, nie należy ulegać pokusie ich nagrywania albo nawet robienia zdjęć przez okno. Zdarzały się sytuacje, gdy do domów wpadały przez okna urwane gałęzie i takie dokumentowanie niebezpiecznego zjawiska kończyło się tragicznie.
Burzę można przeczekać w aucie, ale pod pewnym warunkiem
Gdy burza zastanie nas podczas jazdy samochodem, najlepsze, co można zrobić, to szybkie znalezienie bezpiecznego parkingu i przeczekanie nawałnicy. Jednak i tu należy szukać miejsca do zaparkowania w taki sposób, by nie znajdowało się ono pod drzewami, słupami czy liniami wysokiego napięcia.
Drzewa w okresie letnim łamią się znacznie łatwiej niż zimą. Gdy korona jest wypełniona liśćmi, drzewo stanowi ogromny żagiel dla wiatru.
| Fot. pagd.lrv.lt
A co z odszkodowaniem bez piorunochronu?
Czy piorunochron ma wpływ na zawarcie umowy ubezpieczeniowej w sprawie domu? Czy w razie pożaru jego brak będzie oznaczać odmowę wypłacenia odszkodowania, przynajmniej częściowego?
Zadzwoniłem do spółki ubezpieczeniowej Compensa. Żeby szybciej otrzymać odpowiedź na swoje „piorunowe” pytanie, przedstawiłem się jako przyszły klient, bo z praktyki wiem, że dziennikarzom wyznacza się zazwyczaj kilkudniowy termin na odpowiedź.
Ksienija z ogólnej linii telefonicznej (jeden numer na wszystkie pytania) była na tyle zdumiona moim pytaniem, że długo się zastanawiała, przepytywała, doprecyzowywała (a minuta rozmowy to 12 ct… ), a potem przeprosiła i zapowiedziała oddzwonienie. Po ok. 30 minutach „panienka z jednego okienka’’ poinformowała:
— Brak piorunochronu nie ma wpływu na wielkość ustalonego umową odszkodowania. Dodatkowa opłata potrzebna jest, gdy pragniemy ubezpieczyć sprzęt radiowo-telewizyjny i inne sprzęty gospodarstwa domowego.
Odgromowe wymogi
Jak poinformował Vincas Sasnauskas, kierownik Zarządu Działu Prewencji Pożarów Departamentu Przeciwpożarowego i Ratownictwa, przepis techniczny budowlany STR 2.01.06:2009 określa wymogi ochrony budowli przed wyładowaniami atmosferycznymi i zewnętrznej ochrony odgromowej budowli. Przepisy te określają projekt, montaż i zastosowanie zewnętrznej ochrony odgromowej budynków, jakie są wymagane na terytorium Republiki Litewskiej.
STR 2.01.06:2009 w pkt 2, określa przypadki i wyjątki, gdy konieczne jest instalowanie zewnętrznej ochrony odgromowej budynków, biorąc pod uwagę rodzaj i cel budowy budynków.
Jak wynika z wymienionego punktu — zewnętrzna ochrona odgromowa jest opcjonalna w przypadku konstrukcji o dowolnym przeznaczeniu. Np. dla budynków (domów) mieszkalnych (jednomieszkaniowych), mieszkalnych (dwumieszkaniowych), pomocniczych budynków gospodarczych itp. budowli.