Życiorys polskiej bohaterki
Aleksandra Piłsudska urodziła się 12 grudnia 1882 r. w Suwałkach. Była absolwentką suwalskiego gimnazjum. Studiowała w Warszawie. Od 1904 r. była aktywną członkinią PPS, zajmującą się pracą agitacyjną w zakresie transportu i przechowywania broni. Po rozłamie w partii została członkiem Frakcji Rewolucyjnej. Aresztowano ją w 1907 r. Po zwolnieniu przebywała w Kijowie, a następnie we Lwowie, gdzie była związana z ruchem strzeleckim. W czasie I wojny światowej została komendantką służby kurierskiej w oddziale wywiadowczo-kurierskim I Brygady Legionów. Aresztowana w 1915 r. przez Niemców w Warszawie, została skazana na odosobnienie na Śląsku. W 1916 r. ponownie przebywała w Warszawie. Obok pracy zawodowej prowadziła działalność społeczną w Lidze Kobiet. Po przewrocie majowym w 1926 r. udzielała się w pracy społecznej między innymi w Towarzystwie Opieki nad bezdomnymi dziećmi. Była przewodniczącą Rodziny Wojskowej, Unii Polskich Związków oraz Obrończyń Ojczyzny. Żona Józefa Piłsudskiego. Sejm RP w uchwale podkreślił zaangażowanie Aleksandry Piłsudskiej w działalność społeczną i pomoc dla sierot, organizowanie przedszkoli i szkół dla rodzin wojskowych, wsparcie najbiedniejszych i bezdomnych, tworzenie bibliotek i świetlic dla młodzieży i w uznaniu wybitnej działalności niepodległościowej i społecznej Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2023 Rokiem Aleksandry Piłsudskiej.
Seniorzy udali się do Sejn
Chcąc upamiętnić tę wyjątkową osobę, członkowie Polskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Solecznikach w ramach projektu „Aleksandra Piłsudska — kobieta bohaterka”, finansowanego ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP w ramach konkursu „Polacy i Polonia za Granicą 2023” (Partner Stowarzyszenie „Odra-Niemen”), w dn.12–13 września 2023 r. udali się do Suwałk, miejsca urodzin Aleksandry Piłsudskiej.
Po czterech godzinach podróży zostaliśmy przywitani w Sejnach przez wspaniałą przewodniczkę panią Barbarę Kowalewską. Sejny — to jedno z miast kresowych, znajdujących się na malowniczych terenach Pojezierza Wschodniosuwalskiego, w którym panuje szeroko rozwinięta wielonarodowość i wielokulturowość.
Seniorzy się w tym upewnili zwiedzając Muzeum Kresów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, które było uroczyście otwarte w dniach 12–13 maja 2023 r. Muzeum zostało utworzone w wyremontowanych i zaadaptowanych na ten cel pomieszczeniach XVII-wiecznego klasztoru podominikańskiego w Sejnach. Nowo otwarte muzeum stanowi centrum wiedzy na temat Kresów Wschodnich, historii Sejn oraz nierozerwalnie z nimi związanych dominikańskich zakonników. Zachwyca ono swoim bogactwem i różnorodnością, unikalnym połączeniem przeszłości z teraźniejszością. To niezwykłe miejsce pozwoliło nam lepiej zrozumieć nasze korzenie, kulturę i tradycje.
Następnie seniorzy zwiedzili Bazylikę pw. Nawiedzenia NMP, która została zbudowana w latach 1610–1619 w stylu późnorenesansowym przez dominikanów. Zostali oni sprowadzeni do Sejn w 1602 z Wilna. Większość wyposażenia świątyni, ołtarzy i malowideł, wykonanych jest w stylu barokowym i pochodzi z drugiej połowy XVIII w. Najcenniejszym elementem jest drewniana figura szafkowa Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV w., wykonana w kształcie tryptyku; jest ona od XVII w. przedmiotem kultu religijnego. W całej Europie jest zaledwie kilka takich figur.
Puńskie piękności
Dalsza trasa prowadziła do Puńska. To miasto zamieszkane obecnie w 80 proc. przez autochtoniczną ludność narodowości litewskiej. Pielęgnują oni swoją kulturę, język oraz tradycję.
W Puńsku słuchacze uniwersytetu zwiedzili kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jak też zabytkowy budynek starej plebanii, który został wybudowany w latach 70-tych XIX w. W budynku działa Izba Regionalna założona i prowadzona przez pasjonatów miejscowej kultury i tradycji — nauczycieli, przewodników i artystów. Wewnątrz można podziwiać tradycyjne stroje z Podlasia, rękodzieła sztuki ludowej i fotografie dawnych mieszkańców Puńska. W Smolanach wstąpiliśmy do pięknego kościółka pw. św. Izydora Oracza, zbudowanego w latach 1834–1839.
Podziwialiśmy dworek w Krasnogrudzie nad jeziorem Hołny, w którym w końcu lat dwudziestych i na początku lat trzydziestych XX w. każde wakacje spędzał Czesław Miłosz — poeta, laureat nagrody Nobla. Dziś dworek przyjmuje gości i turystów, prowadzone są tu warsztaty, spotkania, odczyty. Wieczorem członkowie Zarządu PUTW w Solecznikach udali się na spotkanie z członkami Suwalskiego UTW na czele z panią prezes Marią Jolantą Lauryn. Pani prezes opowiedziała o działalności uniwersytetu. Praca będzie owocowała współpracą po podpisaniu umowy o współpracy w 2024 r.
Czytaj więcej: Czesław Miłosz – poeta i prawnik, czyli o zapomnianej tożsamości noblisty
| Fot. archiwum PUTW
Ślady Piłsudskiej w Suwałkach
Podczas drugiego dnia naszego pobytu zwiedzaliśmy Suwałki. Spacerowaliśmy ulicą Gałaja, na której znajdował się dom, w którym Aleksandra Szczerbińska spędziła dzieciństwo, a w latach późniejszych często go odwiedzała. Dziś o tym przypomina pamiątkowa tablica. Spacerując uliczkami starówki, seniorzy mieli możliwość oglądać piękną wystawę plenerową „Aleksandra Piłsudska — suwalczanka”. W Muzeum im. Marii Konopnickiej członkowie uniwersytetu wysłuchali prelekcji Eweliny Zajączkowskiej o A. Piłsudskiej. Była to doskonała okazja, by przybliżyć sobie suwalskie lata Oli z Krzywej i wiele ciekawych faktów z jej życia.
Aleksandra Piłsudska przyczyniła się do powstania szkół w Suwałkach. Jedna z nich nosi jej imię. Uczestnicy wycieczki zwiedzili Szkołę Podstawową nr 2 im. Aleksandry Piłsudskiej. Szkoła nr 2 jest jedyną placówką w Polsce, która nosi imię Aleksandry Piłsudskiej. Zostało ono nadane Szk. Podst. nr 2 w 1934 r. jeszcze za życia pani Marszałkowej. Przywrócono je szkole w 1990 r. po zmianach ustrojowych. Na ścianie szkoły widnieje mural Aleksandry Piłsudskiej i Józefa Piłsudskiego. Na przedstawienie ich wizerunku bezpośrednio wpłynęły wydarzenia związane z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 11 sierpnia 2018 r. podczas Jarmarku Kamedulskiego. Mural przypomina suwalczanom o zasługach Aleksandry oraz jej męża Marszałka Józefa Piłsudskiego dla miasta. Aleksandra Piłsudska jest honorową obywatelką Suwałk.
Dwa dni szybko minęły. Pogoda dopisała, było ciepło i słonecznie. Seniorzy trochę zmęczeni, ale zadowoleni, trochę bogatsi o nowe przeżycia wrócili do swych domów. Dziękujemy przewodniczce pani Barbarze Kowalewskiej za przybliżenie historii Suwalszczyzny. Wycieczka przyniosła mnóstwo pozytywnych wrażeń i wzmocniła chęć dalszego poznawania Polski.
Za sponsorowanie wycieczki jesteśmy niezmiernie wdzięczni Stowarzyszeniu „Odra-Niemen” i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP.
Czytaj więcej: Hołd PUTW w Solecznikach dla Powstańców Styczniowych
Jadwiga Sinkiewicz
Prezes PUTW w Solecznikach