W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak media społecznościowe wpływają na rozwój emocjonalny, społeczny i edukacyjny nastolatków oraz jak rodzice i nauczyciele mogą wspierać młodzież w bezpiecznym i świadomym korzystaniu z tych narzędzi.
Rola sieci społecznościowych w życiu nastolatków
Media społecznościowe odgrywają znaczącą rolę w życiu współczesnych nastolatków, wpływając na wiele aspektów ich codziennego funkcjonowania, od komunikacji po edukację. Platformy, takie jak Instagram, Snapchat czy TikTok, umożliwiają młodym ludziom utrzymanie kontaktu z rówieśnikami, niezależnie od geograficznych barier. Dzięki temu nastolatki mogą rozwijać swoje umiejętności społeczne, uczestniczyć w różnorodnych grupach, co zdecydowanie poszerza ich horyzonty. Jednakże, warto zwrócić uwagę na charakter tych relacji. Często są one mniej intensywne i bardziej powierzchowne niż tradycyjne przyjaźnie, co może prowadzić do uczucia izolacji i samotności, mimo pozornej „łączności”.
Media społecznościowe stanowią platformę, na której nastolatki mogą eksperymentować z różnymi wersjami siebie, prezentować swoje osiągnięcia, zainteresowania oraz wyzwania. Jest to szczególnie cenne w okresie dojrzewania, kiedy młodzi ludzie intensywnie poszukują własnej tożsamości. Niestety, te same platformy często propagują nierealistyczne i jednostronne wzorce piękna, sukcesu i zachowań, co może prowadzić do problemów z samoakceptacją i obniżeniem samooceny.
Z drugiej strony media społecznościowe otwierają przed młodzieżą dostęp do szerokiego wachlarza zasobów edukacyjnych, takich jak kursy online czy platformy umożliwiające wymianę wiedzy z użytkownikami z różnych stron świata. Dzięki temu, nastolatki mają szansę na naukę w sposób bardziej elastyczny i dostosowany do ich indywidualnych potrzeb. Ważne jest jednak, by nauczyć młodzież krytycznego podejścia do oceny wiarygodności źródeł informacji oraz umiejętności rozpoznawania dezinformacji i fałszywych wiadomości, które są powszechne w sieci.
Czytaj więcej o mediach społecznościowych: „Konto in memoriam”. Co robić z mediami społecznościowymi zmarłej osoby
Z życia wzięte
Podam przykład Patrycji, 15-letniej uczennicy z małej miejscowości, która za pośrednictwem mediów społecznościowych nauczyła się języka angielskiego. Patrycja, zainteresowana kulturą anglojęzyczną, miała ograniczony dostęp do kursów językowych w swojej okolicy. Odkryła jednak grupę na Facebooku skupiającą miłośników języka angielskiego z całego świata. Grupa ta organizowała regularne, bezpłatne sesje na żywo, podczas których członkowie mogli praktykować mówienie i rozumienie języka poprzez wzajemne rozmowy.
Dzięki uczestnictwu w tej grupie Patrycja nie tylko znacząco poprawiła swoje umiejętności językowe, ale także nawiązała nowe znajomości z ludźmi różnych kultur, co dodatkowo motywowało ją do dalszej nauki. Uczestnicy grupy korzystali z różnorodnych materiałów edukacyjnych dostępnych online, które były regularnie oceniane i rekomendowane przez bardziej doświadczonych członków, co pomogło Patrycji nauczyć się, jak krytycznie oceniać wiarygodność internetowych źródeł informacji.
Czytaj więcej o rodzajach wielojęzyczności: Wielojęzyczność w realiach Wileńszczyzny
To doświadczenie nie tylko poprawiło jej kompetencje językowe, lecz także nauczyło Patrycję, jak korzystać z internetu w sposób bezpieczny i świadomy, unikając dezinformacji. Wykorzystując zdobyte umiejętności, Patrycja zdecydowała się kontynuować rozwijanie swojej pasji do języków obcych i planuje studia w dziedzinie lingwistyki.
Użytkowanie mediów społecznościowych niesie za sobą również ryzyka, takie jak cyberprzemoc, ryzyko uzależnienia czy nadmierne zaangażowanie w życie wirtualne kosztem aktywności w życiu rzeczywistym. Istotne jest, aby rodzice i nauczyciele prowadzili otwarte i konstruktywne rozmowy z młodzieżą na temat bezpiecznego korzystania z internetu. Ważne jest ustanowienie zdrowych granic, na przykład ograniczenie czasu spędzanego w mediach społecznościowych oraz promowanie aktywności, które nie są związane z ekranem, co może pomóc w zachowaniu równowagi między życiem cyfrowym a rzeczywistym.
Jak wspierać młodzież
Aby wspierać młodzież w zdrowym korzystaniu z mediów społecznościowych, kluczowe jest podejście holistyczne, skupiające się na edukacji, komunikacji, odpowiednich ograniczeniach oraz wzmacnianiu pozytywnych aspektów technologii. Oto jak można to zrealizować w praktyce.
Regularne rozmowy z nastolatkami na temat ich doświadczeń w sieci są fundamentem zdrowego korzystania z mediów społecznościowych. Ważne jest, aby rozmowy te były otwarte i bezstronne, umożliwiając młodzieży dzielenie się swoimi przeżyciami, wątpliwościami oraz sukcesami w życiu wirtualnym. Rodzice i nauczyciele powinni być dobrze poinformowani o różnych platformach i trendach, aby móc efektywnie dyskutować o bezpieczeństwie, prywatności i skutkach społecznych korzystania z mediów społecznościowych. Uświadamianie młodych ludzi o możliwych ryzykach, takich jak cyberprzemoc, jest również kluczowe.
Zarządzanie czasem spędzanym w świecie wirtualnym jest ważne dla zachowania zdrowia psychicznego i fizycznego. Pomoc w ustalaniu realistycznych ograniczeń czasowych spędzanych w mediach społecznościowych może obejmować ustalanie konkretnych godzin „cyfrowych pór ciszy”, „strefy ciszy”, np. podczas posiłków czy przed snem. Takie granice pomagają w zachowaniu równowagi między życiem wirtualnym a rzeczywistym, sprzyjając zdrowszemu stylowi życia.
Czytaj więcej: Polska Szkoła Wirtualna na Litwie przewodziła Międzynarodowemu Kongresowi Polonijnemu. Podsumowanie działalności
Krytyczne myślenie
Należy zachęcać młodzież do korzystania z mediów społecznościowych w sposób konstruktywny i edukacyjny. Można promować platformy i aplikacje, które oferują wartościowe treści edukacyjne, jak: kursy online, webinaria czy grupy dyskusyjne skupiające się na zainteresowaniach młodzieży. To także świetna okazja do nauki o budowaniu zdrowych, wspierających relacji online, które mogą przekładać się na umiejętności społeczne w życiu realnym.
Nauczanie krytycznego myślenia jest niezbędne w świecie pełnym informacji i dezinformacji. Młodzi ludzie powinni być nauczani, jak rozpoznawać wiarygodne źródła informacji, analizować kontekst i zamiary za poszczególnymi postami oraz treściami, które napotykają w internecie. Umiejętność ta jest niezwykle cenna, zarówno w kontekście naukowym, jak i osobistym.
Media społecznościowe są nieodłączną częścią świata, w którym dorastają nasze dzieci. Naszym zadaniem jako rodziców i nauczycieli jest nie tyle izolować młodzież od tej rzeczywistości, ile nauczyć ich, jak mądrze i odpowiedzialnie z niej korzystać. Możemy pomóc nastolatkom czerpać korzyści z cyfrowego świata, minimalizując jednocześnie ryzyko, jaki on niesie.
Czytaj więcej: Troszczmy się o własne bezpieczeństwo cybernetyczne
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 18 (53) 11-17/05/2024