Rosnąca liczba przestępstw internetowych oraz milionowe straty finansowe doprowadziły do zacieśnienia współpracy pomiędzy instytucjami publicznymi i prywatnymi na Litwie. We czwartek 27 marca podpisano memorandum o utworzeniu scentralizowanej jednostki ds. zwalczania nadużyć finansowych oraz utworzenia całodobowego centrum reagowania.
Sygnatariusze memorandum
„W związku z rosnącymi z roku na rok tendencjami, zarówno pod względem liczby ofiar, jak i strat finansowych, które sięgają już milionów euro, podpisano dziś memorandum ze zjednoczonej inicjatywy prezydenta” — powiedział Andrius Varnelis, doradca prezydenta ds. bezpieczeństwa narodowego.
Sygnatariuszami dokumentu są: Prokuratura Generalna, Policja, Bank Litwy, Służba Regulacji Łączności (lit. Ryšių reguliavimo tarnyba, RRT), Krajowe Centrum Cyberbezpieczeństwa oraz Centrum Kompetencji Prewencji Prania Pieniędzy (lit. Pinigų plovimo prevencijos kompetencijos centras). Współpraca z sektorem prywatnym, w tym bankami i operatorami telekomunikacyjnymi, ma umożliwić szybszą reakcję i skuteczniejszą prewencję.
„To obejmuje banki, operatorów komórkowych i dostawców usług internetowych, a nacisk zostanie położony na szybkość reakcji (…), ale także podejmując działania zapobiegawcze w celu ochrony reszty populacji” — dodał Varnelis.
Centrum działa 24/7
W ramach działań prewencyjnych Policja Litewska powołała specjalną jednostkę, która funkcjonuje przez całą dobę i reaguje na zgłoszenia możliwych oszustw internetowych. „Jest to centrum zapobiegania oszustwom internetowym, którego funkcjonariusze reagują przez całą dobę (…)” — poinformował komisarz generalny policji Arūnas Paulauskas.
Od 27 stycznia centrum przyjęło ok. 3 tys. zgłoszeń, z czego 850 przekazano innym organom w celu blokowania stron i numerów. Tylko w ciągu dwóch ostatnich miesięcy oszuści wyłudzili około 4 mln euro. „To bardzo znaczący wzrost, a bardzo niepokojące jest to, że przestępcy używają coraz bardziej skomplikowanych metod. (…) Udaje nam się zbadać tylko około 25 proc. wszystkich przestępstw kryminalnych” — przyznał Paulauskas.
Ponad 13 tys. ofiar w 2024 r.
Prokuratura Generalna odnotowuje wyraźny wzrost liczby postępowań przygotowawczych w sprawie oszustw internetowych — aż o 74 proc. w ciągu ostatnich trzech lat.
„Obecnie prokuratorzy monitorują ponad tysiąc postępowań przygotowawczych w sprawie oszustw internetowych” — powiedziała prokurator generalna Nida Grunskienė.
Według niej, przestępstwa są coraz bardziej skomplikowane. Tylko jednego dnia oszuści wyłudzili 223 tys. euro od obywateli Litwy. Najwyższa dzienna strata w marcu wyniosła blisko 252 tys. euro. W 2023 r. ofiarami oszustw padło 10 tys. osób, które straciły 13 mln euro. W 2024 r. było to już około 13 tys. osób i ponad 17 mln euro strat. Odzyskano zaledwie 2,5 mln euro.
„W ubiegłym roku próbowano wyłudzić od ludności litewskiej 35 mln euro, 15 mln euro zostało zatrzymanych, więc faktycznie próbowano wyłudzić 20 mln euro. W ubiegłym roku ofiary poniosły rzeczywiste szkody w wysokości 17 mln euro, z czego odzyskano 2,5 mln euro” — wyjaśniła Grunskienė.
Konieczna edukacja i szybka reakcja
W obliczu rosnącej skali oszustw, przedstawiciele instytucji zaangażowanych w inicjatywę podkreślają znaczenie edukacji i współpracy ze społeczeństwem.
Paulauskas wezwał obywateli do aktywnego informowania policji o próbach oszustw, przekazując dane kontaktowe wykorzystywane przez przestępców — adresy e-mail, numery telefonów czy adresy stron internetowych — w celu ich szybkiego zablokowania.
Według Andriusa Varnelisa, skutki finansowe oszustw mają wpływ nie tylko na pojedynczych obywateli, ale również na zaufanie społeczne do firm, instytucji publicznych oraz całego systemu finansowego.
Czytaj więcej: Oszuści internetowi coraz bardziej atakują — mogą pozbawić oszczędności całego życia