W polskich szkołach na Litwie brakuje części podręczników, a część jest przestarzała: niektóre mają prawie 20 lat. Niektóre podręczniki nie odpowiadają nowym wymogom zakreślonym w przedmiotowych programach nauczania. Niektórych przedmiotów uczniowie uczą się z… powielanych na kserokopiarce tematów.
— Część podręczników w szkołach jest przestarzała i nie odpowiada nowym wymogom programowym. Tak jest z podręcznikami do nauki języka polskiego i literatury dla klas 11-12. Poza tym zupełnie nie była tłumaczona historia dla 11-12 klas. Niedawno dopiero ukazał się podręcznik z historii litewskich autorów w języku litewskim, który został napisany według nowych wymagań programowych, ale jeszcze nie doczekał się tłumaczenia na język polski — powiedział „Kurierowi” Józef Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”.
O braku nowych podręczników z języka polskiego dla klas 11-12 mówi się od lat.
— W starszych klasach (11-12) zarówno podręcznik do nauczania literackiego, jak i językowego, są przestarzałe, niedostosowane do zmian programowych. Brakuje też podręczników do kształcenia językowego w klasach 9-10. Podręczniki te zostały wydane jeszcze w 1998 roku, więc przydałyby się nowe do nauczania gramatyki. Podręczniki do nauczania literatury w klasach 9-10 są nowsze, ostatnie wydanie to 2006 rok. I co najważniejsze, są aktualne i odpowiadają zmienionym programom nauczania — powiedziała „Kurierowi” Teresa Król, polonistka z Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie.
Co roku szkoły zgłaszają „Macierzy Szkolnej” informacje na temat brakujących podręczników. W tym roku zamówiły podręcznik do geografii dla klasy 6 oraz klasy 7.
— Nie został jeszcze wydany nowy podręcznik w języku polskim do nauczania geografii według nowego programu. Ukazał się już taki podręcznik w języku litewskim, ale nie został jeszcze przetłumaczony. Te polskie podręczniki do nauczania geografii, które mamy, są już przestarzałe i nie odpowiadają nowym wymogom programowym — poinformowała nas bibliotekarka Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach Olga Skirtunienė.
Jak mówiła, brakuje też polskich podręczników do nauczania ekonomii czy biologii.
— Obecnie brakuje nam podręczników „Bios” do nauczania biologii w języku polskim do klasy 7. Nakład się wyczerpał i część książek zamówiliśmy w języku litewskim. Dlatego w siódmej klasie połowa uczniów korzysta z polskich podręczników, połowa — z litewskich. Podręczniki z języka polskiego dla klas 11-12 są przestarzałe, mają już po 20 lat — zaznaczyła Olga Skirtunienė.
Ogólnie zaopatrzenie w podręczniki w języku polskim nie jest złe. Nie ma problemu z podręcznikami z matematyki, chemii, historii.
Gorzej wygląda sytuacja z podręcznikami do nauki języka litewskiego.
Minister oświaty w styczniu br. zatwierdziła nowe wymagania programowe, dotyczące nauczania języka litewskiego w klasach 1-4 i w klasach 5-10. Już od 1 września 2016 r. według nowych programów rozpoczęli naukę uczniowie klas nieparzystych, czyli uczniowie klas 1, 3, 5, 7, 9. Wszystkie pozostałe klasy rozpoczną naukę według nowego programu już od września 2017 r..
Program nauczania został przygotowany, tymczasem odpowiednich podręczników brak. W trakcie przygotowania są dopiero podręczniki do nauki języka litewskiego w klasach początkowych, podobnie jest z podręcznikami dla klas 7 i 9. Ukazał się nowy podręcznik dla klasy 5 „Atrask”, który, zdaniem lituanistów, jest zbyt trudny dla ucznia z polskiej szkoły.
Koszyczek ucznia przewiduje określoną sumę na zakup podręczników i pomocy naukowych. Dla szkół w regionie Litwy Południowo-Wschodniej ta suma w koszyczku jest o 20 proc. większa niż w pozostałych regionach Litwy.
— Jeżeli w koszyczku suma jest większa o 20 proc., a podręcznik jest droższy o 30 proc., to i tak zwiększenie koszyczka nie pokrywa kosztów wydania tłumaczonego podręcznika. Dlatego pomoc z Polski jest nieoceniona. W tym roku „Geografia” zostanie wydana dzięki wsparciu, które okazała Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” — mówił Józef Kwiatkowski.
Józef Kwiatkowski Fot. Marian Paluszkiewicz
Wydanie podręcznika kosztuje różnie. Przykładowo całkowity koszt wydania „Geografii” dla klasy 6 składającej się z dwóch części kosztuje wydawnictwo 26 euro przy zamówieniu 550 egzemplarzy. Zwiększenie nakładu do 1 000 egzemplarzy zmniejsza koszta nakładu o 25-30 proc.
— W miarę możliwości staramy się, aby podręczniki były tłumaczone na polski, co pociąga za sobą oczywiście koszta. Zwykle na wiosnę wysyłamy do szkół prośbę o wskazanie, jakie podręczniki należy pilnie tłumaczyć. Otrzymujemy informację zwrotną, wyłaniamy priorytety. Co roku w ciągu ostatnich 20 lat wydawaliśmy po 1-2 tytuły podręczników. Całkowity koszt ich wydania pokrywała „Wspólnota Polska”. Przez ostatnie 2 lata koszt ich wydania pokrywa się z Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” — mówił prezes „Macierzy Szkolnej”.
Jak poinformował, w 2017 r. planuje się tłumaczenie na język polski historii dla 11-12 kl. w pełnym wymiarze, czyli w liczbie tysiąca egzemplarzy — tylu, ilu w przybliżeniu jest maturzystów. Istnieje też ogromna potrzeba napisania nowego podręcznika z języka polskiego dla klas starszych.