Rak szlachetny to jedyna krajowa odmiana od zawsze zamieszkująca jeziora i rzeki Litwy. Obecnie ten gatunek szybko zanika w całej Europie.
Inwazyjne — bez ograniczeń
Jest wypierany przez gatunki inwazyjne — raka pręgowanego i sygnałowego. Te gatunki można poławiać przez cały rok bez żadnych ograniczeń ze względu na ilość, środki połowu bądź rozmiary raków. Specjaliści od ochrony środowiska przypominają, że złowione przy okazji łowienia inwazyjnych gatunków gatunki krajowe, które nie spełniają ustalonych wymagań (zbyt duża ilość, małe rozmiary lub niedozwolone przy połowie krajowych gatunków pułapki na raka, czy inne środki połowu) należy wypuścić. Na połowu raków także wymagane są zezwolenia wędkarskie.
Czytaj więcej: Wiosenne zakazy dla wędkarzy — o tym trzeba wiedzieć
Nie „wzbogacać” stawów
Ważne też, by inwazyjnych gatunków nie przenosić do innych zbiorników wodnych, gdyż zachowują aktywność także o zimnej porze roku, a przez to czynią wielkie spustoszenie wśród ryb zdążających na tarło, niszczą ikrę i narybek. Po połowie w zbiornikach wodnych, gdzie występują inwazyjne gatunki raka, dobrze jest wysuszyć siatki na żywca, łódkę i inny sprzęt wędkarski, by nie przenieść przypadkiem zarazków raczej dżumy czy też małych raków do innych zbiorników wodnych.
Ostrzeżenie lub grzywna…
Za nielegalne połowy raków wąskonosych grozi ostrzeżenie lub grzywna w wysokości 10-60 euro.
Za nielegalne połowy raków szerokonosych grzywna wynosi 90-170 euro. Ponadto za każdego nielegalnie złowionego raka oblicza się 15 euro szkody wyrządzonej naturze.
Czytaj więcej: Nieetatowy inspektor ochrony środowiska otrzyma więcej uprawnień
Rodzaje raków
Urzędnicy Wydziału Ochrony Środowiska zwracają uwagę na najważniejsze aspekty połowu raków i przypominają, że miejscowe gatunki należy łowić ze szczególną odpowiedzialnością. Tylko inwazyjne raki można łowić przez cały rok.
„W litewskich zbiornikach wodnych występują cztery rodzaje raków: lokalne — szerokodziobe, wąskodziobe i inwazyjne — rak znakowany i pręgowany. Dlatego też, gdy rozpoczyna się sezon łowienia raków, należy przestrzegać zasad amatorskiego wędkowania na wodach śródlądowych” — mówi Darius Komka, główny specjalista wydziału.
Zasady te są ważne, ponieważ określają obiekty amatorskiego połowu, narzędzia, metody, tryb organizacji połowów amatorskich oraz regulują inne czynności związane z amatorskim wędkarstwem na wodach śródlądowych.
Ochronić litewskie
„Należy pamiętać, że nie ma ograniczeń co do liczby tzw. czerpaków do połowu raków. Dozwolony jest również połów tych raków rękoma i chwytakami, ale wszystkie raki szerokodziobe i wąskodziobe, lub ryby złowione podczas takich połowów należy natychmiast wypuszczać do tego samego akwenu” — zaznacza Darius Komka. Inwazyjne raki można było łowić przez cały rok. Ich liczba i wielkość nie są ograniczone, ponieważ pomaga to przetrwać litewskim rakom.
Jak odróżniać?
Raki szerokodziobe dorastają do 20 cm. Posiadają zęby na szczypcach — to jedna z cech charakterystycznych. Po złapaniu i obróceniu raków widać, że kolor kleszczy jest czerwony, ale odcień może się nieznacznie różnić. Samce są nieco większe niż samice. Samce dojrzewają po trzech latach, samice po czterech latach. Samica wypuszcza 20-200 jaj. Żyje około 10 lat. Wąskie raki cęgowe można rozpoznać po białym lub bardzo bladym spodzie ciała oraz wąskich cęgach. Górna część ciała jest żółtozielona.
Tzw. oznaczone raki mają białą plamkę na szczypcach. Górna część ich skorupy jest jasnobrązowa, dolna czerwona, sama skorupa jest gładka. Oznaczone raki mogą żyć na dużych głębokościach, ukrywając się pod skałami lub błotem.
Raki pręgowane mają ciemnoczerwone paski na brzuchu. Ciało jest jasnobrązowe, za szczypcami znajdują się ostre wyrostki na drugiej kończynie. Ponadto są mniejsze niż inne raki. Na Litwie raki dorastają do 13 cm. Raki są aktywne przez całą dobę i przez cały rok, a nawet zimą.
Dowcipy o rakach
Jak nazywa się odgłos przedmiotu, który słychać, gdy małemu rakowi zabierze się zabawkę?
— Wycieraczka.
Po wykładzie na temat rozmnażania się, na którym wykładowca mówił, że stosunek płciowy u raków trwa dwanaście godzin, studenci opuścili salę, z wyjątkiem jednej słuchaczki. Wykładowca podchodzi do niej i pyta:
— Czy ma pani jeszcze jakieś pytanie? Może pani czegoś nie zrozumiała?
— Wręcz przeciwnie, panie profesorze. Nareszcie zrozumiałam, co znaczy „uraczyć się” — odrzekła rozmarzonym głosem studentka.
Danie z raka — bezbolesne dla jego „składników”
Rzadko kiedy mamy odwagę ugotować raka. Dość powszechne jest przekonanie o tym, iż gotując go, sprawiamy mu nieziemski ból, co objawia się jego piszczeniem. Prawda jest taka, że raki nie mogą piszczeć, gdyż zwyczajnie nie mają strun głosowych.
1. Przygotuj: raki, duży garnek, wodę, pęczek koperku, kilka liści laurowych, kilka ziaren ziela angielskiego, sól i pieprz w całości.
2. Żywe raki wsadź na pół godziny do zamrażarki — w ten sposób będą zahibernowane, czyli zostanie obniżona ich temperatura ciała, co zmniejszy aktywność życiową.
3. Wodę zagotuj z koperkiem i przyprawami. Do wrzątku wrzuć raki i gotuj przez 20 minut. W trakcie gotowania będzie słychać piski/trzaski — to odgłos pękania skorup, którym nie należy się przejmować.
4. Ugotowane raki powinny być czerwone. Jeśli będą miały taki kolor, wyjmij je z wody, odsącz a następnie obierz.
Jak obrać raka?
a) Od głowy oderwij odwłok (szyjkę rakową) i ściągnij z niego pancerz. Oderwij nóżki. Oczyszczony odwłok możesz od razu jeść.
b) Pozostają jeszcze szczypce — rozłup je przy pomocy tępej strony noża lub specjalnymi szczypcami. Następnie zwyczajnie wyssij z nich zawartość. Smak mięsa z tej części raka pozytywnie Cię zaskoczy…
Smacznego!
Zaskakujące ciekawostki o rakach
- Większość raków jest ściśle wodna, ale niektóre z nich żyją w środowisku półwodnym.
- Żywotność raków waha się od roku do dwudziestu lat w zależności od gatunku.
- Raki są bardzo agresywne i są wszystkożerne.
- Raki mogą żyć na wolności nawet do 30 lat.
- Skorupiaki te mają dobry wzrok i podobnie jak inne pokrewne gatunki mogą poruszać oczami niezależnie od siebie.
- Raki idą do przodu i pływają do tyłu, ponieważ mają cztery nogi do chodzenia i cztery do pływania.
- Większość dorosłych raków ma około 7,5 cm długości.
- Raki są ściśle związane z homarami, krabami i krewetkami.
- Nazwa „rak” pochodzi od starofrancuskiego słowa escrevisse. Słowo to zostało zmienione na „rak” poprzez skojarzenie z „rybą”. W podobny sposób wywodzi się w dużej mierze amerykański wariant „rak”.
| Rys. Władysław Mickiewicz