Grupa posłów proponuje przyszły rok ogłosić Rokiem Bitwy pod Orszą (obecnie miasto na Białorusi, nad Dnieprem), w której 8 września 1514 roku armia Wielkiego Księstwa Litewskiego pokonała wojska moskiewskie.
W przyszłym roku przypada 500. rocznica tej jednej z największych bitew rozegranych w XVI-wiecznej Europie.
— Bitwa pod Orszą szczególnie pamiętna jest z tego powodu, że skończyła się największą w historii WKL wygraną przeciw Moskwie — w rozmowie z „Kurierem” powiedział znany litewski historyk prof. Alfredas Bumblauskas. — Siły litewsko-polskie były prawie trzykrotnie mniejsze niż ruskie, czyli około 30 000 żołnierzy na polu walki spotkało się z 80 000! Jednak dzięki znakomitym posunięciom taktycznym, zastosowanym przez dowódcę Konstantego Ostrogskiego, silny przeciwnik poniósł klęskę. Zwycięstwo pod Orszą jest uznawane za jeden z największych sukcesów armii WKL po słynnej bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Jednak wielka wygrana przeciw Rosjanom na Wschodzie nie jest tak dobrze znana w społeczeństwie jak pokonanie Niemców na Zachodzie. Prof. Bumblauskas stwierdził, że ważność bitwy pod Orszą została częściowo zapomniana w czasach sowieckich.
— Przy sowietach wiele mówiono o chlubnym zwycięstwie przeciw Niemcom. Jednak ideologia i wszechwidzące oko „Wielkiego Brata” nie pozwalało tak głośno wspominać o dawnym pokonaniu wojska moskiewskiego. W ten sposób wydarzenia pod Orszą okazały się na bardzo dalekim planie — tłumaczył historyk.
„Tej pokój pozwolił Litwie wzmocnić cię, właśnie w tym okresie został wydany Pierwszy Statut Litewski, zbudowany renesansowy Pałac Władców, zaczęto drukować książki, rozpowszechniały się idee Renesansu i postępu” — piszą w sejmowym projekcie jego twórcy.
Zdaniem autorów projektu bitwa pod Orszą jest także ważna pod względem więzi Litwy z Białorusią i Ukrainą. W bitwie tej uczestniczyła łączna wielonarodowa armia, samo miejsce starcia znajduje się na terytorium obecnej Białorusi, z kolei hetman wielki litewski Konstanty Ostrowski, który dowodził połączonymi siłami, jest pochowany w Ławrze Peczerskiej w Kijowie.
***
Rok 2014 już został ogłoszony Rokiem Kristijonasa Donelaitisa i Rokiem Teatrów.
CERKWIE ZA ZWYCIĘSTWO
Z okazji zwycięstwa w bitwie pod Orszą w Wilnie zostały wzniesione dwie cerkwie — św. Mikołaja i św. Trójcy. Wyznający prawosławie hetman wielki litewski Konstanty Ostrowski w 1514 roku otrzymał od Zygmunta III prawo budowy nowych cerkwi jako pomników odniesionego zwycięstwa.
Książę Ostrogski sfinansował całkowitą przebudowę monasteru Trójcy Świętej, w tym wzniesienie nowej, murowanej świątyni. W tym samym roku Konstanty Ostrogski wzniósł w Wilnie też cerkiew. św. Mikołaja (Nikolską). Ta jedna z najstarszych murowanych świątyń stolicy znajduje się w obrębie Starego Miasta przy ulicy Didžioji. Pierwszy drewniany obiekt sakralny na miejscu dzisiejszej cerkwi został wzniesiony jeszcze w roku 1340.