W dniach 2-3 października po raz pierwszy obchodzony będzie w Polsce Dzień Jedności Kresowian.
Idea Dnia Jedności Kresowian zrodziła się z potrzeby przywrócenia Polakom świadomości dziedzictwa Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej jako wspólnej spuścizny ważnej dla bezpieczeństwa państwa, bytu narodu, jego tożsamości i kultury, z chęci nawiązania do dorobku prężnego, silnego i aktywnego polskiego narodu, który zawsze miał poczucie własnej wartości i dumy, a także z konieczności odbudowy zerwanych więzi pomiędzy rodzinami kresowymi.
„Kiedyś w internecie trafiłam na Dzień Jedności Kaszubów i pomyślałam, że to dobry pomysł. Skoro jednoczą się Kaszubi, to dlaczego nie Kresowianie. Polaków o korzeniach kresowych w Polsce jest kilka milionów, ale są rozbici, skupieni w regionalnych organizacjach, a przez to słabi i nieskuteczni w działaniu. Uważam, że trzeba to zmienić” — powiedziała w rozmowie z „Kurierem” Ewa Szakalicka, koordynatorka Projektu Dzień Jedności Kresowian.
Zdaniem naszej rozmówczyni, pomysłodawczyni święta, jest ono potrzebne nie tylko po to, żeby realizować postulaty ruchu kresowego w kraju, ale również po to, żeby realnie wspierać Polaków, którzy zostali za kordonem i dzisiaj mieszkają w niepodległych krajach — na Litwie, Ukrainie, Łotwie, Białorusi i w Rosji.
„Pochodzę z rodziny kresowej, z Nowogródczyzny. Mój tato był żołnierzem Armii Krajowej i walczył o Wilno. Część mojej rodziny została na Kresach. W dzieciństwie jeździłam z rodzicami do dziadków do Żołudka. Dzisiaj to Białoruś. Tato nauczył mnie kochać nasze rodzinne ziemie, rzekę Niemen… Kresy w moim życiu zawsze były i są najważniejsze. Nawet jako dziennikarka zajmowałam się wyłącznie tematyką kresową. To wielki polski dorobek, z którego powinniśmy być dumni” — dodała koordynatorka projektu.
Dzień Jedności Kresowian organizowany jest po raz pierwszy, dlatego nie wiadomo, ilu będzie uczestników.
„Zaproszeni są Kresowiacy, ale także Polacy ze Wschodu. Ze znanych osobistości swoją obecność potwierdzili europoseł Waldemar Tomaszewski i działaczka mniejszości polskiej na Białorusi Andżelika Borys” — poinformowała Ewa Szakalicka.
Organizatorzy podkreślają, że na Kresach kultura polska była najwyższą, przyciągała inne narody, a jednocześnie pozwalała im zachować własną tożsamość — litewską, ruską, żydowską, ormiańską, karaimską, tatarską… Przynależność do narodu polskiego opierała się na wolności i tolerancji. Odwoływanie się do tego wielkiego dorobku Rzeczypospolitej staje się szczególnie ważne w obliczu zastępowania ideologii komunistycznej byłego Związku Sowieckiego ideologią szowinistyczną państw narodowych.
Data obchodów Dnia Jedności Kresowian nie jest przypadkowa — 2 października 1413 roku w Horodle (wieś w województwie lubelskim) zawarto unię między Polską a Litwą. Była ona efektem mądrości politycznej Władysława Jagiełły — umocniła pozycję obu krajów na arenie międzynarodowej i okazała się fundamentem związku, który z obopólną korzyścią przetrwał aż do rozbiorów.
W tym roku mija także 70. rocznica wysiedleń Polaków ze wschodnich województw II RP. Około 2 milionów osób opuściło swoje ojczyste strony. Po II wojnie światowej w wyniku uzgodnień przywódców trzech mocarstw — Winstona Churchilla, Franklina D. Roosevelta i Józefa Stalina — Polska utraciła połowę swojego terytorium państwowego na rzecz Związku Sowieckiego, a po rozpadzie Bloku Wschodniego — na rzecz niepodległych republik. Powojenne masowe wypędzenia Polaków z ziemi ojczystej dopełniły zagłady polskich Kresów. Ich mieszkańcy zostali rozproszeni po całym świecie. W kraju byli przemilczani i zwalczani. W dowodach osobistych jako miejsce urodzenia mieli wpisane ZSRR. Wystarczyło pół wieku, by tereny tak oczywiście znaczące dla polskości i jej kultury odpłynęły w nicość publicznych ram pamięci.
Program obchodów Dnia Jedności Kresowian jest bardzo bogaty. Uroczystości rozpoczną się 2 października debatą na temat: „Kresy a polska świadomość narodowa” z udziałem przedstawicieli organizacji pozarządowych i uznanych ekspertów. W programie artystycznym nie zabraknie wileńskich akcentów. Wystąpi polski Reprezentacyjny Zespół Pieśni i Tańca „Wileńszczyzna” pod kierownictwem Jana Mincewicza.
„Z radością przyjęliśmy zaproszenie do udziału w Dniu Jedności Kresowian. Jest to święto nowe, dlatego więcej na ten temat będę mógł powiedzieć po powrocie. Ale teraz już jestem pewny, że taka impreza kulturalna jest bardzo potrzebna, ponieważ zjednoczy Kresowian mieszkających poza Polską” — powiedział „Kurierowi” Jan Mincewicz, kierownik zespołu „Wileńszczyzna”.
W programie obchodów zaplanowane są cztery gościnne występy zespołu. „Wileńszczyzna” wystąpi m. in. na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, w bazylice Najświętszego Serca Jezusowego oraz w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie, gdzie podczas mszy świętej wykona całą oprawę liturgiczną.
Po mszy św. w katedrze św. Jana nastąpi uroczystość zawiązania Konfederacji Obywateli Kresów Rzeczypospolitej.
W Komitecie Honorowym członkostwo przyjęły: Karolina Kaczorowska, małżonka ostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, oraz Anna Maria Anders, córka gen. Władysława Andersa.
Honorowy Patronat objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.