W takim też celu, w imieniu Ambasady Republiki Litewskiej w Polsce, za sprawą Konsulatu Honorowego RL w Szczecinie, przybyła do Pszczelnika grupa przyjaciół Litwy, aby uczcić pamięć dwóch litewskich bohaterów — lotników Steponasa Dariusa i Stasysa Girėnasa. Ci dwaj lotnicy, którzy tam tragicznie zginęli w roku 1933, wystartowali z Nowego Jorku z zamiarem pokonania trasy liczącej ponad 7 tys. km i pobicia rekordu długości lotu bez międzylądowania.
Czytaj więcej: Obchody 91. rocznicy tragicznej śmierci lotników Dariusa i Girėnasa w Pszczelniku
| Fot. Leszek Wątróbski
Szacunek przez modlitwę
Zebrani pod upamiętniającym ten bohaterski czyn pomnikiem oddali lotnikom szacunek przez modlitwę, zapalenie symbolicznego znicza i złożenie kwiatów. Nie zabrakło też okolicznych przemówień. Jako pierwszy głos zabrał główny organizator spotkania — konsul honorowy RL w Szczecinie Wiesław Wierzchoś, który powiedział m.in.:„…w tym szczególnym dniu, Dniu Zadusznym, w imieniu Ambasady Republiki Litewskiej i Honorowego Konsulatu Republiki Litewskiej w Szczecinie spotykamy się w Pszczelniku, praktycznie od 1990 r., aby oddać cześć i hołd naszym litewskim lotnikom i bohaterom, którzy tragicznie zakończyli tutaj, w roku 1933, swój lot, który jednak, jak to się powszechnie przyjęło, nadal trwa. Pszczelnik odwiedzały też wszystkie najważniejsze osobistości życia politycznego Litwy. Kwiaty tu składali: Vytautas Landsbergis, głowa państwa litewskiego (1990–1992), uznany ustawowo w roku 2022 za pierwszego przywódcę niepodległej od 1990 Litwy; Algirdas Brazauskas, prezydent Litwy (1993–1998) i premier (2001–2006); Valdas Adamkus, litewski i amerykański polityk, prezydent Litwy (1998–2003 oraz 2004–2009); Dalia Grybauskaitė, prezydent Litwy (2009–2019) będąca pierwszą kobietą na tym stanowisku; Gitanas Nausėda, prezydent Litwy (od 2019) ekonomista, bankowiec, nauczyciel akademicki i polityk. Pszczelnik to także szczególne miejsce dla Myśliborza, bo w tym dniu jego burmistrz Piotr Sobolewski został odznaczony najwyższym odznaczeniem litewskim — Krzyżem Kawalerskim za zasługi dla Litwy nadanym mu przez prezydenta RL Gitanasa Nausėdę”.
Czytaj więcej: 90. rocznicę śmierci Dariusa i Girėnasa Litwa upamiętniła razem z Polską
| Fot. Leszek Wątróbski
„Bohaterzy, którzy rozsławiają Litwę i Polskę”
„Wspominamy pamięć lotników nie tylko w lipcu, w rocznicę katastrofy, ale także oddajemy im cześć w Dniu Zadusznym, modląc się za ich dusze. Oddajemy w ten sposób duży szacunek tym bohaterom, którzy praktycznie rozsławiają nie tylko Litwę, ale i Polskę. Nasz region jest dla Litwy szczególny, także z powodu dziedzictwa komandora (lit. jūrų kapitonas) Anatasa Kaškelisa, pierwszego dowódcy Marynarki Wojennej Litwy. Jest on bowiem kluczową postacią w historii litewskiej marynarki wojennej i odegrał w niej istotną rolę jako dowódca okrętu wojskowego »Prezidentas Smetona«. Jego zaangażowanie miało ogromny wpływ na współczesną marynarkę obronną Litwy, jak i na litewską Gwardię Narodową. W tym roku przypada 80. rocznica śmierci komandora, a miejsce jego spoczynku wciąż jest owiane tajemnicą. Ostatnie badania wskazywały, że zmarł w 1944 r. Efektem naszych starań jest oficjalne potwierdzenie miejsca spoczynku komandora na podstawie Archiwalnej Księgi Zmarłych. Już wiemy, że faktycznie został pochowany w Świdwinie” — mówił Wiesław Wierzchoś.
| Fot. Leszek Wątróbski
Nowy format spotkań
Kolejnym mówcą był burmistrz Myśliborza Piotr Sobolewski, który skierował podziękowania za zorganizowanie tego spotkanie konsulowi honorowemu RL w Szczecinie Wiesławowi Wierzchosiowi, wielkiemu przyjacielowi Myśliborza, co podkreśliła Rada Miejska przyznając mu medal Zasłużony dla Ziemi Myśliborskiej.
Burmistrz przedstawił też nową inicjatywę zmiany formatu spotkań z „1 L” na „2 L” — czyli nie tylko „lipiec” ale i „listopad”. „Nazwy tych dwóch miesięcy zaczynają się od tej samej litery —powiedział Piotr Sobolewski — i w obu tych miesiącach się tu spotykamy. W lipcu, w rocznicę śmierci bohaterskich lotników litewskich, w zupełnie innej przestrzeni, gdy kontekstem jest wysoka ranga polityczna i dyplomatyczna. A dziś, w listopadzie, tak bardziej kameralnie, w kontekście człowieczego losu, w miejscu, w którym zakończyło się życie doczesne, a zaczęło się życie wieczne. To jest kolejny kontekst — kultury pamięci chrześcijańskiej, kultury europejskiej A jest to niewątpliwie ważny aspekt tego naszego spotkania tu w Pszczelniku. My, Myśliborzanie i mieszkańcy Pszczelnika, jesteśmy skromnymi strażnikami tego miejsca jako części naszej bardzo ważnej lokalnej historii, chociaż to wielka międzynarodowa rzecz. Nasze tu spotkania mają wartość samą w sobie. Są to przecież spotkania przyjaciół, których wiąże i spaja historia tragicznej śmierci bohaterskich lotników litewskich Steponasa Dariusa i Stasysa Girėnasa. I to powoduje rzeczywiście, że ten lot nadal trwa i przynosi ciągle coś nowego, przynosi nowe relacje, nową wymianę myśli, spotkania z nowymi ludźmi, ale przede wszystkim ze starymi przyjaciółmi, co nas bardzo cieszy. Jesteśmy czwartym pokoleniem pamiętającym i przywołującym losy bohaterskich lotników litewskich. Niedługo przed nami setna rocznica tego niezwykłego lotu. Moim życzeniem jest, abyśmy wszyscy mogli spotkać się w tym miejscu — w rocznicę przelotu nad Atlantykiem dwóch bohaterskich mężczyzn związanych na zawsze więzami przyjaźni i myślą o swoim narodzie, o swoim kraju, których i Polacy otaczają swymi myślami i czczą” — mówił Piotr Sobolewski.
| Fot. Leszek Wątróbski
Płaszczyzna do budowania dobrych relacji
Kolejne ciekawe wątki rozwinął Krzysztof Męciński, dyrektor szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Powiedział on m.in.: „Mam zaszczyt i honor reprezentować instytucję, która w swojej nazwie ma słowo »pamięć« odnoszącą się nie tylko do naszych, polskich bohaterów, bohaterów państwa polskiego. Bo w obszarze działania Instytutu Pamięci Narodowej, w strukturze organizacyjnej instytutu, mamy też Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa. Biuro to zajmuje się pamięcią i miejscami pamięci znajdującymi się na terenie Rzeczpospolitej i dotyczącymi nie tylko obywateli naszego państwa. Stąd moja obecność w Pszczelniku dzisiaj. I uważam, że jest to bardzo ważne, aby pamiętać o takich osobach jak Steponas Darius i Stasys Girėnas, którzy tu właśnie zakończyli swoje życie. Uważam również, że to miejsce jest taką płaszczyzną budowanie dobrych relacji między naszymi państwami, za co dziękuję Panu Konsulowi, który od wielu już lat pogłębia przyjaźń polsko-litewską. W szczecińskiej katedrze jest bardzo ważna tablica upamiętniająca lotników litewskich. A teraz podejmowane są działania związane z 80. rocznicą śmierci komandora Anatasa Kaškelisa, który został pochowany w Świdwinie w 1944 r. I który był twórcą marynarki wojennej Litwy. Jest to kolejny znak pamięci o litewskim bohaterze na terenie naszego województwa”.
Były też modlitwy za dusze bohaterskich lotników, którym przewodniczyli miejscowi księża: dziekan Jerzy Tobiasz, prałat Aleksander Jaszczur i proboszcz Stanisław Rębaliński. W uroczystościach zadusznych w Pszczelniku wzięli też licznie udział samorządowcy myśliborscy — m.in.: Bożena Srokowska — przewodnicząca Rady Miasta Myślibórz, Katarzyna Królak — sekretarz Miasta Myślibórz, Robert Dudek — Starosta Myśliborski, Magdalena Szymczyk – dyrektor Muzeum Myślibórz, Rafał Skowron — dyrektor tamtejszej szkoły im. S.Dariusa i S.Girėnasa oraz Witold Narkiewicz — przewodniczący szczecińskiej Mniejszości Litewskiej.
