W 224. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja odbyły się świąteczne uroczystości na placu Zamkowym w Warszawie, zaś na wileńskim cmentarzu na Rossie, tradycyjnie, kwiaty i wieńce złożyli przedstawiciele polskiej dyplomacji i społeczności polskiej na Litwie.
Z okazji święta narodowego Konstytucji 3 Maja prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė i przewodnicząca Sejmu Loreta Graužinienė przekazały Polsce pozdrowienia.
„Litwa i Polska w obliczu trudnych wyzwań historycznych niejednokrotnie wskazywały na wagę wolności i demokracji, dlatego też oba kraje nie mogą pozostać obojętne, gdy zagrożona jest suwerenność i wolność sąsiednich narodów, godność i wolność najbliższych sąsiadów” — napisała w liście do prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego prezydent Grybauskaitė, podkreślając, że w obliczu nowych zagrożeń oba państwa nadal wspólnie stoją na straży europejskich tradycji państwowości.
Przewodnicząca litewskiego Sejmu Loreta Graužinienė w liście do marszałka Senatu RP Bogdana Borusewicza oraz przewodniczącego Sejmu RP Radosława Sikorskiego podkreśliła, że Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r. była pierwszym przykładem jednoczącej się Europy.
Pierwsza pisana Konstytucja w Europie umocniła wolność wyznania, równouprawnienie, tolerancję i władzę państwową opartą na woli narodu.
Graužinienė zaapelowała o dalszą „solidarność i jedność w obronie wolności i wartości europejskich”, zachęciła do dalszej „realizacji wspólnych celów, rozwoju stosunków dwustronnych i współpracy” oraz zapewniła, że „zachowując wierność ideom Konstytucji, musimy odważnie tworzyć bezpieczną przyszłość zjednoczonej Europy”.
Wileńskie obchody Konstytucji 3 Maja odbyły się tradycyjnie na cmentarzu na Rossie, przy Mauzoleum Matki i Serca Syna, gdzie spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego i jego matka. W uroczystości składania wieńców i kwiatów uczestniczyło kilkuset Polaków mieszkających na Litwie, a także liczni turyści z Polski, którzy w tych dniach przebywali w Wilnie. Wielu przedstawicieli Wileńszczyzny uczestniczyło w tym czasie w obchodach, które odbywały się w Warszawie i w wielu miastach Polski. Z Litwy zostali zaproszeni: przewodniczący Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, europoseł Waldemar Tomaszewski, prezes Związku Polaków na Litwie, poseł Michał Mackiewicz, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”, poseł Józef Kwiatkowski oraz posłanka Rita Tamaszuniene, przewodnicząca Sejmowej Frakcji AWPL. Wzięli oni udział w spotkaniach z szefem polskiej dyplomacji Grzegorzem Schetyną, marszałkiem Senatu RP Bogdanem Borusewiczem oraz z przedstawicielami senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, Komisji Spraw Zagranicznych Senatu, sejmowych Komisji Łączności z Polakami za Granicą i Komisji Spraw Zagranicznych, członkami Międzyresortowego Zespołu ds. Polonii i Polaków za Granicą oraz przewodniczącym Komisji Episkopatu ds. Polonii Wiesławem Lechowiczem. Goście rozmawiali także z prezesami organizacji pozarządowych najbardziej zasłużonych dla współpracy z Polonią: Stowarzyszenia Wspólnota Polska, Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie, Fundacji Semper Polonia, Fundacji Wolność i Demokracja oraz Fundacji Edukacja dla Demokracji.
Ambasador Polski na Litwie Jarosław Czubiński przemawiając na Rossie, zaznaczył, że uchwalenie Konstytucji, pierwszej w nowożytnej Europie, a drugiej na świecie – po konstytucji USA — było krokiem odważnym i postępowym, wprowadzającym „zasady demokracji i równouprawnienia wszystkich mieszkańców”.
— Fakt, że nasz kraj stał się dzięki temu liderem przemian społecznych i orędownikiem postępu na kontynencie europejskim, do dziś napawa nas, Polaków, dumą — powiedział ambasador, podkreślając, że „słusznie tę dumę odczuwają z nami także Litwini”. — Konstytucja 3 Maja jest naszym wspólnym dorobkiem, wspólnym dziedzictwem, wspólnym wielkim sukcesem, ale i wyzwaniem obu naszych państw — wskazał ambasador Polski.
Ambasador Czubiński podkreślił, że wspólnych powodów do dumy — odnoszących się do wspólnej państwowości — Polska i Litwa mają wiele, ale „są też dzieła, z których nie możemy być dumni”. — Jestem pewien, że każdy z nas jest w stanie wymienić ich wiele i dzięki temu lepiej możemy budować przyszłość, rozumiejąc istotę tych problemów — powiedział.
Na Litwie dzień Konstytucji 3 Maja jest zaliczany do dni upamiętnianych, ale nie jest to dzień wolny od pracy. Nie ma tu żadnych tradycji w związku z tą datą. Część społeczeństwa litewskiego nadal uważa, że Konstytucja 3 Maja zapoczątkowała utratę niezależności Litwy.
KONSTYTUCJA 3 MAJA
właściwie Ustawa Rządowa – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją.
Służyła naprawie systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja zniosła liberum veto. W tym samym czasie przetłumaczono Konstytucję na język litewski.