| Fot. ELTA, Dainius Labutis
Komitet Śledczy Rosyjskiej Federacji zaocznie wystosował oskarżenia wobec litewskich sędziów i prokuratorów, którzy orzekali i oskarżali w tzw. sprawie 13 stycznia. Strona rosyjska wystosowała list gończy za Litwinami. Parlament Europejski, głosem Fernando Lópeza Aguilara, zadeklarował, że Litwa w tej sprawie nie będzie osamotniona.
Minister sprawiedliwości Litwy Ewelina Dobrowolska poinformowała przed kilkoma dniami, że przewodniczący Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Juan Fernando López Aguilar zapewnił ją, że sprawa prześladowania litewskich sędziów trafi pod obrady jego instytucji parlamentarnej.
„W kontekście wszystkich państw UE musimy przeciwdziałać działaniom krajów trzecich, próbujących złamać zasady państwa prawa i wtrącać się w system sądowy krajów UE. Dlatego poświęcona uwaga tej kwestii, jednego z najważniejszych przewodniczących komisji w PE, Juana Fernando Lópeza Aguilara, jest ważnym sygnałem, że działania niezgodne z zasadami państwa prawa i demokracji nie będą tolerowane” – oświadczyła minister. Szefowa resortu sprawiedliwości podkreśliła, że europoseł w zupełności popiera dążenia Litwy w zapewnieniu bezpieczeństwa sędziom i prokuratorom prześladowanym przez rosyjski wymiar sprawiedliwości.
Czytaj więcej: Po 25 latach rozpoczyna się proces krwawego 13 stycznia
Rozwiązanie na poziomie unijnym
Ta kwestia ma być rozwiązana na poziomie UE.
„Nie możemy zezwolić na bezprawne zatrzymanie i ewentualną ekstradycję obywateli Litwy i wszystkich państw unii. Takie działania obcych państw względem naszych funkcjonariuszy są sprzeczne z zasadami sprawiedliwości i demokracji państwa prawa” – dodała Dobrowolska. Minister zaznaczyła, że tę sprawę poruszyła też podczas grudniowego spotkania z komisarzem UE ds. sprawiedliwości Didierem Reyndersem.
Na początku stycznia ambasador Litwy przy NATO Deividas Matulionis wystosował odpowiedni apel do krajów sojuszniczych. „Zaprezentowałem informację o tym, czego dotyczy ta sprawa i przeciwko komu była wystosowana, jaki jest wyrok. Zaapelowaliśmy o solidarność naszych partnerów w przypadku, jeśli dojdzie do wniosku o ekstradycję naszych obywateli na podstawie umów dwustronnych lub w ramach współpracy na płaszczyźnie organizacji międzynarodowych, takich jak Interpol i inne” – skomentował sprawę dla agencji informacyjnej BNS litewski dyplomata.
Sprawa 13 stycznia
W marcu 2019 r. sąd pierwszej instancji wydał wyrok w sprawie oskarżonych w tzw. sprawie 13 stycznia. Kary pozbawienia wolności otrzymało prawie 70 osób, w tym były minister obrony ZSRS Dmitrij Jazow. Większość oskarżonych zostało skazanych zaocznie, ponieważ obecnie przebywają poza terytorium Litwy.
Faktyczną karę więzienia odbywają tylko dwaj figuranci sprawy – aresztowany w 2014 r. Jurij Mel oraz mieszkający w Wilnie Genadij Iwanow. W styczniu 2021 r. rozpatrywanie sprawy zakończył Litewski Sąd Apelacyjny. Wyrok ma zostać ogłoszony w połowie marca.
Czytaj więcej: 13 stycznia oczami ówczesnych dzieci — także Polaków
Od samego początku Rosja oskarżała Litwę, że proces jest polityczny. Po ogłoszeniu wyroku pierwszej instancji, w grudniu 2019 r., rosyjski Komitet Śledczy zaocznie wystosował oskarżenia względem trzech litewskich sędziów, Virginii Pakalnytė-Tamošiūnaitė, Artūrasa Šumskasa, Ainory Kornelii Macevičienė oraz prokuratora Simonasa Slapšinskasa.
„W mojej ocenie to pokazuje desperację rosyjskich instytucji sprawiedliwości i rosyjskiej elity politycznej. Jest czymś oczywistym, że to forma nacisku na ostateczny wyrok sądowy” – mówił na początku stycznia były prokurator, który obecnie prowadzi działalność adwokacką.
Sprawa 13 stycznia dotyczyła wydarzeń styczniowych 1991 r., kiedy upadająca władza sowiecka próbowała przy pomocy siły zdusić młodą, litewską niepodległość. Zginęło wówczas 14 osób, 500 zostało rannych. Proces sądowy rozpoczął się w 2015 r.
Czytaj więcej: 13 stycznia godzina po godzinie — jak żelazo przegrało z wolnością
