Ministerstwo Środowiska przypomina, że sezon polowań na wilki 2024/2025 zakończył się 31 marca. W tym sezonie upolowano 326 wilków – z tego jeden osobnik został znaleziony potrącony przez samochód, a sześć zostało upolowanych na podstawie specjalnego zezwolenia na pozyskanie ze stanu dzikiego.
W sezonie łowieckim 2024/2025 limit polowań wynosił 341 wilków. Zgodnie z przepisami łowieckimi na terytorium Republiki Litewskiej na wilki można polować od 15 października do 31 marca. Jeśli jednak limit polowań zostanie wyczerpany wcześniej, sezon polowań na wilki zostaje zamknięty po osiągnięciu limitu. W tym roku nie było to konieczne.
Co ciekawe, w Polsce – jednym z niewielu krajów na świecie – wilk szary (Canis lupus) jest pod ścisłą ochroną przyrodniczą.
Regulacja populacji
W świecie wilków również mamy wiosnę. Teraz rodzą się młode. – Mimo to rozróżniamy dwie grupy społeczne najbardziej zaniepokojone życiem społecznym wilków: myśliwych i rolników hodujących owce i krowy. Ci pierwsi są odpowiedzialni za regulację populacji wilków, a ci drudzy ponoszą przez wilki straty – te zabijają do 100 zwierząt gospodarskich rocznie. Szkody wyrządzone przez wilki są rekompensowane przez państwo. Dodatkowo dozwolone jest regulowanie populacji wilków poprzez polowanie na nie – mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Selemonas Paltanavičius, główny przyrodnik Litwy.
Jak wyjaśnia Paltanavičius, każdego roku przyrodnicy ustalają limit liczby zwierząt, na które można polować. Sezon polowań na wilki rozpoczyna się w połowie października i trwa do 1 kwietnia. Czy to coś zmienia lub ogranicza problemy powodowane przez wilki? A może poluje się na zbyt małą liczbę wilków? – zastanawia się badacz litewskiej przyrody.
– Wystarczy spojrzeć na liczby: na tegoroczny sezon (który zakończył się 31 marca) ustalono limit 341 wilków. Z tego upolowano 326 wilków, innymi słowy, limit nie został wykorzystany. To samo stało się rok temu (kiedy sezon zakończył się 31 marca 2024 r.), kiedy z tego samego limitu upolowano 281 wilków. Dlaczego limit nie jest wykorzystywany? Może wilków jest zbyt mało? Prawdopodobnie nie. Po prostu wilk to inteligentne zwierzę. Co więcej, liczba upolowanych wilków jest naprawdę wysoka. Naukowcy badający wilki mają inną odpowiedź: nie chodzi o zmniejszenie liczby wilków, ale o ukierunkowaną, inteligentną regulację ich liczby. Jednym słowem, powinno się polować na tzw. problematyczne osobniki – twierdzi przyrodnik.
Strach rodzi się z niewiedzy
Jak mówi Selemonas Paltanavičius, ostatnie badania w terenie wykazały, że nie wszystkie wilki zabijają zwierzęta domowe. Warto nazywać rzeczy po imieniu: robią to „eksperci”, wilki, które się w tym wyspecjalizowały. To na nie należy polować, ponieważ to one wyrządzają szkody lub sprowadzają inne wilki na swój teren. Po uzyskaniu zezwoleń i upolowaniu takich „problematycznych” wilków na Żmudzi, skończyło się wyrzynanie zwierząt domowych.
Wilk jest typowym zwierzęciem naszych lasów i ich integralną częścią. Jest członkiem rodziny psowatych i żyje w litewskiej przyrodzie od końca ostatniego zlodowacenia – co najmniej 15 tys. lat.
Wilk szary (Canis lupus) jest wielkości dużego psa i waży 40–60 kg. Wcale nie jest najsilniejszym zwierzęciem w lesie. Jednak zdolność wilków do wspólnego polowania, rozmiar, witalność i wiele innych cech sprawiły, że znalazły się na szczycie leśnego łańcucha ekologicznego. Wilk jest użytkownikiem środowiska, który nie ma żadnego szczególnego wpływu na sam ekosystem lub na poszczególne gatunki. Ta zdolność jest zwykle modelowana i hipertrofizowana przez człowieka. Człowiek czerpie przy tym ze starych ludzkich doświadczeń.
Selemonas Paltanavičius przyznaje, że wilk od wieków uważany jest za symbol zła, niekontrolowanej siły i okrucieństwa. Strach ten zazwyczaj rodzi się jednak z niewiedzy lub błędnych informacji. Ludzie uważają wilka za drapieżnika, którego nie obchodzi, co zabija. Ile prawdy jest w takich wyobrażeniach, można zobaczyć, studiując biologię.
Przede wszystkim gatunkowi znajdującemu się na szczycie łańcucha pokarmowego nigdy nie zabraknie pożywienia, więc wilki nie mają awersji do gromadzenia pokarmu. Jeśli mają większą zdobycz (lub martwe zwierzę), będą się jej trzymać przez długi czas, aż zjedzą wszystko. Nasycony wilk nie poluje, więc historie o wilkach zabijających dziesiątki owiec lub cieląt nie mają podstaw w rzeczywistości.
– W sezonie lęgowym, który trwa 3–4 miesiące, wilki stają się osiadłe, w tym czasie unikają atakowania zwierząt gospodarskich, aby nie zostać zauważonym. Nie muszą tego robić, ponieważ wilki mają bardzo szerokie spektrum żywieniowe: chętnie jedzą padlinę, polują na myszy i małe zwierzęta leśne. Pod koniec lata, gdy młode są już dorosłe, wilki zaczynają się przemieszczać. To właśnie wtedy młode zaczynają się szkolić, a zwierzęta pozostawione na noc bez opieki mogą zostać zaatakowane i zabite przez wilki. Liczne rany ujawniane na zwłokach sugerują, że starsze osobniki odegrały niewielką rolę w ataku, pozwalając działać szczeniętom. Później wilki zaczynają unikać środowiska ludzkiego, ponieważ od wielu lat poluje się na nie od początku sierpnia (w przeszłości polowania trwały przez cały rok). Obecnie sezon polowań na wilki trwa cztery miesiące, od 1 grudnia do początku kwietnia – podkreśla przyrodnik.
Rodzina wilków składa się z 4–6 osobników, a zimą nawet z 8–9. W centrum rodziny (watahy) znajdują się samica wilka i jej młode, a także zeszłoroczne i tegoroczne młode. Każda rodzina ma swoje własne obszary, które mogą nie być przestrzegane z powodu ciągłej ingerencji człowieka w ekosystem. Wszystkie zwierzęta z watahy uczestniczą w polowaniu.
| Fot. Adobe Stock
Najwdzięczniejsza istota w lesie?
Strach przed wilkiem jest powodowany nie tylko możliwością utraty stad. Do dziś krążą historie o wilkach atakujących ludzi. Należy podkreślić, że nie ma sprawdzonych informacji o wilkach atakujących ludzi na Litwie, więc można śmiało powiedzieć, że zdrowe zwierzę nigdy by się na to nie odważyło. Wściekła bestia to już inna sprawa. Jednak nie musi to być wilk – ludzie są znacznie najczęściej atakowani przez wściekłe koty lub psy.
– Myśliwi, którzy zabrali wilcze szczenięta z ich nor, mogą potwierdzić, że wilki nie są tak naprawdę zagrożeniem dla ludzi. Matka wilk nigdy nie próbuje ich bronić, po prostu czai się gdzieś w pobliżu. Najwyraźniej tak dyktuje natura; nie każdy dorosły wilk może podjąć takie ryzyko. Jeśli młode umrą, stare wilki sprowadzą nowy miot z powrotem w kolejnym roku do innej, lepiej ukrytej nory. Jeśli stare wilki wyginą, nie będzie młodych… Stąd ta ostrożność – tłumaczy Selemonas Paltanavičius.
– Ci, którzy widzieli wilka na wolności, potrafią przyznać, że jest to najwdzięczniejsza istota w lesie. Dodajmy do tego wszystkie inne jego zdolności i moce, a powinniśmy mówić o nim w zupełnie inny sposób. Najwyraźniej nastawienie zmieni się definitywnie wraz z nowym pokoleniem ludzi – nie kryje główny przyrodnik.
Statystyki polowań
W odpowiedzi Ministerstwa Środowiska poinformowano „Kurier Wileński”, że zgodnie z regulaminem polowań limit polowań na wilki jest zatwierdzany przez Ministra Środowiska na podstawie zasad określonych w Planie Ochrony Wilka, w celu zapewnienia właściwego stanu ochrony gatunku.
Pierwsze dwa wilki w tym sezonie łowieckim zostały upolowane 15 października 2024 r. w okręgu uciańskim, a ostatni padł 30 marca 2025 r. w okręgu mariampolskim. Największą liczbę wilków upolowanych jednego dnia – pięć – należy przyporządkować dacie 5 stycznia 2025 r.
Najwięcej wilków upolowano w tym sezonie w następujących rejonach: orański – 26, szawelski – 18, szakowski – 18, łoździejski – 14, wiłkomierski – 10.
Najmniejsza liczba upolowanych wilków to: jeden w rejonie solecznickim i po dwa w samorządach kretyngańskim, jurborskim, mariampolskim i trocki,.
„Limity polowań na Litwie są ustalane na podstawie danych z monitoringu stanu populacji wilków, wyników badań naukowych i zaleceń. Celem jest utrzymanie odpowiedniego poziomu populacji tych zwierząt, które są ważne dla ekosystemów leśnych. Wilk jest gatunkiem chronionym zarówno w Unii Europejskiej, jak i w wielu innych krajach. Litwa jest zobowiązana na mocy międzynarodowych zobowiązań do zapewnienia korzystnego stanu ochrony tego gatunku, dlatego polowanie na wilki jest ograniczone nie tylko poprzez ustalenie limitu czasu polowania, lecz także poprzez ustalenie limitu liczby wilków, na które można polować. Należy pamiętać, że myśliwi, którzy upolowali wilka, muszą wypełnić elektroniczny formularz i przesłać dane do służby obszarów chronionych VSTT w ciągu 24 godzin. Ponieważ ten sam termin dotyczy również systemu BIOMON, dane mogą być rejestrowane jeszcze przez jeden dzień po zakończeniu sezonu łowieckiego 31 marca” – poinformowano nas w ministerstwie.
Wytrzymałość, siła i inteligencja
Wilki odgrywają ważną rolę w ekosystemie. Zabijają lisy, mangusty i inne mniejsze drapieżniki, pomagają w ten sposób chronić zagrożone gatunki ptaków gniazdujących na ziemi (szaraki, głuszce, cietrzewie, kuropatwy). Badania przeprowadzone w Szwecji wykazały, że dwukrotny wzrost liczby wilków prowadzi do czterokrotnego spadku liczebności średnich drapieżników.
Polowanie bez zezwolenia lub nielegalne polowanie na wilki jest surowo karane. Nielegalne polowanie może skutkować wysokimi grzywnami i odebraniem prawa do polowania. Polowanie na obszarach chronionych lub nielegalne może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych.
Wilk szary (Canis lupus) jest największym przedstawicielem rodziny psowatych, który żyje na wolności i charakteryzuje się wytrzymałością, siłą, inteligencją i umiejętnościami. Jego wygląd charakteryzuje się grubą, muskularną szyją (starsze samce mają grzywę z dłuższymi włosami), długimi nogami, długim, ale nie spiczastym pyskiem, trójkątnymi małymi uszami oraz obniżonym i prostym ogonem, który jest pokryty dłuższymi włosami. Futro jest kombinacją koloru szarego, żółtawego i brązowawego, w zależności od zamieszkiwanego obszaru i pory roku. Zdarzają się jednak osobniki całkowicie białe lub czarne. Samce są większe niż samice i mogą ważyć 50 kilogramów lub więcej. Długość ciała wynosi zwykle 130–150 cm.
Wiek wolno żyjących wilków zależy w dużej mierze od intensywności polowań. Tam, gdzie polowania są bardziej intensywne, średni wiek wilków wynosi 3–6 lat. Średni wiek wilków żyjących w niewoli wynosi 16 lat, a rekordowo – 20 lat.
Na Litwie zwierzęta te występują najczęściej na dużych obszarach leśnych ze zbiornikami wodnymi. Preferują obszary, w których mogą czuć się bezpiecznie i bez przeszkód wychowywać młode. Takie obszary to często rezerwaty lub inne obszary chronione, w których działalność człowieka jest ograniczona.
Czytaj więcej: Narodowe Parki Litwy — miejsca, które warto odwiedzić
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 17 (47) 26/04-02/05/2025