Ustępujący rząd Sauliusa Skvernelisa opublikował rozliczenie swoich czterech lat władzy. W piątek spodziewane jest zaprzysiężenie nowego rządu, na którego czele stanie Ingrida Šimonytė. Przyszły gabinet ministrów zyskał już aprobatę prezydenta Gitanasa Nausėdy.
| Fot. LRV, fotomontaż Ignacy Skrobia-Jaworski
Czytaj więcej: Prezydent zatwierdził skład nowego rządu
Udało się zmniejszyć ubóstwo
Rząd 17. kadencji zaznaczył, że rezultaty pracy są namacalne: zwiększyły się wypłaty, zmniejszyły się nierówności społeczne, a przede wszystkim Litwa wychodzi obronną ręką z koronakryzysu.
W ocenie Komisji Europejskiej, Litwa poczyniła największe postępy w Unii Europejskiej zmniejszając ryzyko ubóstwa czy poziom nierówności społecznych, a także zmniejszając znacząco nierówność płac.
Wskaźnik ubóstwa wśród mieszkańców od 2016 roku zmalał dwukrotnie, z 15,8 proc. do 7,7 proc. w 2019 roku (spadek o 8,1 punktu procentowego).
Czytaj więcej: Komisja Europejska: Litwa zieloną wyspą koronakryzysu
Ustępujący rząd podkreślił, że w 2018 roku zainicjował pierwszą tak szeroką w historii kraju reformę pakietową, która dotknęła równolegle sześć dziedzin: oświaty, ochrony zdrowia, podatków, innowacji, zmniejszania szarej strefy, wypłat.
„Rezultat reform i synergia nadały pędu szybkiemu wzrostowi gospodarczemu i w dalszym ciągu pozytywnie zmienia stan społeczny i ekonomiczny Litwy” — w rozliczeniu zaznacza ustępująca ekipa.
Od 7 stycznia 2019 roku posiedzenia i konsultacje rządu są nadawane na żywo, aby każdy obywatel miał wgląd w ich przebieg. Dotychczas na żywo nadano 102 zebrania. Łącznie w ciągu czterech lat miały miejsce 222 zebrania i 217 konsultacji publicznych.
Trzy priorytety
Rozliczenie podzielono na pięć priorytetów. W ramach każdego z nich wyliczone są podstawowe osiągnięcia.
- Zgodne, odpowiedzialne i zdrowe społeczeństwo
- Zwiększanie efektywności oświaty, kultury oraz usług naukowych
- Zwiększenie efektywności i przejrzystości sektora publicznego
- Zgodny i konkurencyjny rozwój gospodarki
- Bezpieczne państwo
Pieniądze na dziecko, e-szpital, walka z uzależnieniami
Rząd Skvernelisa zaznaczył w rozliczeniu, że wprowadził litewski odpowiednik polskiego programu 500+.
„Wszystkie dzieci dostają po 60 euro. Jedna czwarta (z rodzin ubogich i w przypadku niepełnosprawności) otrzymują dodatkową wpłatę na dziecko (w 2020 roku jej wielkość to 40 euro)” — czytamy w dokumencie.
Czytaj więcej: Od 1 stycznia więcej pieniędzy na dziecko i wyższe emerytury
Wśród innych osiągnięć wymieniono stworzenie systemu ochrony dziecka przed przemocą w bliskim środowisku, zwiększenie pomocy dla niepełnosprawnych oraz finansowe wsparcie 2 382 młodych rodzin w dążeniu do własnego mieszkania.
Dokonano znacznej cyfryzacji systemu ochrony zdrowia. Zrezygnowano z papierowych zaświadczeń lekarskich, medycznych zaświadczeń dla dzieci. Ok. 96 proc. recept jest wypisywane elektronicznie. Wszystkie akty urodzenia i akty zgonu są wystawiane cyfrowo.
Pozytywnie oceniono obostrzenia dotyczące kupna i sprzedaży alkoholu. W rozliczeniu wskazano, że dzięki przyjętym metodom spożycie alkoholu spadło z 13,2 litra rocznie w 2016 do 11,1 litra w 2019.
Czytaj więcej: Młodzież spożywa mniej alkoholu, ale pojawiają się nowe wyzwania
Reforma zarządzania koleją wskazana jest jako jedna z zasług, dzięki której Litwa w 2018 roku została zaproszona do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (lit. EBPO, ang. OECD). Polska jest członkiem OECD od 1996 roku.
Większe bezpieczeństwo
Rozliczenie zamyka rozdział o obronności kraju, w którym zaznaczono, że od 2016 do 2019 roku finansowanie wojska wzrosło z 1,49 do 2,03 proc. PKB i wyniosło 976 milinów euro.
NATO w 2006 roku zatwierdziło zalecenie, aby kraje członkowskie na cele militarne przeznaczały nie mniej niż 2 proc. PKB. Litwa w 2019 roku sprostała tym zaleceniom.
Warto zaznaczyć, że Litwa w 2019 roku zajęła 4. miejsce w światowym rankingu bezpieczeństwa cybernetycznego. W 2017 roku była na 57. miejscu.
Nowy program, nowe nadzieje (a może obawy?)
Obecny rząd przestanie pełnić swoją funkcję wraz ze złożeniem przysięgi przez nowy rząd, na którego czele stanie Šimonytė. Koalicyjny rząd przejmujący władzę już zapowiedział program, który został przedstawiony w sejmie. W piątek ma odbyć się głosowanie. Jeśli wszystko przebiegnie w zgodzie z planem, do końca tego tygodnia Litwa będzie miała nowy rząd.
Program nowego rządu jest ambitny i względnie dużo uwagi poświęca mniejszościom narodowym. Nie znalazła się tam jednak obietnica uchwalenia nowej ustawy o mniejszościach narodowych, której brakuje od 2010 roku.
Czytaj więcej: Dlaczego jest nam potrzebna ustawa o mniejszościach narodowych?
Nowy program został skrytykowany przez ustępującego premiera Skvernelisa, jako wzorowany na programie jego rządu. Šimonytė zaznaczyła, że cele polityków są podobne i woli nie wchodzić w dyskusję, kto i co od kogo spisał.
Znalazła się tam też deklaracja o rozwijaniu strategicznej współpracy z Polską. Pozostaje w sferze domysłów pytanie, czy prawa Polaków na Litwie leżą na ołtarzu strategicznych relacji, czy są ich częścią. Ogólny charakter programu wskazuje jednak, że możemy oczekiwać przełomu — i w ustawodawstwie, i w postrzeganiu roli Polaków w budowie państwa litewskiego.
Czytaj więcej: Rząd Šimonytė ma plany wobec Polaków — znamy szczegóły proponowanego programu
Inf. własne
Na podst.: LRV, BNS, SD, LRS