Rozmawiamy z Sigitą Liutkauskienė, onkolog-chemioterapeutką, i Leonasem Kačinskasem, psychiatrą, o tym, dlaczego najczęstsze skutki uboczne raka są psycho-emocjonalne i dlaczego ważne jest podejście holistyczne. Według nich stabilny stan emocjonalny może zmienić przebieg choroby.
Nie zajmuj się autodiagnozą
Każdy pacjent ma inną chorobę w porównaniu do innej osoby z tą samą diagnozą. Każdy ma indywidualny przebieg choroby, z różnymi skutkami ubocznymi w zależności od rodzaju leczenia i indywidualnych cech pacjenta.
„Ogólne osłabienie, szybkie męczenie się, brak energii, niewyjaśnione wyczerpanie, pocenie się i zmiany wagi są sygnałami niebezpiecznych procesów zachodzących w organizmie. Są to objawy fizyczne wspólne dla wszystkich chorób przewlekłych, ale same w sobie nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji choroby. Chcę to podkreślić właśnie dlatego, że gdy pojawia się jakikolwiek objaw, ludzie szukają przyczyny w Internecie i polegają na informacjach, które tam znajdują, i angażują się w autodiagnozę bez dokładnych badań. Aby jednak ustalić dokładną przyczynę objawów, należy najpierw skonsultować się z lekarzem rodzinnym, a następnie być może z innym specjalistą” — mówi Sigita Liutkauskienė, onkolog-chemioterapeutka.
| Fot. archiwum prywatne
Ukrywanie diagnozy
Stres życia codziennego może prowadzić do wysokiego ciśnienia krwi, złej jakości snu, a nawet bezsenności. Stres może również prowadzić do zaburzeń jelitowych.
Psychiatra Leonas Kačinskas jest przekonany, że ludzie, którzy są silni psychicznie, mogą łatwiej poruszać się po ścieżce choroby. Z tego powodu zdrowie psychiczne nie powinno być odkładane na dalszy plan.
Jego zdaniem osoba, która jest w stanie przestrzegać codziennej rutyny opartej na dobrej równowadze między zdrowiem fizycznym i emocjonalnym, jest zwykle wolna od tych problemów. Bez tej rutyny ciało nie będzie prawidłowo reagować na otoczenie. Według psychiatry jest to umiejętność radzenia sobie z samym sobą, w którym to przypadku własne emocje pomagają zachować zdrowie.
„Zdarza się, że ludzie dowiadują się, że są chorzy. Czasami nie mówią o tym rodzinie, ponieważ nie chcą jej straszyć i denerwować. W ten sposób ludzie starają się jak najbardziej opóźnić przyjęcie tego faktu do wiadomości. Znajomość diagnozy oznacza, że udało Ci się znaleźć problem i zastosować najskuteczniejsze rozwiązania” — wyjaśnia Leonas Kačinskas.
Dzieli się nie tylko swoją profesjonalną wiedzą, ale także osobistym doświadczeniem na temat znaczenia zdrowia psychicznego. Ponad sześć lat temu u Kačinskasa zdiagnozowano chorobę onkologiczną i przepisano mu odpowiednią metodę leczenia. Świadomość, że jego problemy zdrowotne zostały zidentyfikowane i rozwiązane przez profesjonalistów, daje psychiatrze wiarę w siebie i własne siły.
Ważne jest właściwe nastawienie
Według Światowej Organizacji Zdrowia rak jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w 2022 r. na całym świecie zdiagnozowano 20 milionów nowych przypadków raka, a 9,7 miliona osób zmarło.
Mimo to L. Kačinskas zwraca uwagę na panujące w społeczeństwie przekonanie, że rak jest chorobą wyjątkową. Według eksperta, piętno związane z rakiem jest błędne.
„Przeziębienie przecież również może być śmiertelną chorobą. Jeśli rozwinie się zapalenie zatok, może dojść do sepsy, a osoba może umrzeć. Liczy się stosunek człowieka do życia”, mówi.
Psychiatra dodaje: konieczne jest kształtowanie zdolności osoby do prawidłowego postrzegania sytuacji.
„Często zamiast cieszyć się, że leczenie zostało zalecone, osoba boi się jutra i uznaje, że zostało mu bardzo niewiele życia” — mówi psychiatra.
Z tego powodu najczęstsze skutki uboczne chorób onkologicznych mają charakter psycho-emocjonalny. Mogą one obejmować lęk o własną przyszłość, który przejawia się w obawie przed nawrotem choroby, a także lęk o przyszłość dzieci i innych krewnych. Wszystko to może prowadzić do poważniejszych zaburzeń psychosomatycznych, takich jak bezsenność, depresja, ataki paniki itp.
Objaw fizyczny nie jest diagnozą choroby
Największa utrata zdrowia fizycznego i emocjonalnego oraz siły jest odczuwalna w organizmie, gdy nowotwór złośliwy się rozprzestrzenił. S. Liutkauskienė zapewnia jednak, że nie ma jednego fizycznego objawu, który można wykorzystać do dokładnego zdiagnozowania złośliwej choroby onkologicznej bez szczegółowego badania.
„Powrót do zdrowia psycho-emocjonalnego i fizyczna rehabilitacja choroby będą nieskuteczne, jeśli pacjent nie będzie chciał wyzdrowieć. W praktyce istnieją niewidoczne lub nieznane bodźce fizyczne i psychiczne, które uniemożliwiają pacjentowi pełne wyleczenie się z choroby” — podkreśla lekarz.
Po procesie leczenia onkologicznego często występuje szybkie zmęczenie, brak koncentracji, problemy z pamięcią, pogorszenie stanu uzębienia, drętwienie kończyn lub inne późne skutki uboczne leczenia.
Według onkologa aktywność fizyczna pacjenta, który wyzdrowiał z choroby nowotworowej, nie powinna różnić się od aktywności osoby, u której nie zdiagnozowano choroby, chyba że dotyczy to określonych narządów ciała. Fizjolog powinien dobrać odpowiednie ćwiczenia w oparciu o parametry życiowe.
„Pacjenci onkologiczni potrzebują intensywnej regeneracji poprzez ćwiczenia, fizjoterapię lub masaż. Ogólna regeneracja fizyczna jest niemożliwa bez regeneracji psycho-emocjonalnej” — chemioterapeuta podkreśla znaczenie zdrowia psychicznego.
Zapominamy żyć dniem dzisiejszym
Według psychiatry L. Kačinskasa stabilny stan psychiczny może odwrócić przebieg choroby, niezależnie od wieku osoby. Najważniejsze jest to, aby dana osoba rozumiała kompleksową pomoc, której potrzebuje i miała holistyczne podejście.
„W ludzkiej woli leży cieszenie się dniem. To cieszenie się słońcem, rozmowami z bliskimi i nieznajomymi, pysznym jedzeniem i odpoczynkiem. Nie wiemy, jak cieszyć się małymi rzeczami i nagle jedna mała rzecz wywraca nasze życie do góry nogami. Nie należy pozwalać, by tak się stało” — wyjaśnia psychiatra z trzydziestoośmioletnim doświadczeniem.
Uważa on, że ludzie żyją z niewiarygodnymi oczekiwaniami dożycia 100 lat i zapominają żyć dniem dzisiejszym, tak jakby jutro nie istniało.
„Problemy ze zdrowiem fizycznym są zazwyczaj tymczasowe. Ważne jest, aby pozostać aktywnym, angażować się w zajęcia, które sprawiają Ci przyjemność i cieszyć się życiem, ponieważ ono trwa” — dodaje S. Liutkauskienė.
Pacjenci onkologiczni proszeni są o kontakt ze Stowarzyszeniem Pomocy Pacjentom Onkologicznym (lit. Pagalbos onkologiniams ligoniams asociacija, POLA) i skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.
Zam. 2802