W kwietniu 2024 r. wprowadzono nowelizację przepisów dotyczących organizacji odpoczynku dzieci w przedszkolach, która od 1 maja 2025 r. zobowiąże przedszkola na Litwie do zapewnienia nowych możliwości dla dzieci niemogących lub niechcących spać w trakcie dnia. Zmiany mają na celu uwzględnienie różnorodnych potrzeb przedszkolaków i promowanie ich komfortu oraz indywidualnego podejścia w opiece przedszkolnej. Poniżej przybliżę, jakie zmiany zostały wprowadzone i jak mogą one wpłynąć na codzienną rutynę dzieci.
Elastyczne podejście do odpoczynku dzieci
Nowelizacja ustawy podkreśla, że dzieci, które nie potrzebują snu w ciągu dnia, mogą uczestniczyć w spokojnych aktywnościach, zamiast leżeć w łóżku. Dzieci mogą odpoczywać na łóżkach lub materacach odpowiednich do ich wzrostu, a dla niemowląt (do 1,5 roku) przewidziano łóżka z barierkami. Materace muszą mieć minimum 7 cm grubości, a ich liczba powinna odpowiadać liczbie dzieci korzystających z odpoczynku.
Przestrzeń musi być zorganizowana tak, by każde dziecko miało wygodny dostęp do swojego miejsca. Dzieci mogą uczestniczyć w spokojnych aktywnościach w wyznaczonej przestrzeni, gdzie dostępne jest odpowiednie oświetlenie i warunki zgodne z normami higienicznymi. W przypadku organizacji snu i aktywności w tej samej sali ma być przewidziana możliwość wyznaczenia kącika do cichej zabawy z dodatkową opcją oświetlenia miejscowego. Powierzchnia przeznaczona na spokojne aktywności powinna wynosić co najmniej 1,7 mkw. na dziecko, jeśli zajęcia odbywają się w osobnym pomieszczeniu. Jeśli warunki pogodowe na to pozwalają, dzieci mogą odpoczywać na świeżym powietrzu, co sprzyja ich zdrowiu i dobremu samopoczuciu.
Pomysły na ciche zajęcia dla dzieci nieśpiących
Dzieci, które nie śpią w trakcie przedszkolnej drzemki, mogą spędzać czas na różnych spokojnych i stymulujących aktywnościach, które wspierają ich rozwój emocjonalny, intelektualny i kreatywny. Ciche zabawy plastyczne są doskonałą propozycją, ponieważ dzieci mogą malować kredkami, akwarelami lub korzystać z kolorowanek. Tworzenie wycinanek, lepienie z plasteliny czy wykonywanie kolaży z bezpiecznych materiałów, takich jak papier, filc czy guziki, rozwija ich zdolności manualne i wyobraźnię.
Innym pomysłem są zajęcia z książkami, podczas których dzieci mogą słuchać bajek czytanych przez pedagoga, oglądać książki obrazkowe i rozmawiać o ich treści lub tworzyć własne opowieści na podstawie ilustracji. Zabawy logiczne i umysłowe, takie jak układanie puzzli, gry planszowe czy dopasowywanie kształtów, pozwalają dzieciom rozwijać zdolności analityczne i logiczne myślenie.
W czasie ciszy warto zaproponować dzieciom zajęcia relaksacyjne. Można im puścić spokojną muzykę, zachęcić do prostych ćwiczeń oddechowych lub łagodnych ćwiczeń gimnastycznych, a także skorzystać z poduszek sensorycznych, co wspiera ich odprężenie i wyciszenie. Kącik kreatywności to kolejny interesujący pomysł. Dzieci mogą budować z klocków, tworzyć konstrukcje z bezpiecznych materiałów lub organizować teatrzyki kukiełkowe. Zabawy tematyczne, takie jak „sklep”, „poczta” czy „gospodarstwo domowe”, pozwalają na rozwijanie wyobraźni i kompetencji społecznych.
Eksperymenty i odkrycia to idealna propozycja dla dzieci ciekawych świata. Mogą one prowadzić proste obserwacje przyrodnicze, poznawać faktury różnych przedmiotów, tworzyć miniogródki w doniczkach lub obserwować świat przez lupę czy lornetkę. Te zajęcia nie tylko rozwijają ich wiedzę, lecz także budzą w nich pasję do nauki.
Korzyści z nowych rozwiązań
Zmiany te stanowią odpowiedź na potrzeby różnych grup wiekowych oraz indywidualnych cech dzieci, umożliwiając dostosowanie przedszkolnej rutyny do ich naturalnych predyspozycji. Nie każde dziecko wymaga snu w ciągu dnia, a zmuszanie do leżenia w łóżku może prowadzić do frustracji i dyskomfortu.
Dzięki nowelizacji dzieci bardziej aktywne mogą spędzać czas w sposób kreatywny i spokojny, co wspiera ich rozwój emocjonalny, intelektualny i społeczny. Rodzice i wychowawcy zyskują większą elastyczność w organizacji czasu dzieci, co sprzyja budowaniu pozytywnej atmosfery w grupie, a także umożliwia indywidualne podejście do potrzeb każdego dziecka. Przedszkola natomiast mają okazję wdrożyć bardziej nowoczesne i zróżnicowane rozwiązania organizacyjne, które lepiej odpowiadają na wyzwania współczesnej edukacji przedszkolnej.
W innych krajach również stosowane są podobne praktyki, które umożliwiają dzieciom uczestniczenie w alternatywnych zajęciach zamiast obowiązkowego snu. W Polsce przedszkola coraz częściej rezygnują z przymusu drzemek, oferując dzieciom ciche aktywności, takie jak zajęcia plastyczne, układanie puzzli czy słuchanie muzyki relaksacyjnej. Na Łotwie i w Estonii elastyczne podejście do drzemki obejmuje możliwość uczestnictwa w zajęciach manualnych lub sensorycznych w osobnych strefach ciszy.
W Niemczech, podobnie jak w Norwegii, kładzie się nacisk na spędzanie czasu na świeżym powietrzu, gdzie dzieci mogą brać udział w spokojnych zabawach lub obserwacjach przyrodniczych. W każdym z tych krajów kluczowym elementem jest umożliwienie dzieciom dokonania wyboru, co pozwala im czuć się swobodnie i wspiera ich rozwój na wielu płaszczyznach.
Jak rodzice mogą wspierać nowe przepisy?
Rodzice odgrywają kluczową rolę w powodzeniu wdrażania nowych przepisów. Aby wesprzeć pedagogów w realizacji tych zmian, warto rozmawiać z dziećmi o ich potrzebach w zakresie odpoczynku oraz obserwować ich reakcje na nowe formy aktywności. Ważne jest także regularne informowanie wychowawców o indywidualnych preferencjach dziecka, co ułatwi dostosowanie zajęć do jego potrzeb.
Angażowanie się w działania przedszkola, takie jak wspólne opracowywanie pomysłów na spokojne zajęcia, może przynieść wiele korzyści. Rodzice mogą dostarczać materiały do zajęć, np. książki, puzzle czy zestawy plastyczne, wspierając tym samym codzienną pracę pedagoga.
Nowelizacja ustawy otwiera nowe możliwości dla dzieci, rodziców i nauczycieli, kładąc nacisk na indywidualne potrzeby każdego dziecka. Wprowadzenie spokojnych aktywności dla dzieci nieśpiących w czasie drzemki grupowej to krok w kierunku bardziej elastycznego i zindywidualizowanego podejścia w edukacji przedszkolnej. Warto skorzystać z tych zmian, by każde dziecko czuło się komfortowo i miało szansę na harmonijny rozwój.
Czytaj więcej: Festyn dla dzieci w Rudominie [Z GALERIĄ]
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 1 (2) 04-10/01/2025