„Stan wyjątkowy na szczeblu państwowym jest ogłaszany przez Rząd Republiki Litewskiej na wniosek i za zgodą Krajowego Centrum Zarządzania Kryzysowego, gdy skutki zdarzenia nadzwyczajnego spełniają kryteria zdarzenia nadzwyczajnego ustanowione przez rząd na dwóch lub więcej terytoriach miejskich. Krajowy stan wyjątkowy ogłasza się na terytorium całego kraju lub jego części. W tym przypadku został on ogłoszony na terytorium całego kraju. Oznacza to, że samorządy nie muszą już samodzielnie ogłaszać stanu wyjątkowego z powodu mrozu. To z kolei pozwala samorządom skupić się na rejestrowaniu i ocenie skutków sytuacji kryzysowej” — poinformowano „Kurier Wileński” w Ministerstwie Rolnictwa RL.
Szczególna sytuacja prawna
Stan wyjątkowy jest to sytuacja wynikająca ze zdarzenia nagłego, które może spowodować nagłe i poważne zagrożenie życia lub zdrowia ludności, mienia, środowiska, śmierć, uszkodzenie ciała lub inną szkodę dla ludności. Stan wyjątkowy to szczególna sytuacja prawna, która wchodzi w życie dopiero po podjęciu decyzji o jego ogłoszeniu. Nie każda sytuacja nadzwyczajna powoduje wprowadzenie stanu wyjątkowego. Jeśli negatywne skutki/konsekwencje sytuacji nadzwyczajnej rozprzestrzeniły się poza granice zdarzenia, a sytuacja spełnia co najmniej jeden z warunków ogłoszenia stanu wyjątkowego, na dotkniętym obszarze wówczas może zostać ogłoszony stan wyjątkowy.
„W obecnej chwili Ministerstwo Rolnictwa dysponuje jedynie wstępnymi danymi, ponieważ samorządy wciąż zbierają i analizują informacje na temat potencjalnych szkód. Według danych Litewskiej Służby Hydrometeorologicznej, przymrozki w kwietniu-maju dotknęły całe terytorium Litwy. Ogłoszenie ogólnokrajowego stanu wyjątkowego jest poważną pomocą dla litewskich rolników dotkniętych mrozem. Ogłoszenie stanu wyjątkowego jest konieczne, jeśli kraj ma liczyć na pomoc Unii Europejskiej w celu zrekompensowania rolnikom ich strat. Ogłoszenie stanu wyjątkowego na szczeblu krajowym uruchamia pewne mechanizmy. Zmniejsza to zobowiązania rolników wobec Krajowej Agencji Płatniczej oraz obciążenie roszczeniami i zobowiązaniami wobec banków. Istnieje również możliwość rekompensaty ich strat z rezerwy państwowej” — poinformowano nasz dziennik w resorcie rolnictwa.
Dwa szczeble
Stan wyjątkowy na szczeblu samorządowym to sytuacja, w której skutki spełniają kryteria stanu wyjątkowego ustanowione przez rząd lub można racjonalnie oczekiwać, że spełnią te kryteria, na terytorium jednego samorządu. Skutki sytuacji są usuwane przez siły obrony cywilnej lub przy użyciu zasobów materialnych danego samorządu lub rezerwy państwowej. Tymczasem stan wyjątkowy na szczeblu państwowym to sytuacja nadzwyczajna na wodach terytorialnych Litwy na Morzu Bałtyckim lub sytuacja nadzwyczajna, której skutki spełniają poszczególne kryteria ustanowione przez rząd w dwóch lub więcej samorządach. Także może być to stan wyjątkowy na szczeblu samorządowym, który trwa dłużej niż jeden rok lub gdy zasoby materialne potrzebne do radzenia sobie ze skutkami sytuacji są zapewniane przez inne samorządy lub przy użyciu sił ochrony ludności znajdujących się w innych samorządach.
Obecnie trwa szacowanie strat. Według wstępnych danych ministerstwa i samorządów w niektórych regionach zniszczeniu uległo 50-90 proc. plonów, a na niektórych obszarach nawet 100 proc. zbiorów jagód i owoców.
„Na tym etapie trudno jest mówić o dokładnych kwotach dla litewskich gospodarstw. Każde gospodarstwo będzie oceniane indywidualnie i obliczane będą różne kwoty rekompensat” — informuje ministerstwo.
Czytaj więcej: Sadownicy i ogrodnicy po tegorocznych przymrozkach: „Sytuacja tragiczna”