Socjaldemokrata Tomas Martinaitis wraz z przedstawicielami ugrupowań rządzących i opozycyjnych, zarejestrował poprawkę do Konstytucji, która umożliwiłaby osobom powyżej 16. roku życia głosowanie w wyborach samorządowych.
Argumenty za nowelizacją
— Głównym powodem tej propozycji jest zachęcenie młodych ludzi w wieku 16 lat do bardziej aktywnego udziału w wyborach lokalnych i do bycia odpowiedzialnymi za wybór swoich lokalnych przedstawicieli. Doświadczenie pokazuje, że kiedy ludzie osiągają wiek 18 lat, mają tendencję do opuszczania swojego miejsca zamieszkania, a dopuszczenie do głosowania w wyborach samorządowych od 16. roku życia pozwoliłoby młodym ludziom głosować, gdy nadal mieszkają w swoim samorządzie. Obecnie niektórzy młodzi ludzie nie mają praktycznej możliwości uczestniczenia w wyborach, ponieważ gdy kończą szkołę, wyjeżdżają na studia do innego miasta lub za granicę — w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” mówi polityk Tomas Martinaitis.
Laurynas Šedvydis, przewodniczący Sejmowej Komisji Praw Człowieka, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim”, powiedział, że proponowana poprawka do konstytucji pozwoliłaby młodym ludziom na wcześniejsze zaangażowanie się w proces polityczny i przyczynienie się do podejmowania decyzji dotyczących ich miejsca zamieszkania.
— Myślę, że obecna propozycja jest całkiem racjonalna. Byłby to rodzaj szkoły dla młodych ludzi, aby zrozumieć, jak działa demokracja. Nie widzę w tym większych zagrożeń. Musimy zachęcać młodzież do aktywniejszego udziału w polityce. Jestem bardzo pozytywnie nastawiony do tej poprawki konstytucyjnej — podkreśla Laurynas Šedvydis.
Według autorów poprawki zmiany powinny zachęcić młodych ludzi do udziału w wyborach. „Pozwoliłoby to młodym ludziom wcześniej zaangażować się w proces polityczny i przyczynić się do podejmowania decyzji dotyczących ich środowiska” — czytamy w uzasadnieniu projektu.
Edukacja na Litwie jest obowiązkowa do 16. roku życia, więc młodzi ludzie w tym wieku są już zaznajomieni z podstawowymi tematami edukacji obywatelskiej. Posiadają również dokument tożsamości, mogą być ścigani na mocy kodeksu karnego, pracować i płacić podatki, a także mogą samodzielnie decydować o swoim zdrowiu w placówkach medycznych. Konstytucja stanowi obecnie, że prawo do głosowania przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat w dniu wyborów.
Niska frekwencja wyborcza
Praktyka pokazuje jednak, że frekwencja wyborcza młodzieży na Litwie pozostaje jedną z najniższych w Europie. Przykładowo 49,2 proc. młodych wyborców oddało swoje głosy w pierwszej turze wyborów prezydenckich w 2019 r., 33,4 proc. w wyborach samorządowych w 2023 r., 49 proc. w zeszłorocznych wyborach prezydenckich, 18 proc. w wyborach do Parlamentu Europejskiego i 35,69 w wyborach sejmowych.
W 2024 r. w celu promowania aktywności młodzieży i zaangażowania obywatelskiego z inicjatywy posła Andriusa Bagdonasa była zarejestrowana poprawka do art. 34 Konstytucji, proponująca głosowanie w wyborach lokalnych uprawnionym obywatelom od 16. roku życia. Wówczas proponowana poprawka została skrytykowana przez Departament Prawny Kancelarii Sejmu.
„Dyskusyjne jest, czy proponowana zmiana Konstytucji, która przyznawałaby prawo do głosowania w wyborach samorządowych osobom, które nie osiągnęły pełnoletności i nie nabyły pełnej zdolności do czynności prawnych i które są prawnie uznawane za dzieci, nie naruszałaby spójności przepisów Konstytucji i zapisanych w niej wartości” — stwierdzili prawnicy Sejmu w swojej opinii.
Czytaj więcej: Młodzież: albo przejrzyste głosowanie, albo nowe wybory