W niedzielę, 30 czerwca marszałkowie Sejmu i Senatu RP oraz przewodniczący litewskiego parlamentu wzięli udział w niedzielnych uroczystościach upamiętniających 450. rocznicę zawarcia Unii Lubelskiej. 1 lipca przewodniczący Sejmu Litwy Viktoras Pranckietis odebrał w Warszawie Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP.
Poniżej wywiad marszałka Sejmu RP Marka Kuchcińskiego oraz przewodniczącego Sejmu RL Viktorasa Pranckietisa, którzy wystąpili wspólnie w programie „Gość Wiadomości” (30 czerwca). Okazją były niedzielne obchody 450. rocznicy unii polsko-litewskiej w Lublinie.
„Mądrość naszych władców polegała na tym, że wyprzedzając epoki, doprowadzili do tego, że dwa państwa wspólnie połączyły się, jednocześnie zachowując odrębność. To jest po 450 latach ciągle aktualne” – podkreślił podczas wywiadu Marek Kuchciński.
Marszałek Sejmu RP przypomniał, że zarówno wtedy jak i dziś dobre relacje polsko-litewskie opierają się na wspólnym bezpieczeństwie.
„To była sprawa zasadnicza. Problem poszukiwania sojuszy w odniesieniu zarówno do naszego wschodniego sąsiada – Księstwa Moskiewskiego, ale także zachodniego – Zakonu Krzyżackiego. Dziś jesteśmy razem w Sojuszu Północnoatlantyckim i to daje nam gwarancję, że będziemy mogli zapewniać bezpieczeństwo naszym obywatelom, jak i całej Europie Środkowej. To jest niebagatelna sprawa i w tej chwili najważniejsza” – zaznaczył.
Jak ocenił marszałek Kuchciński „do tej pory patrzyliśmy na Litwę jako na osobne państwo, z którym tyle nas łączy. Trzeba – zachowując odrębność i suwerenność – pamiętać o wspólnocie”.
„Polska i Litwa wyciągają właściwe wnioski z przeszłości. Unię Lubelską tworzyliśmy według zasady równi z równymi, wolni z wolnymi, możemy powiedzieć, że tego samego oczekujemy od UE” – zaakcentował.
Ze słowami marszałka Sejmu RP zgodził się przewodniczący litewskiego sejmu Viktoras Pranckietis.
„Unia Lubelska nigdy się nie zakończyła. Ona była i wciąż jest. Miała początek, ale ma kontynuację. My jesteśmy elementami tej ciągłości i powinniśmy pamiętać, że nasze narody będą dobrze współistnieć. Nasze kraje zawsze znajdowały się obok, nie mogliśmy mieć lepszego sąsiada” – powiedział litewski polityk, zaznaczając, że „powinniśmy sobie życzyć jeszcze lepszej współpracy w przyszłości”.
Tak jak Marek Kuchciński, również podkreślał, że kluczowym aspektem jednoczącym oba kraje od wieków jest troska o bezpieczeństwo: „Polska i Litwa, szykując się do wspólnej obrony, podpisały traktat. Od zawsze na wschodzie mieliśmy bardzo poważnego wroga. Jeśli teraz to oceniamy, spoglądając w przeszłość, jesteśmy w stanie potwierdzić, że unia polsko-litewska była bardzo potrzebna. Działała ponad 200 lat po to, byśmy czuli się bardziej bezpieczni. Jakie byłyby nasze losy, gdyby nie było tego porozumienia? Nie wiemy. Wtedy, przed 450 laty wybraliśmy słuszną drogę”.
„Musimy przypomnieć słowa świętego Jana Pawła II: „od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”, które oznaczały, że przenikliwie spoglądał on w przyszłość. Polska i Litwa są lepiej słyszane w Europie również z tego powodu, że wyznajemy te same wartości i pochodzimy z tego samego kręgu kulturowego – mówił szef parlamentu Litwy”.
W „Gościu Wiadomości” marszałek Sejmu RP i przewodniczący Sejmu RP przypomnieli także, że w związku z 450. rocznicą podpisania aktu Unii Lubelskiej parlamenty Polski i Litwy podjęły jednobrzmiące uchwały, podkreślające, że polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie.
Z kolei z okazji 450. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej prezydent RP Andrzej Duda oraz prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė wydali wspólne oświadczenie:
„Świętując 450-lecie zawarcia Unii Lubelskiej, chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie do życia wizjonerskiej Rzeczypospolitej Obojga Narodów – państwa zbudowanego na zasadach równości i współodpowiedzialności.
Unia ta, przetrwawszy ponad 200 lat, stała się inspiracją dla całej Europy, aby integrować i budować coraz bliższą współpracę pomiędzy państwami, jako najlepszą odpowiedź na wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia.
Wpływ Unii Lubelskiej na wzmocnienie ówczesnej kultury obywatelskiej i idei republikańskich po dziś dzień pozostaje cennym wkładem do naszego życia polityczno-społecznego.
Podobnie jak wtedy, dziś jesteśmy tak samo gotowi, aby stanąć razem w obliczu wielu wyzwań i chronić ideały niepodległości, jedności i solidarności. Poprzez budowanie wspólnej europejskiej i transatlantyckiej przyszłości, wdrażanie strategicznych projektów energetycznych i transportowych, rozwijanie intensywnej współpracy kulturalnej i naukowej, przyczyniamy się do tworzenia dobrobytu i bezpieczeństwa całej Europy.
Duch Unii Lubelskiej – wzajemny szacunek, konsensualne rozwiązania i różnorodność kulturowa – nadal prowadzi nas ku pogłębianiu partnerstwa pomiędzy naszymi narodami”.
1 lipca przewodniczący Sejmu Litwy Viktoras Pranckietis odebrał w Warszawie Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP.
„To odznaczenie przyjmuję jako dowód przyjaźni za wysiłki na rzecz umacniania więzi pomiędzy naszymi narodami. Dzisiaj możemy się cieszyć, że obustronne wysiłki sprawiły, że Polska i Litwa są w dobrym sąsiedztwie i przyjaźni” – powiedział Viktoras Pranckietis.
Przewodniczący Sejmu RL podziękował swoim kolegom, przywódcom polskiego parlamentu za wykonanie ważnych kroków, które doprowadziły do rozpoczęcia nowego etapu stosunków dwustronnych.
„Pragnę szczerze podziękować marszałkowi Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej Markowi Kuchcińskiemu i marszałkowi Senatu RP Stanisławowi Karczewskiemu. Przez 2,5 roku współpracowaliśmy tak, że możemy nazywać siebie przyjaciółmi – razem świętujemy rocznice ważne dla naszych państw, szanujemy się wzajemnie i mówimy jednym językiem” – podkreślił Pranckietis.
Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej to cywilne odznaczenie państwowe Rzeczpospolitej Polskiej. Jest nadawany cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Polskę z innymi państwami i narodami. Wśród obywateli Litwy Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP odznaczeni zostali Vytautas Landbergis (1999), Gediminas Vagnorius (1999), Gediminas Kirkilas (2009), Tomas Venclova (2013), a także ksiądz Józef Obrembski (2011) i Czesław Okińczyc (2013).
Akt unii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego został podpisany 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. Powołana w ten sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się jednym z najpotężniejszych organizmów politycznych ówczesnej Europy. Unia przewidywała, że państwo to będzie mieć jednego władcę wybieranego wspólnie w wolnej elekcji i wspólny sejm. Ponadto oba kraje zobowiązały się do wspólnej polityki obronnej i zagranicznej, wspólna też była waluta. Zachowano odrębne języki urzędowe, skarb i sądownictwo. Oba kraje miały też swoje odrębne wojsko, urzędy centralne oraz tytuły i dostojeństwa, choć z takim samym zakresem kompetencji.
O trwałości unii stanowiły m.in. tolerancja narodowościowa i wyznaniowa. Mimo różnych trudności Unia Lubelska przetrwała do XVIII wieku, do uchwalenia Konstytucji 3 maja, która wprowadzała jednolite państwo. Potem nastąpiły rozbiory.
W specjalnej uchwale podjętej podczas 82. posiedzenia sejmu podkreślono, że „polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie”.
***
Relacje z uroczystości w Lublinie, upamiętniających 450. rocznicę zawarcia Unii Lubelskiej będzie można przeczytać w najbliższym numerze magazynowym.