Pałac Reussów
— Pałac posiada cechy budynku barokowego i klasycystycznego. Powstał w połowie XVIII w., a po 1798 r. został przebudowany. Czterokolumnowy portyk dobudował wileński architekt Marcin Knackfus. W pałacu urządzono 12 dużych i 16 małych pokoi. Obok niego znajdowała się stajnia oraz wozownia. W XIX w. pałac należał do Reussów i Platerrów — opowiada „Kurierowi Wileńskiemu” historyk Paweł Giedroyć.
Pałac graniczy bezpośrednio z uliczką S. Skapo, jedną z najbardziej charakterystycznych uliczek wileńskich — wąską, nieco wygiętą, z typową wileńską arką. W najwęższym miejscu szerokość jej wynosi zaledwie trzy metry. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Stanisława Skopa, sekretarza króla Zygmunta I Starego, dzierżawcy Lidy i Bielc, właściciela domu przy uliczce, która obecnie nosi jego imię. Skopówka przebiega wzdłuż północnej granicy kwartału uniwersyteckiego. W budynku pod nr 4 mieścił się kiedyś kolejny pałac.
Czytaj więcej: Marcin Knackfus, architekt Jego Królewskiej Mości
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Pałac Łopacińskich lub Sulistrowskich
— Murowany dom stal w tym miejscu już w 1545 r. Pod koniec XVIII w. został przebudowany w stylu klasycystycznym według projektu Marcina Knackfusa. W latach 30. ubiegłego wieku zachodnie skrzydło pałacu zaadaptowano na pałac biskupi. Od 1940 r. w budynku mieściła się wyższa szkoła muzyczna imienia Tallat-Kiełpszy, poprzedniczka obecnego Konserwatorium Wileńskiego — kontynuuje historyk.
W pałacu tym mieszkał Ignacy Łopaciński (1785–1857), kapitan wojsk polskich Legii Nadwiślańskiej. Wiadomo, że został pochowany na cmentarzu prawosławnym na Lipówce.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Pałac na miejscu dawnej rezydencji Gasztołdów
Przy placu Daukantasa mieści się obecnie reprezentacyjny pałac Republiki Litewskiej — siedziba prezydenta. Wzmianka z XIV w. mówi o pałacu jako o rezydencji magnackiego rodu Gasztołdów. Od 1543 r. należał do biskupów wileńskich, rezydujących tu do 1794 r. „Odnaleziono tu pozostałości muru, będącego częścią najstarszego być może pałacu biskupiego, w którym biskup Chrystian koronował Mendoga” — pisze prof. Tomas Venclova.
W 1795 r., po III rozbiorze Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pałac stał się siedzibą wileńskich generał-gubernatorów. Do 1811 r. mieszkał tu ówczesny generał-gubernator Michaił Kutuzow, w 1812 r. zatrzymał się tu Napoleon. W pierwszej połowie XIX w. pałac przebudowano według projektu rosyjskiego architekta Wasilija Stasowa. Architekt trzymał się zasad właściwych petersburskiej architekturze. Budynek nosi cechy późnego klasycyzmu (empire), fasadę zdobią doryckie kolumny, fasadę dziedzińca — jońska kolumnada. Według projektów Stasowa wzniesiono wiele ważnych budowli w Sankt Petersburgu, w tym Sobór Przemienienia Pańskiego.
Czytaj więcej: Wielka klęska Napoleona Bonaparte
Pałac zawsze pełnił funkcje reprezentacyjne
— Zatrzymywali się w nim przybywający do Wilna władcy: oprócz Napoleona — polski król Stanisław August Poniatowski, car Aleksander I, król Francji Ludwik XVIII i inni. W pałacu mieszkał też generał-gubernator Michaił Murawjow, ten sam, który stłumił powstanie styczniowe 1863 r. W latach 1898–1915 przed pałacem stał jego pomnik. W czasie I wojny światowej w pałacu mieściła się niemiecka administracja rządowa. Później w pałacu przebywali Lucjan Żeligowski, Józef Piłsudski oraz prezydenci Polski. W czasach sowieckich budynek oddano wojsku, następnie przekazano pracownikom sztuki. Od 1997 r. mieści się tu siedziba prezydentów Litwy — opowiada rozmówca.
Prezydent pełni tu swoje obowiązki oraz przyjmuje zagranicznych dygnitarzy. Fasadę budynku zdobi Pogoń. Kiedy prezydent przebywa w pałacu, nad Pogonią jest podnoszona flaga prezydencka. Do pałacu przylega obszerny park. Wewnątrz pałacu mieszczą się sale: Biała, Czerwona, Zielona, Kasetonowa, pokoje gościnne, reprezentacyjny hol ze schodami. W piwnicach i miejscami na parterze widoczne są cylindryczne sklepienia i inne fragmenty dawnego pałacu biskupiego.
Czytaj więcej: Powstanie styczniowe w relacjach polsko-litewskich
Siedziba prezydenta otwarta dla zwiedzających
— Zapraszamy grupy wycieczkowe do Pałacu Prezydenckiego z naszymi przewodnikami. Jest to dobra okazja, by poznać historię tego miejsca, obejrzeć reprezentacyjne sale, w których odbywają się ważne uroczystości i debaty. Zwiedzanie z przewodnikiem jest bezpłatne i trwa około godziny — informuje „Kurier Wileński” Ina Stončė, specjalistka ds. komunikacji Państwowym Centrum Wiedzy (lit. Valstybės pažinimo centras).
Wycieczki w języku litewskim są organizowane w soboty w godz. 10:00–15:00. W takim samym czasie w niedziele odbywają się wycieczki w języku litewskim i angielskim. Zwiedzanie jest możliwe po uprzednim uzgodnieniu terminu (registracija.pazinkvalstybe.lt) oraz po otrzymaniu potwierdzenia. Grupy zwiedzających maksymalnie mogą liczyć 20 osób. Harmonogram wycieczek na kolejny miesiąc ogłaszany jest w ostatnim tygodniu bieżącego miesiąca. W szczególnych sytuacjach oraz kiedy grupa zwiedzających liczy mniej niż sześć osób, Kancelaria Prezydenta RL zastrzega sobie prawo do zmiany terminu wcześniej zarezerwowanej wizyty.
